Thạc Sĩ Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ở khu vực Đông Nam á trong hai thập niên đầu thế kỷ XXI và t

MỤC LỤC
 
 
Trang
MỞ ĐẦU 1
Phần thứ nhất: Những nhân tố chủ yếu tác động đến cạnh 13
tranh chiến lược giữa các nước lớn ở Đông Nam Á thời kỳ sau
chiến tranh lạnh
I. Vị trí chiến lược và sự phát triển của Đông Nam Á 13
II. Sự biến đổi của tình hình thế giới sau chiến tranh lạnh 21
III. Sự vận động địa chính trị và trật tự Đông Á trong thập niên 29
90 của thế kỷ XX
IV. Đông Nam Á trong chính sách đối ngoại của các nước lớn sau 36
chiến tranh lạnh
Phần thứ hai: Diễn biến cạnh tranh chiến lược giữa các nước 55
lớn ở Đông Nam Á từ năm 2001 đến 2011
I. Cục diện cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ở Đông Nam 55
Á (2001-2011)
1. Cạnh tranh chiến lược Mỹ-Trung 55
2. Cạnh tranh chiến lược Trung Quốc-Nhật Bản 76
3. Cạnh tranh chiến lược giữa Trung Quốc với Nga và Ấn Độ 95
4. Cạnh tranh chiến lược giữa Nhật Bản với Mỹ, Ấn Độ và Liên
minh châu Âu (EU)
 109
5. Cạnh tranh chiến lược giữa Ấn Độ với Mỹ, Nga và EU 119
6. Cạnh tranh giữa Nga với Mỹ và Nhật Bản 126
II. Dự báo cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ở Đông Nam
Á đến năm 2020
134
1. Những cơ sở để dự báo 134
2. Chiều hướng cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ở khu
vực Đông Nam Á
Phần thứ ba: Tác động của cạnh tranh chiến lược giữa các
nước lớn ở Đông Nam Á đến ASEAN, Việt Nam và một số
khuyến nghị
I. Tác động của cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn đối với
ASEAN
139
 
 
151
 
 
 
 
151 II. Tác động của cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn đối với
Việt Nam
III. Một số khuyến nghị về đối sách của Việt Nam trước tác
động của cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ở Đông Nam
Á hiện nay
167


180
KẾT LUẬN 200
DANH MỤC TÀI LIÊU THAM KHẢO 205 1  
Më ®Çu






1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
Khu vùc §«ng Nam ¸ hiÖn nay gåm 11 nưíc lµ: Brun©y, Campuchia,
§«ng Timo, In®«nªsia, Lµo, Malaisia, Mianma, Philippin, Th¸i Lan, ViÖt Nam,
Singapo. N»m trªn bê §«ng Nam cña d¶i lôc ®Þa ¸- ¢u, tiÕp gi¸p trùc tiÕp Th¸i
B×nh Dư¬ng vµ Ên §é Dư¬ng, §«ng Nam ¸ cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn
phong phó vµ c¸c tuyÕn hµng h¶i huyÕt m¹ch cña thÕ giíi. §©y lµ khu vùc ®ưîc
coi lµ ®iÓm giao thoa, ®an xen lîi Ých chiÕn lưîc cña c¸c nưíc lín như Mü, Trung
Quèc, Nga, NhËt B¶n, Ên §é Do nhưng lîi thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa - chiÕn lưîc vµ c¸c
®Æc ®iÓm tù nhiªn, kinh tÕ - xã héi kh¸c, nªn khu vùc nµy tõ sím trong lÞch sö
lu«n lµ ®Þa bµn tranh giµnh ¶nh hưëng cña nhiÒu cưêng quèc.
Trong thêi kú chiÕn tranh l¹nh, khu vùc §«ng Nam ¸ ®ã tõng lµ mét tiªu
®iÓm nãng báng cña cuéc ®èi ®Çu §«ng - T©y víi sù chi phèi, tư¬ng t¸c rÊt phøc
t¹p cña h×nh th¸i c¹nh tranh tam gi¸c chiÕn lưîc X«- Mü- Trung. Quan hÖ giưa
c¸c nưíc §«ng Nam ¸, còng v× thÕ, bÞ ph©n tuyÕn s©u s¾c, thưêng xuyªn c¨ng
th¼ng giưa hai nhãm nưíc §«ng Dư¬ng vµ ASEAN.
