Tài liệu Chẩn đoán & điều trị gãy cột sống lưng, thắt lưng

CHẨN ĐOÁN & ĐIỀU TRỊ GÃY CỘT SỐNG LƯNG, THẮT LƯNG


MỤC TIÊU

- Nắm được Nguyên nhân, Cơ chế chấn thương và Phân loại chấn thương.
- Chẩn doán đúng và Điều trị có hiệu quả một chấn thương CS L,TL.

I- TỔNG QUAN

1. LỊCH SỬ :
A -Thời CỔ ĐẠi ( 3.000 TCN-700 SCN)

a. Thời AI- CẬP Cổ Đại ( 3.000- 2.500 TCN) :
*Imhotep (TK 17 TCN) : biết phân biệt Gãy Trật, Gãy Nát, Căng Dãn gân cơ CS. Điều trị: bó thịt sống và mật ong.
b. Thời kỳ HY- LẠP ( 1.300 TCN)
*Hyppocrates (460-370 TCN) : biết dùng cái thang để Nắn CS thẳng trục. PP này dùng đến TK10.
*Paul of Aegina (625-690): đề nghị phẫu thuật cắt Bản Sống để giải ép tuỷ.
c. Thời kỳ LA- MÃ (100 TCN- 700 SCN):
*Galen (131 SCN) : Gãy CS chỉ gãy mấu gai, không gãy thân. Chỉ điều trị bán trật bằng PP Hyppocrates, không điều trị trật hoàn toàn vì làm chuyện vô ích.
[TABLE=align: left]
[TR]
[TD][/TD]
[/TR]
[TR]
[TD][/TD]
[TD][/TD]
[/TR]
[/TABLE]

B- Thời TRUNG CỔ (700-1.400 SCN)

Thời kỳ đen tối nhất trong lịch sử Y- HỌC. Bệnh nhân & thương binh giao cho Tu Sĩ điều trị.
*Roland of Parma người Ý (năm1.200) : Không kéo bằng thang mà bằng tay. Nắn bằng cách ưỡn lưng, PP này còn dùng đến TK20.
C- Thời kỳ PHỤC HƯNG (TK 15- 16)

Bắt đầu nền Y-HỌC Hiện Đại.
*Andreas Vesalius người Anh (1514-1564): mổ xác để nghiên cứu Cơ Thể Học.
+ Vua Anh cho phép PTV và thợ Cắt Tóc được phép mổ 4 xác/năm.
+ Nhiều trường Đại học ra đời, có bằng Doctor mới được hành nghề Y.
*Ambroise Paré người Pháp (1517 ): Là PTV nổi tiếng nhất châu Âu.
“Tiệt trùng trong PT, cắt Bản sống để giải ép tuỷ, nắn xương và cố định ngược hướng gãy, bất động đủ thời gian lành xương, nắn CS L-TL bằng tay, nẹp 2 bên mấu gai để cố định”.

D- Thời kỳ CẬN ĐẠI ( TK 17-18)

· Havey : vẽ được hệ Tuần Hoàn. Các ngành Anatomy, Physiology phát triển.
· Pháp: thành lập Trung Tâm Phẫu Thuật của thế giới.
· Nhờ làm bệnh án tỉ mỉ, giải phẫu tử thi, các hội nghị khoa học ® người ta biết “mảnh gãy thân sống chèn ép tuỷ, giữ vững CS dây chằng quan trọng hơn xương, phân loại gãy CS ngang- dọc- chéo , tất cả gãy xương đều lành, cal xù là tốt.”
· Các tên tuổi: Chopart, Desault, Jean Louis Petit (Pháp). Frederick, Heister (Đức). Robert White, Benjamin Bell (Anh).

E- Thời kỳ HIỆN ĐẠI (TK 19-20 )

Các tiến bộ nhảy vọt mang tính cách mạng của khoa học.
*Pháp: L. Pasteur (1822-1895) ® bacteriology.
*Anh: Alexandre Fleming (1881-1945) ® Thuốc kháng sinh PNC
*Đức: Wilhem Konrad Roentgen (1845-1923) ® X quang.
*Thuốc Tê, meâ cho PT, ngành Pastic Surgery và Orthopedic Surgery ra đời.
*Henrycline (1814): báo cáo160 ca Cắt BS ® phục hồi 16%, cải thiện 20%,
không phục hồi 14%, tử vong 41%.
*PT Laminectomy lan rộng bắt đầu từ Anh. ® Mỹ.
- Hình thành 2 trường phái: Ủng hộ, đứng đầu là Sir Charles Bell
Phản đối, đứng đầu là Sir Astley Cooper.
Lúc đầu phe Ủng hộ thắng, về sau phe Phản đối thắng vì gây mất vững CS, tăng tỷ lệ tử vong.
* Nắn Xương : Cũng có 2 phe : Nắn ® phục hồi: 8-29%, TV 4-5%.
Không nắn ® P.H 13-18%, TV 53-70%.

Kết luận: Phải NẮN trật và hạn chế Laminectomy,