Luận Văn Cảnh chủ chốt trong phóng sự truyền hình

MỞ ĐẦU​ 1. Lý do chọn đề tài
Phóng sự truyền hình là một thể loại báo truyền hình thuộc nhóm chính luận nghệ thuật, phản ánh các sự kiện, con người, tình huống, hoàn cảnh điển hình trong quá trình phát sinh, phát triển, đồng thời thẩm định hiện thực đó qua cái tôi trần thuật vừa tỉnh táo lý trí, vừa cảm xúc với bút pháp giàu chất văn học bằng phương tiện kỹ thuật truyền hình.
Với ưu thế phản ánh hiện thực sâu sắc và có sức “công phá” lớn, phóng sự hiện nay chiếm một lượng khá lớn thời gian phát sóng của truyền hình, từ những phóng sự dài như một cuốn phim vài ba chục phút đến những phóng sự cực ngắn chỉ độ 2,3 phút thiên về mô tả, thông tin nhanh sự kiện.
Phóng sự là kết quả của những logic hội tụ dựa trên hình ảnh và âm thanh. Sản phẩm này được tổ chức xung quanh một số cảnh chủ chốt. Những cảnh này được coi là tinh hoa, nền tảng và làm nổi bật ý nghĩa của phóng sự từ khi xây dựng cho đến khi phát đi và được mọi người tiếp nhận.
Khác với báo in có thể đọc đi đọc lại, nghiền ngẫm, các chương trình truyền hình không thể tua lại để xem. Khán giả không có cơ hội xem lại phóng sự nhiều lần, vì vậy, cảnh chủ chốt đắt sẽ gây được ấn tượng cho khán giả, giúp họ nhớ được nội dung chính và thông tin thiết yếu từ phóng sự một cách tự nhiên. Như vậy, hiệu quả thông tin từ truyền hình sẽ được tiến thêm một bước.
Hơn nữa, xu hướng của phóng sự truyền hình cũng như các chương trình truyền hình là ngắn gọn, súc tích. Giá thành của mỗi phút lên sóng không cho phép những người thực hiện được lãng phí thời lượng chương trình bởi những cảnh chẳng ăn nhập vào đâu. Xác định đúng cảnh chủ chốt sẽ khắc phục được yếu tố lãng phí thời lượng chương trình.
Khái niệm cảnh chủ chốt tuy đã khá quen thuộc với những người trong ngành truyền hình, tuy nhiên hiểu rõ về thế nào là một cảnh chủ chốt tốt, làm thế nào để xác định đúng đâu là cảnh chủ chốt thì không phải ai cũng nắm rõ, đa phần là xác định theo cảm tính, theo phản xạ lâu năm trong nghề.
Hiện nay, công trình nghiên cứu về quy trình thực hiện các tác phẩm truyền hình nói riêng còn rất hạn chế. Các công trình có giá trị ứng dụng thực tiễn để phát triển các chương trình truyền hình càng khan hiếm. Mọi kỹ năng tư duy tác nghiệp đều do truyền miệng hoặc tự đúc rút, tích lũy kinh nghiệm.
Với những lý do trên, tôi quyết định chọn đề tài NCKH là “cảnh chủ chốt trong phóng sự truyền hình” bao gồm lý luận và thực tiễn để làm sáng tỏ vấn đề này.
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đề tài “cảnh chủ chốt trong phóng sự truyền hình” là đề tài có trọng tâm nghiên cứu rõ ràng. Tuy nhiên, do nguồn tài liệu và tư liệu khan hiếm, vì vậy người viết xin phép được giải quyết đề tài bằng lý luận về cảnh chủ chốt trong phóng sự truyền hình dựa trên những hiểu biết về giá trị cảnh và ý nghĩa của phóng sự truyền hình.
Phân tích phóng sự “Ước mơ xanh” đã phát sóng trên chương trình Thế hệ tôi – VTV6 Đài truyền hình Việt Nam (một tác phẩm do chính sinh viên khoa báo chí thực hiện) để làm rõ hơn về cảnh chủ chốt.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
- Đưa ra những thông tin cơ bản về cảnh chủ chốt
- Nhận thức đúng đắn về cảnh chủ chốt và gắn liền với thực tế tác nghiệp
- Thuyết phục, định hướng tư duy xác định cảnh chủ chốt khi thực hiện phóng sự truyền hình đối với những người làm truyền hình.
4. Phương pháp nghiên cứu
- Đề tài được nghiên cứu dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng. Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng chủ yếu là phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh, mô tả, thống kê xã hội học.
5. Ý nghĩa đề tài
- Ý nghĩa lý luận:
Thể loại phóng sự truyền hình ngày một phát triển và chiếm tỉ lệ khá cao trong các tác phẩm tham gia dự thi các giải báo chí truyền hình trong và ngoài nước hàng năm. Hàng ngày, trên sóng của các đài truyền hình, thể loại phóng sự chiếm thời lượng khá lớn. Điều này cho thấy công chúng ngày càng được tiếp cận nhiều với thể loại phóng sự, nhờ vào ưu thế thông tin thời sự chuyên sâu của nó. Ở mức độ bài NCKH sinh viên, đề tài “Cảnh chủ chốt trong phóng sự truyền hình” tạm thời đưa ra một số khái niệm, định nghĩa, cách phân loại và chức năng của cảnh chủ chốt trong phóng sự truyền hình.
- Ý nghĩa thực tiến: Đề tài NCKH sinh viên này là một tài liệu tham khảo có thể ứng dụng vào thực tiễn, dễ hiểu, đặc biệt là thông qua quá trình phân tích một phóng sự phát sóng trên ĐTH Việt Nam. Dựa trên cơ sở thực tế này, người viết cũng hy vọng đây là một tài liệu chia sẻ những hiểu biết trên đường vào nghề truyền hình.
6. Kết cấu
Đề tài gồm 3 chương:
- Chương I: Lý luận chung về “cảnh”
- Chương II: Xây dựng phóng sự từ cảnh chủ chốt
- Chương III: Phân tích một phóng sự để làm rõ cảnh chủ chốt.