Chuyên Đề Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý rủi ro thủ tục hải quan đối với hàng hoá xuất, nhập khẩu

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUẢN LÝ RỦI RO THỦ TỤC HẢI QUAN ĐỐI VỚI HÀNG HOÁ XUẤT, NHẬP KHẨU
1. 1. Các yếu tố thuộc về Nhà nước
Việc có áp dụng quản lý rủi ro vào quy trình thủ tục hải quan hay không và áp dụng có kết quả như thế nào trước hết tùy thuộc vào thái độ và hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước quốc gia.
Trước hết, một Nhà nước thi hành đường lối phát triển kinh tế mở cửa, hội nhập sẽ ưu tiên các vấn đề hiện đại hóa và hài hòa thủ tục hải quan với các nước trong chương trình nghị sự của chính phủ. Nhờ đó việc triển khai thực hiện quản lý rủi ro trong lĩnh vực hải quan sẽ có được sự ủng hộ chính trị ở mức độ cao và được ưu tiên nguồn lực để thực hiện. Ngược lại, một nước thi hành chính sách đóng cửa, bảo hộ mạnh mẽ sản xuất trong nước sẽ ít quan tâm đến vấn đề quản lý rủi ro trong chế độ làm việc của hải quan.
Thứ hai, hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước ở mức cao sẽ tạo môi trường tốt khuyến khích doanh nghiệp tuân thủ pháp luật nói chung, pháp luật về hải quan nói riêng. Ngược lại, một nhà nước không thể quản lý xã hội theo luật một các nghiêm minh sẽ là mảnh đất tươi tốt cho rủi ro không tuân thủ trong lĩnh vực hải quan phát triển đến mức làm vô hiệu hóa hiệu quả quản lý rủi ro.
Thứ ba, đường lối phát triển kinh tế - xã hội đúng đắn của Nhà nước tạo điều kiện cho ngoại thương hoạt động chuẩn tắc, tạo điều kiện cho ngành Hải quan triển khai áp dụng quy trình quản lỷ rủi ro trong quy trình thủ tục hải quan một cách thuận lợi.
1. 2. Các quy định pháp lý của các tổ chức quốc tế về thủ tục hải quan
1. 2.1. Quy định của WTO
WTO khuyến khích mọi cải cách thủ tục hải quan theo hướng tạo thuận lợi cho thương mại giữa các nước. Theo tinh thần đó, WTO có hiệp định về thuế quan và hài hòa thủ tục hải quan trong đó quy định các nguyên tắc mà hải quan các nước phải tuân thủ như nguyên tắc dựa vào giá giao dịch để đánh thuế quan, nguyên tắc không sử dụng thủ tục hải quan để cản trở không cần thiết hoạt động thương mại, nguyên tắc không phân biệt đối xử khi tiến hành thủ tục hải quan đối với hàng hóa của các nước khác nhau, trừ ngoại lệ về các liên kết khu vực, nguyên tắc hài hòa hóa thủ tục hải quan giữa các nước Trong những khuyến nghị có tính nguyên tắc đó, WTO khuyến khích các nước áp dụng các tiêu chuẩn hóa về thủ tục hải quan do Tổ chức Hải quan Thế giới khuyến nghị mà một trong những nội dung khuyến nghị là áp dụng kỹ thuật quản lý rủi ro khi làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất, nhập khẩu.
Trong các đàm phán thương mại định kỳ, WTO gây sức ép nhất định để các chính phủ phải cải cách hải quan theo hướng áp dụng kỹ thuật quản lý rủi ro. Đặc biệt, khi kết nạp thành viên mới, các thành viên cũ cũng gây áp lực để các thành viên mới buộc phải cam kết thực hiện kỹ thuật quản lý rủi ro khi làm thủ tục thông quan hàng hóa xuất, nhập khẩu.
Nói cách khác, quản lý rủi ro trong quy trình thủ tục hải quan được WTO ủng hộ và gây áp lực phải thực hiện. Do đó các nước là thành viên WTO, không sớm thì muộn cũng phải cải cách thủ tục hải quan theo hướng áp dụng rộng rãi kỹ thuật quản lý rủi ro.
1. 2.1. Quy định của các tổ chức quốc tế khác
*Ảnh hưởng của những quy định của Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương APEC (APEC) đến áp dụng kỹ thuật quản lý rủi ro vào hoạt động hải quan
Một trong những mục tiêu của APEC là thúc đẩy tiến trình tự do hoá thương mại và đầu tư trong khu vực Châu Á- Thái Bình Dương nói riêng và thế giới nói chung. Vì thế, APEC khuyến khích các nước nội khối thực hiện cải cách hải quan theo các nguyên tắc của WTO, thậm chí đi trước một bước nếu như WTO tiến hành đàm phán quá chậm chạp.
Tuy nhiên, các khuyến nghị của APEC phần lớn mang tính tự nguyện, gây ảnh hưởng chủ yếu thông qua tác động kinh tế và uy tín trong thương mại nên áp lực đòi hỏi áp dụng quản lý rủi ro trong thủ tục hải quan có đặt ra nhưng không ráo riết như trong WTO.
* Ảnh hưởng của những quy định trong Khu vực mậu dịch tự do ASEAN (AFTA ) đến áp dụng kỹ thuật quản lý rủi ro vào hoạt động hải quan
Mục đích của AFTA là thực hiện tự do hoá thương mại trong khu vực, tăng cường thu hút các nhà đầu tư nước ngoài vào khu vực bằng việc đưa ra thị trường thống nhất và làm cho ASEAN thích nghi với những điều kiện kinh tế quốc tế đang thay đổi, đặc biệt là việc phát triển những thoả thuận thương mại khu vực thế giới.
Để biến ASEAN thành khu vực mậu dịch tự do các nước đã ký Hiệp định ưu đãi thuế quan có hiệu lực chung (CEPT), trong đó, ngoài mục tiêu giảm thuế suất thuế nhập khẩu đối với đa số các mặt hàng nhập khẩu giữa các nước ASEAN xuống còn 0-5%, còn khuyến nghị các nước tích cực hài hòa thủ tục hải quan với nhau, trong đó các yêu cầu về áp dụng kỹ thuật quản lý rủi ro được nhấn mạnh.
1. 3. Các yếu tố thuộc về cơ quan hải quan