ChiÕn tranh l¹nh kÕt thóc më ra c¬ héi lín cho tiÕn tr×nh hîp t¸c, liªn kÕt ë
§«ng Nam ¸ trªn c¸c lÜnh vùc, víi vai trß nßng cèt lµ ASEAN. Trong hai thËp
niªn qua, ASEAN sau 3 lÇn më réng (1995, 1997, 1999), ®ã quy tô sù tham gia
cña 10 quèc gia §«ng Nam ¸ (trõ §«ng Timo). Tõ HiÖp héi cña nhưng nưíc
nghÌo vµ chËm ph¸t triÓn, ASEAN ngµy nay víi d©n sè gÇn 600 triÖu ngưêi, diÖn
tÝch 4,7 triÖu km2 ®ã vư¬n lªn m¹nh mÏ, ph¸t triÓn kinh tÕ n¨ng ®éng, s«i ®éng
trong hîp t¸c liªn kÕt, cã quy m« GDP ®¹t trªn 1,3 ngh×n tû USD vµ tæng gi¸ trÞ
thư¬ng m¹i kho¶ng 1 ngh×n tû USD. Thµnh tùu Ên tưîng nµy ®ã thùc sù ®ưa
ASEAN trë thµnh mét trong nhưng tæ chøc hîp t¸c khu vùc thµnh c«ng nhÊt, mét
thùc thÓ chÝnh trÞ - kinh tÕ cã vai trß ngµy cµng næi bËt ë ch©u ¸ - Th¸i B×nh
Dư¬ng (CA-TBD) còng như trªn thÕ giíi.
Bưíc sang thÕ kû XXI, t×nh h×nh khu vùc vµ thÕ giíi tiÕp tôc cã nhưng thay
®æi to lín vµ nhanh chãng. Bªn c¹nh nhưng c¬ héi, c¸c nưíc ASEAN còng ®øng
trưíc kh«ng Ýt th¸ch thøc lín. Trưíc hÕt, ®ã lµ nguy c¬ tôt hËu cña nhiÒu nưíc
trưíc 2  
t¸c ®éng cña xu thÕ toµn cÇu hãa, sù hiÖn diÖn cña nhưng ®iÓm nãng an ninh
chÝnh trÞ do m©u thuÉn, xung ®ét d©n téc, s¾c téc vµ t«n gi¸o, c¹nh tranh quyÒn
lùc, tranh chÊp chñ quyÒn lãnh thæ, biÓn ®¶o vµ tµi nguyªn, ®Æc biÖt ë biÓn §«ng.
§Ó thÝch øng víi t×nh h×nh míi, hưíng ®i cho tư¬ng lai cña ASEAN ®ã ®ưîc x¸c
®Þnh râ, ®ã lµ ph¶i ®Èy m¹nh liªn kÕt néi khèi s©u vµ toµn diÖn h¬n, h×nh
thµnh Céng ®ång ASEAN víi ba trô cét (chÝnh trÞ- an ninh, kinh tÕ, v¨n hãa- xã
héi) vµo n¨m 2015, ®ång thêi t¨ng cưêng hîp t¸c víi c¸c ®èi t¸c bªn ngoµi. QuyÕt
®Þnh x©y dùng Céng ®ång ASEAN më ra bưíc ngoÆt míi ®èi víi sù ph¸t triÓn cña
ASEAN trong thÕ kû XXI, ®ưa ASEAN tõ mét hiÖp héi thµnh mét tæ chøc hîp t¸c
liªn chÝnh phñ, mét thùc thÓ chÝnh trÞ- kinh tÕ- v¨n hãa g¾n kÕt vµ n¨ng ®éng, cã
vai trß, vÞ trÝ vµ søc c¹nh tranh m¹nh trªn trưêng quèc tÕ.
