Luận Văn Cạnh tranh không lành mạnh , nhu cầu phương hướng , nội dung xây dựng pháp luật chống cạnh tranh khô

Đề tài : Cạnh tranh không lành mạnh , nhu cầu phương hướng , nội dung xây dựng pháp luật chống cạnh tranh không lành mạnh



TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

Vấn đề chống cạnh tranh không lành mạnh và chống hạn chế cạnh tranh (độc quyền) tiếp tục là vấn đề nóng bỏng và sôi động của khoa học pháp lý nói chung và khoa học pháp lý kinh tế nói riêng không chỉ đối với các quốc gia đã có nền kinh tế thị trường phát triển mà cả ngay ở các quốc gia mới chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường ,trong đó có Việt Nam.

Tuy là vấn đề còn mới , nhưng những năm qua, ở nước ta đã thu hút được sự quan tâm của nhiều giới, nhiều nhà khoa học và một số công trình nghiên cứu vấn đề này lần lượt ra đời vì: sự vận động của các quan hệ kinh tế trong nền kinh tế thị trường đòi hỏi pháp luật phải thực sự trở thành công cụ điều tiết có hiệu quả của nhà nước. Pháp luật vừa góp phần bình ổn các quan hệ kinh tế vừa điều chỉnh quan hệ kinh tế để nền kinh tế phát triển một cách lành mạnh, ổn định, có tổ chức, theo định hướng, mục tiêu đã định.

Tại đại hội lần thứ VIII của Đảng cộng sản Việt Nam, đồng chí Tổng bí thư Đỗ Mười đã nêu rõ: " .Cơ chế thị trường đòi hỏi phải hình thành một môi trường cạnh tranh lành mạnh, hợp pháp, văn minh. Cạnh tranh vì mục đích phát triển đất nước, chứ không phải làm phá sản hàng loạt, lãng phí các nguồn lực, thôn tính lẫn nhau .".

Mặc dù vậy, cho đến nay việc điều chỉnh bằng pháp luật các quan hệ, hành vi cạnh tranh, chống cạnh tranh không lành mạnh chưa được xây dựng thành một chế định pháp lý riêng biệt

Các hoạt động cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường giữa doanh nghiệp nước ngoài với doanh nghiệp trong nước; giữa hàng nội và hàng ngoại; giữa các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân và các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế quốc doanh . vẫn đã và đang diễn ra.

Vì thế, việc xây dựng chế định pháp lý về cạnh tranh, chống cạnh tranh không lành mạnh và chống độc quyền trong chỉnh thể của hệ thống pháp luật nói chung và khung pháp luật kinh tế nói riêng có tầm quan trọng đặc biệt nhằm cải thiện môi trường pháp lý, khuyến khích hơn nữa các hoạt động đầu tư , sản xuất kinh doanh của các chủ thể kinh tế trong và ngoài nước.

Hoạt động thuần khiết của nền kinh tế kế hoạch hoá, tập trung cao độ thời bao cấp đã thủ tiêu quy luật cạnh tranh. Thuật ngữ "cạnh tranh" là thuật ngữ rất xa lạ, đôi khi còn ám chỉ sự tiêu cực. Một số biểu hiện của hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong thời kỳ đó thậm chí cả cho đến hiện nay như: Lừa dối khách hàng; quảng cáo gian dối; sản xuất, buôn bán hàng giả, vé giả; lưu hành sản phẩm kém chất lượng; kinh doanh trái phép; trốn thuế . ở mức độ nghiêm trọng hoặc tái phạm thì bị coi là tội phạm và xử lý theo luật hình sự, mức độ thấp hơn thì có thể bị xử lý theo quy phạm của luật hành chính, kinh tế hoặc dân sự. Song các quan hệ pháp luật này cũng chỉ được coi là mang dáng dấp đặc trưng của các quan hệ cạnh tranh và việc điều chỉnh nó chỉ là vấn đề mang tính chất "tình thế " chứ chưa được coi là đối tượng cần thiết phải điều chỉnh bằng một chế định pháp lý riêng biệt với mục tiêu là xây dựng trật tự cạnh tranh lành mạnh trong hoạt động sản xuất kinh doanh của các chủ thể kinh tế thị trường Việt nam.

Rõ ràng sự nhận thức, nhận diện đầy đủ, cặn kẽ bản chất các hình thức biểu hiện của cạnh tranh nói chung và cạnh tranh không lành mạnh nói riêng cả về lý luận lẫn thực tiễn của chúng ta còn nhiều hạn chế.

Nền kinh tế thị trường càng phát triển, sự vận động của các quan hệ kinh tế càng phong phú, đa dạng thì quy mô và mức độ cạnh tranh ngày càng tăng, những hành vi cạnh tranh không lành mạnh xuất hiện ngày càng nhiều.