Sù thµnh c«ng cña ASEAN trªn c¸c lÜnh vùc lµm cho §«ng Nam ¸ cµng thu
hót sù quan t©m cña céng ®ång quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ c¸c nưíc lín. VÞ thÕ quèc tÕ
cña khu vùc, v× thÕ, còng ngµy cµng quan träng h¬n, kh«ng chØ xÐt tõ gãc ®é ®Þa -
chÝnh trÞ vµ qu©n sù - chiÕn lưîc như trưíc ®©y, mµ c¶ ý nghÜa ®Þa - kinh tÕ vµ v¨n
ho¸. ASEAN trë thµnh mét ®èi t¸c kh«ng thÓ thiÕu cña c¸c nưíc lín vµ c¸c trung
t©m lín trªn thÕ giíi, lµ nh©n tè quan träng thóc ®Èy c¸c tiÕn tr×nh ®èi tho¹i vµ
hîp t¸c trªn nhiÒu tÇng nÊc kh¸c nhau ë §«ng Nam ¸, CA-TBD. §©y lµ mét trong
nhưng nguyªn nh©n hµng ®Çu thóc ®Èy c¸c nưíc lín, trưíc hÕt lµ Mü, Trung
Quèc, NhËt B¶n vµ ë møc ®é nhÊt ®Þnh c¶ Nga, Ên §é, EU, ngµy cµng gia t¨ng
c¹nh tranh chiÕn lưîc víi nhau nh»m më réng ¶nh hưëng vµ quyÒn lùc t¹i §«ng
Nam ¸ trong thÕ kû XXI.
C¹nh tranh chiÕn lưîc giưa c¸c nưíc lín trªn thÕ giíi nãi chung vµ ë §«ng
Nam ¸ nãi riªng sau chiÕn tranh l¹nh cã nhưng chuyÓn biÕn c¨n b¶n. Tr¹ng th¸i
c¹nh tranh ®an xen phøc t¹p: giưa hîp t¸c vµ ®Êu tranh víi nhau, giưa can dù vµ
kiÒm chÕ lÉn nhau. Trong thËp niªn ®Çu thÕ kû XXI, c¹nh tranh chiÕn lưîc giưa
c¸c nưíc lín ë §«ng Nam ¸ ®ưîc ®Èy lªn m¹nh mÏ h¬n so víi thËp niªn 90 thÕ kû
XX. C¸c nưíc lín ®Òu ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch víi §«ng Nam ¸ nh»m cñng cè vµ
t¨ng cưêng ¶nh hưëng. Sau sù kiÖn 11/9/2001, Mü më mÆt trËn chèng khñng bè
thø hai ë §«ng Nam ¸, t¨ng cưêng quan hÖ víi c¸c ®ång minh t¹i khu vùc. Tõ ®ã
®Õn nay, Mü liªn tiÕp ®ưa ra “S¸ng kiÕn Doanh nghiÖp ASEAN”, “Chư¬ng tr×nh
hîp t¸c ASEAN”, ký “Quan hÖ ®èi t¸c t¨ng cưêng Mü -ASEAN”. Cuèi n¨m
2009, ®Ých th©n tæng thèng B. ¤bama dù Héi nghÞ Thưîng ®Ønh Mü - ASEAN lÇn 3  
®Çu tiªn. NhËt B¶n ký víi ASEAN “Quan hÖ ®èi t¸c n¨ng ®éng vµ bÒn vưng trong
thiªn niªn kû míi" (2003) vµ “HiÖp ®Þnh Liªn kÕt toµn diÖn (JACEP)” n¨m 2005.
Trung Quèc ®Èy nhanh tiÕn tr×nh h×nh thµnh Khu vùc mËu dÞch tù do Trung
Quèc-ASEAN (CAFTA), ®ång thêi ký víi ASEAN "§èi t¸c chiÕn lưîc v× hoµ
b×nh vµ thÞnh vưîng". Ên §é vµ ASEAN thiÕt lËp "§èi t¸c v× hoµ b×nh, tiÕn bé vµ
cïng thÞnh vưîng" (2004). ñy ban ch©u ¢u c«ng bè chiÕn lưîc "§èi t¸c míi víi
§«ng Nam ¸" (2003). Nga vµ ASEAN thiÕt lËp “§èi t¸c v× hoµ b×nh, an ninh,
thÞnh vưîng vµ ph¸t triÓn” (2003), tiÕp ®ã vµo n¨m 2005 cïng ASEAN ký “Quan
hÖ ®èi t¸c toµn diÖn vµ n¨ng ®éng” vµ “HiÖp ®Þnh hîp t¸c kinh tÕ vµ ph¸t triÓn
giai ®o¹n 2005-2015”.
C¹nh tranh chiÕn lưîc giưa c¸c nưíc lín ë §«ng Nam ¸ ®ưîc triÓn khai trªn tÊt c¶
c¸c lÜnh vùc tõ kinh tÕ, chÝnh trÞ, an ninh, quèc phßng ®Õn v¨n hãa (tõ søc m¹nh
cøng ®Õn søc m¹nh mÒm) lµm thay ®æi kho¶ng c¸ch ¶nh hưëng vµ quyÒn lùc
giưa hä t¹i khu vùc. Sù gia t¨ng c¹nh tranh chiÕn lưîc giưa c¸c nưíc lín ë §«ng
Nam ¸ cµng lµm t¨ng tÝnh bÊt tr¾c, nh¹y c¶m cña m«i trưêng ®Þa - chÝnh trÞ khu
vùc, do ®ã t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn an ninh, hîp t¸c vµ ph¸t triÓn cña ASEAN, trong
®ã cã ViÖt Nam. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ, liÖu c¸c nưíc ASEAN cã thÓ h¹n chÕ nhưng
t¸c ®éng tiªu cùc, tËn dông tèt nhưng lîi thÕ ®Þa- chiÕn lưîc vµ ®Þa - chÝnh trÞ cña
khu vùc trong xu thÕ ganh ®ua quyÒn lùc giưa c¸c nưíc lín ®Ó phôc vô môc tiªu
ph¸t triÓn cña m×nh?
ViÖt Nam lµ mét nưíc §«ng Nam ¸, thµnh viªn cña ASEAN, n»m ë vÞ trÝ kÕt nèi
§«ng B¾c ¸ vµ §«ng Nam ¸ c¶ phÇn ®Êt liÒn vµ biÓn, l¹i cã bê biÓn dµi hưíng ra
biÓn §«ng - mét “®iÓm huyÖt” chiÕn lưîc vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ - an ninh, n¬i
®an xen lîi Ých chiÕn lưîc cña nhiÒu nưíc, trong ®ã cã Trung Quèc, Mü, NhËt
B¶n. Sau 25 n¨m tiÕn hµnh ®æi míi theo ®Þnh hưíng xã héi chñ nghÜa, ViÖt Nam
®ã thu ®ưîc nhưng thµnh tùu to lín cã ý nghÜa lÞch sö, më réng ®ưîc quan Hö ®èi
ngo¹i, héi nhËp ngµy cµng s©u réng víi khu vùc vµ thÕ giíi, n©ng cao vÞ thÕ trªn
trưêng quèc tÕ. Trong chÝnh s¸ch vµ ho¹t ®éng ®èi ngo¹i, ViÖt Nam dµnh ưu tiªn
hµng ®Çu cho l¸ng giÒng vµ c¸c nưíc lín, quan t©m s©u s¾c mèi quan hÖ giưa hä,
®Æc biÖt lµ ë §«ng Nam ¸, ch©u ¸-Th¸i B×nh Dư¬ng.
Tuy nhiªn, ®èi víi ViÖt Nam, viÖc xö lý mèi quan hÖ víi c¸c nưíc lín, nhÊt lµ víi
nưíc lín l¸ng giÒng, lu«n lµ mét vÊn ®Ò nh¹y c¶m vµ hÕt søc phøc t¹p. Nh×n tæng
thÓ, ViÖt Nam ®ang ®øng trưíc c¶ nhưng c¬ héi lÉn th¸ch thøc cña thêi ®¹i, cña
nhưng yÕu tè ®Þa - chÝnh trÞ vµ ®Êu tranh ý thøc hÖ trong bèi c¶nh toµn cÇu hãa 4  
vµ khu vùc hãa. ViÖt Nam còng ®ang n»m trong “®iÓm xo¸y” cña c¸c tiÕn tr×nh
khu vùc, liªn quan trùc tiÕp cuéc c¹nh tranh chiÕn lưîc giưa c¸c nưíc lín ë ®©y.