Do vậy, việc nghiên cứu một cách có hệ thống vấn đề cạnh tranh, trong đó có cạnh tranh không lành mạnh là một vấn đề bức xúc đang được đặt ra, góp phần thực hiện nghị quyết đại hội Đảng VIII. Phần phương hướng, nhiệm vụ kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội 5 năm 1996- 2000 được trình bày tại Đại hội đã chỉ rõ: " Bên cạnh việc hoàn thiện và mở rộng thêm nhiều loại hình thị trường hàng hoá và dịch vụ, tạo môi trường cho sự vận động năng động, có trật tự của cơ chế thị trường với sự tham gia bình đẳng của các thành phần kinh tế phải nghiên cứu ban hành luật đảm bảo cạnh tranh và kiểm soát độc quyền trong kinh doanh, chống cạnh tranh không lành mạnh và chống hạn chế thương mại .".

II TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU.

Những năm qua, ở nước ta, pháp luật chống cạnh tranh không lành mạnh ngày càng thu hút được sự quan tâm đông đảo của các nhà khoa học thuộc nhiều lĩnh vực. Nhiều công trình khoa học ở những phạm vi và mức độ tiếp cận khác nhau đã đề cập đến cơ sở lý luận về cạnh tranh và pháp luật chống cạnh tranh không lành mạnh, tìm hiểu nội dung pháp luật chống cạnh tranh không lành mạnh của một số nước trên thế giới, nêu ra nhu cầu và phương hướng xây dựng pháp luật cạnh tranh nói chung và pháp luật chống cạnh tranh không lành mạnh nói riêng .

Tuy nhiên , chưa có công trình nào đi sâu nghiên cứu một cách cơ bản, có hệ thống cơ sở lý luận, khái niệm, chức năng, nội dung của pháp luật chống cạnh tranh không lành mạnh cũng như nhu cầu, phương hướng xây dựng chế định pháp luật này tại Việt Nam.

III MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ CỦA LUẬN VĂN

Mục đích của luận văn là góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn cho sự hình thành và phương hướng xây dựng pháp luật về chống cạnh tranh không lành mạnh ở Việt nam.

Để thực hiện được mục đích trên, nhiệm vụ của luận văn là:

- Nghiên cứu, tìm hiểu cơ sở lý luận về cạnh tranh và pháp luật về cạnh tranh không lành mạnh trong nền kinh tế thị trường ;

- Phân tích làm sáng tỏ khái niệm , nội dung chủ yếu của pháp luật chống cạnh tranh không lành mạnh ;

- Khái quát thực trạng cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường Việt nam và sự điều chỉnh pháp luật đối với các hành vi cạnh tranh không lành mạnh hiện nay ;

- Làm sáng tỏ nhu cầu và phương hướng xây dựng pháp luật chống cạnh tranh không lành mạnh ở Việt nam.

IV - PHẠM VI NGHIÊN CỨU

Theo thông lệ, pháp luật cạnh tranh gồm 02 bộ phận hợp thành là: Pháp luật chống cạnh tranh không lành mạnh và pháp luật chống hạn chế cạnh tranh có nội dung rất rộng, liên quan chặt chẽ đến chính sách kinh tế, xã hội của mỗi quốc gia trong từng thời kỳ nhưng luận văn này chỉ tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận, thực tiễn của sự hình thành và phương hướng xây dựng pháp luật chống cạnh tranh không lành mạnh ở Việt nam hiện nay.

V - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.

Phương pháp nghiên cứu có tính chất bao trùm được quán triệt để thực hiện luận văn là phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác Lê nin, theo đó vấn đề điều chỉnh pháp luật phải được đặt trong bối cảnh lịch sử, cụ thể của quá trình hình thành và phát triển cơ chế thị trường ở nước ta trên cơ sở vận dụng các quan điểm cơ bản của Đảng và Nhà nước về chính sách cạnh tranh và điều tiết cạnh tranh bằng pháp luật. Tại luận văn này phương pháp so sánh được quan tâm đặc biệt vì:

- Ở nước ta, chống cạnh tranh không lành mạnh còn là lĩnh vực mới, chưa có kinh nghiệm điều chỉnh về mặt pháp luật;

- Phương pháp so sánh cho phép chúng ta tìm hiểu quan điểm tiếp cận của pháp luật chống cạnh tranh không lành mạnh từ thực tiễn điều chỉnh pháp luật của nước ngoài cũng như thấy được khía cạnh quốc tế của cạnh tranh không lành mạnh.

Ngoài ra, luận văn còn sử dụng phương pháp phân tích , tổng hợp để làm rõ cơ sở lý luận về cạnh tranh nói chung và cạnh tranh không lành mạnh nói riêng; phương pháp thống kê để làm rõ thực trạng cạnh tranh không lành mạnh và sự điều chỉnh pháp luật đối với các hành vi cạnh tranh không lành mạnh ở Việt Nam .

VI - NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN.

- Về mặt lý luận:

Đây là công trình nghiên cứu một cách có hệ thống cơ sở lý luận, khái niệm, nội dung của pháp luật chống cạnh tranh không lành mạnh. Việc làm này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, góp phần nhận dạng đầy đủ vai trò của pháp luật kinh tế trong điều kiện kinh tế thị trường.

- Về thực tiễn:

Trên cơ sở đánh giá thực trạng điều chỉnh pháp luật có liên quan đến cạnh tranh không lành mạnh ở Việt nam, luận văn đề xuất phương hướng, nội dung xây dựng pháp luật chống cạnh tranh không lành mạnh ở Việt nam hiện nay.