Tõ nhưng tiÕp cËn nªu cho thÊy, viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi “C¹nh tranh chiÕn lưîc
giưa c¸c nưíc lín ë khu vùc §«ng Nam ¸ trong hai thËp niªn ®Çu thÕ kû XXI vµ
t¸c ®éng ®Õn ViÖt Nam” kh«ng chØ cã ý nghÜa cÊp thiÕt vÒ mÆt lý luËn vµ khoa
häc, mµ cßn mang tÝnh chÝnh trÞ thùc tiÔn s©u s¾c ®èi víi nưíc ta. KÕt qu¶ nghiªn
cøu ®Ò tµi lµ mét ®ãng gãp thiÕt thùc vµo viÖc nhËn diÖn mét c¸ch ®óng ®¾n vÒ
c¸c nưíc lín vµ thÕ cuéc ®ua tranh chiÕn lưîc giưa hä ë khu vùc cïng víi nhưng
t¸c ®éng cña nã ®Õn ViÖt Nam. Tõ ®©y, cã thÓ gîi më, ®Ò xuÊt mét sè khuyÕn
nghÞ mang tÝnh gi¶i ph¸p trong øng xö víi xu thÕ biÕn ®æi vµ t¸c ®éng cña c¹nh
chiÕn lưîc giưa c¸c nưíc lín t¹i §«ng Nam ¸, gãp phÇn phôc vô cho môc tiªu
ph¸t triÓn vµ héi nhËp cña nưíc nhµ trong nhưng thËp niªn tíi.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đề tài
Thời kỳ sau chiến tranh lạnh, khu vực Đông Nam Á với sự phát triển năng
động về kinh tế và hợp tác liên kết khu vực ngày càng thu hút sự quan tâm không
chỉ của các chính khách, các nhà hoạch định chính sách, mà cả giới học giả trong
và ngoài nước. Trong nghiên cứu các vấn đề quốc tế Đông Nam Á đương đại, thì
một trong những vấn đề cũng được giới học giả chú ý là cuộc cạnh tranh chiến
lược giữa các nước lớn tại khu vực, nhất là giữa các nước lớn có vai trò hàng đầu ở
đây như Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc.
Tuy nhiên, khi nghiên cứu về cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ở
Đông Nam Á, các nhà nghiên cứu thường chủ yếu đặt nó trong tổng thể chung của
cục diện cạnh tranh chiến lược ở Đông Á hoặc châu Á- Thái Bình Dương, đồng
thời hầu hết các công trình đều đặt trọng tâm vào cạnh tranh Mỹ - Trung - Nhật,
hoặc đề cập từng cặp quan hệ cạnh tranh giữa Mỹ - Trung hay Trung- Nhật. Cạnh
tranh của Nga, Ấn Độ, EU với các nước lớn nêu trên tại khu vực chưa được quan
tâm nhiều. Do đó, cho đến nay, trong nghiên cứu về cạnh tranh chiến lược giữa các
nước lớn ở Đông Nam Á cả ở trong cũng như ngoài nước còn ít các công trình
chuyên sâu và tổng hợp, phân tích và đánh giá một cách toàn diện các mặt từ diễn
biến đến tác động và triển vọng nó, đặc biệt là sự thiếu vắng những công trình
nghiên cứu một cách hệ thống về tác động của cạnh tranh chiến lược giữa các nước
lớn ở Đông Nam Á đối với an ninh và phát triển của Việt Nam. 5  
2.1. Ở ngoài nước:
Trưíc hÕt, cÇn kh¼ng ®Þnh trong nhưng n¨m qua, ®ã xuÊt hiÖn nhiÒu c«ng
tr×nh nghiªn cøu cña c¸c häc gi¶ nưíc ngoµi vÒ chÝnh s¸ch cña c¸c nưíc lín ®èi víi
§«ng Nam ¸ vµ nhưng diÔn tiÕn trong c¹nh tranh chiÕn lưîc giưa mét sè nưíc lín
cïng víi nhưng t¸c ®éng ®èi víi m«i trưêng an ninh khu vùc. Cùng với sức ép của
toàn cầu hoá và khủng bố bạo lực leo thang, thì sự trỗi dậy của Trung Quốc, Ấn
Độ, sự phục hồi của nước Nga, sự gia tăng cạnh tranh chiến lược giữa các nước
lớn, trước hết là Mỹ- Trung, Trung - Nhật và những nỗ lực mới của ASEAN
trong liên kết khu vực đã và đang làm thay đổi nhanh chóng môi trường địa chính
trị Đông Nam Á. Những vận động mới này cũng thu hút sự chú ý của các học giả
ngoài nước.
Nhiều công trình liên quan đến đề tài nghiên cứu đã được công bố, trong đó
một số công trình tập trung phân tích sự trỗi dậy của Trung Quốc ở khu vực và thế
giới, thực trạng cạnh tranh quyền lực của Trung Quốc với các nước lớn khác, nhất
là với Mỹ và Nhật Bản ở Đông Á nói chung, Đông Nam Á nói riêng. Có thể kể
đến các công trình như: “China and South China Sea Disputes” (Trung Quốc và
tranh chấp biển Nam Trung Hoa) của tác giả Valencia, Kark J, xuất bản tại Mỹ
năm 1995; “China Rising: Nationalism and Interdependence” (Sự trỗi dậy của
Trung Quốc: chủ nghĩa dân tộc và sự phụ thuộc lẫn nhau) của Goodman, S.G and
Gerald Segal, xuất bản tại London năm 1997; “Trung Quốc trước ngã ba đường”
của Peter Nolan (Nxb CTQG, 2005); “China’s Rise and the Balance of Influence
in Asia” (Sự trỗi dậy và tương quan ảnh hưởng của Trung Quốc ở châu Á) của
William W.Keller và Thomas G. Rawski//Pittsburgh University Express, 2007;
“Southeast Asia in the Sino- US. Strategic Balance” (Đông Nam Á trong cân bằng
chiến lược Mỹ- Trung)//Contemporary Southeast Asia. Singapore, 2009; “The
Rise of China and India, A New Asian Drama” (Sự phát triển của Trung Quốc và
Ấn Độ, Kịch bản châu Á mới) của Lampeng Er và Lim Tai Wei//Singapore: World
Scientific, 2009; v.v
Ngoài ra, còn hàng loạt công trình khác đề cập vai trò của Mỹ, Nhật Bản,
Ấn Độ và Nga ở Đông Á, CA-TBD, trong đó có Đông Nam Á. Các công trình này,
với mức độ khác nhau, đã đưa ra những đánh giá và lý giải về quá trình gia tăng
ảnh hưởng và cạnh tranh quyền lực giữa Mỹ với các nước lớn, tác động và phản
ứng của các nước ASEAN trước quá trình đó. Đáng chú ý là các công trình sau:
“America’s Role in Asia: American View” (Vai trò của Mỹ ở châu Á: Cách nhìn 6  
của Hoa Kỳ) của The Asia Foundation (2004); “Southeast Asia Perspectives on
Security” (Cách nhìn nhận của Đông Nam Á về an ninh) do Derek Da Cunha làm
chủ biên, xuất bản tại Singapore năm 2000; “Beyond Bilateralism: US- Japan
Relations in Asia” (Đằng sau chủ nghĩa song phương: Quan hệ Mỹ- Nhật ở châu
Á) do Ellis Krauss and J.Pempel làm chủ biên (2002); “Regionl Security in
Southeast Asia: Beyond the ASEAN Way” (An ninh khu vực ở Đông Nam Á: Bên
kia con đường ASEAN) của Mely Caballero Anthony//Singapore-ISEAS, 2005.
Một số công trình khác nêu bật tác động của toàn cầu hóa, của các yếu tố
văn hóa, truyền thống chính trị, dân tộc, của chủ nghĩa khu vực và những nhân tốc
khác đối với việc định hình các cơ chế hợp tác, trật tự quyền lực và sự tiến triển
của cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ở châu Á, Đông Á, Đông Nam Á,
như: “The New Security Agenda in the Asia- Pacific” (Những vấn đề an ninh
nóng hổi ở Châu Á- Thái Bình Dương) do Roy, Denny làm chủ biên, xuất bản năm
1997; “ASEAN’S Diplomatic and Security Culture: Origins and prospects” (Ngoại
giao và văn hoá an ninh ASEAN: Nguồn gốc, sự phát triển và triển vọng) của tác
giả Jurgen Haacke (2003); “East Asia Between Regionalism and Globalism”
(Đông Á giữa chủ nghĩa khu vực và toàn cầu hóa do Gennady Chufrin chủ biên
năm 2006); “Southeast Aisa in Search of an ASEAN community” (Đông
Nam Á trong sự tìm kiếm cộng đồng an ninh) của Rodolfo C. Severino, 2008;
Nhìn chung, các khía cạnh khác nhau của môi trường địa -chính trị Đông
Nam Á, trong đó diễn ra cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn được phản ánh
qua nhiều công trình, bài viết của học giả nước ngoài. Thế nhưng chưa có một
công trình nào trực tiếp nghiên cứu chuyên sâu, mang tính tổng hợp về nội dung đề
tài “Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ở khu vực Đông Nam Á trong thập
niên đầu thế kỷ XXI và tác động đến Việt Nam”. Mặt khác, trước những diễn biến
mới thời gian gần đây do sự điều chỉnh chính sách của các nước lớn nên cũng cần
thiết phải có sự đánh giá, nhận định một cách thấu đáo hơn đối với cạnh tranh
chiến lược giữa các nước này và những tác động của nó đến môi trường địa chính
trị khu vực và chiều hướng biến động trong những năm tới. Từ đó, thấy rõ những
tác động đối với Việt Nam như thế nào để có thể đề xuất chính sách phù hợp,
thích ứng với tình hình mới, đây là việc làm hết sức cấp thiết đối với nước ta.