Chuyên Đề Các phương pháp đánh giá độ cứng động mạch

MỠ ĐẦU 1
NỘI DUNG 4
1. Các vấn đề cơ bản độ cứng mạch 4
1.1 Lịch sử tóm tắt 4
1.2 Định nghĩa của độ cứng động mạch 6
1.3 Những nguyên lý cơ học 7
1.4 Các chỉ số của độ cứng động mạch 10
2. Đánh giá độ cứng động mạch không xâm nhập 16
2.1 Điều kiện chung cần cho đánh giá độ cứng 16
2.2 Độ cứng động mạch vùng hay một đoạn động mạch 16
2.3 Độ cứng động mạch tại chổ 19
2.4 Độ cứng động mạch hệ thống 23
2.4 Một số phương pháp khác đánh giá độ cứng động mạch 28
3. Đánh giá độ cứng động mạch xâm nhập 30
3.1 Đo áp lực mạch máu xâm nhập 30
3.2 Đánh giá độ cứng động mạch vùng xâm nhập 38
3.3 Đánh giá độ cứng động mạch tại chỗ xâm nhập 40
3.4 Đánh giá độ cứng động mạch hệ thống 41
KẾT LUẬN 42
MỞ ĐẦU
Lưới động mạch là một phần của hệ tuần hoàn có hai chức năng thiết yếu
là chức năng tạo đệm mà chủ yếu bởi những động mạch đàn hồi lớn ở gần tim
và một chức năng dẫn truyền. Cả hai chức năng này kết hợp nhau khắp cả hệ
động mạch. Tuy nhiên, tình đàn hồi giảm và chức năng ống dẫn tăng dần theo
dạng bậc thang khi di chuyển từ động mạch chủ đến ngoại biên. Chúng gắn
liền và phối hợp chức năng với tim để hoàn thiện chức năng chung trong một
hệ tuần hoàn thống nhất. Tim có vai trò rất đặc biệt trong hệ tuần hoàn nên rất
được quan tâm nghiên cứu nhiều. Hệ động mạch có vai trò khiêm tốn hơn nên
ìt được nghiên cứu sâu và nhiều như tim. Mặt khác từ khi phát hiện ra huyết
áp kế thủy ngân kết hợp với năm pha âm Korotkov thí việc quá thuận tiện khi
sử dụng hai chỉ số huyết áp để theo dỏi tính trạng huyết động bệnh nhân nên
bản chất huyết động động mạch hầu như bị lu mờ ìt được nghiên cứu. Vào
cuối kỷ nguyên Korotkov khi với hai chỉ số huyết áp không thể giải thìch hết
được bản chất nguyên nhân của các bệnh lý tim mạch nên vấn đề huyết động
động mạch hay mạch đập được chú ý và nghiên cứu lại. [1],[49], [69],
[72],[103],[115].
Nhiều nỗ lực lớn nhằm làm giảm hoặc đảo ngược thương tổn cơ quan
vào giai đoạn muộn hậu quả của tăng huyết áp. Tổn thương cơ quan mà đỉnh
điểm là di chứng lâm sàng đột quỵ, suy thận, nhồi máu cơ tim và suy tim.
Tăng huyết áp ảnh hưởng hơn 65 triệu người Mỹ và vẫn là một trong những
yếu tố nguy cơ quan trọng nhất cho bệnh lý tim mạch. Trên lâm sàng, tăng
huyết áp vẫn là bệnh phổ biến nhất tại Hoa Kỳ. Nhận thức chung tỷ lệ mắc
bệnh tăng huyết áp cao và thường kết hợp với thói quen văn hóa phương Tây
với sự thừa cân, kém tập thể dục, dùng thuốc lá, ăn nhiều muối, uống nhiều
bia rượu và sự căng thẳng của đời sống xã hội nên cần thiết kiểm soát tiến
- 7 -
trính bộc lộ của tăng huyết áp và các biến cố tim mạch. Sự cần thiết phải tập
trung vào các biện pháp can thiệp sớm hơn nhằm chận đứng tiến trính dẫn đến
tổn thương cơ quan đìch là đã trở nên rõ rang [7],[17],[27],[42].
Người ta cho rằng mọi biến cố tim mạch đều xảy ra qua đường động
mạch hay nói cách khác hơn động mạch là mục tiêu là mẫu số chung của
nhiều biến cố tim mạch. Việc xem xét và nắm được tính trạng huyết động
mạch đập cũng như bản chất thành động mạch tạo điều kiện tầm soát phát
hiện các đối tượng nguy cơ bệnh tim mạch cao, ngăn ngừa và có kế hoạch
điều trị thìch đáng, đồng thời đánh giá hiệu quả cũng như đáp ứng điều trị của
các loại thuốc và các biện pháp khác nhau đối với các bệnh lý tim mạch được
hiệu quả hơn nhiều. Tuy nhiên, mặc dù tất cả các thuốc men, nguồn lực và
những nỗ lực có sẵn để điều trị tăng huyết áp, tỷ lệ kiểm soát và điều trị đúng
cách tăng huyết áp vẫn còn thấp. Gần đây hiểu biết và sử dụng các dữ liệu
huyết động học thu được bằng các thiết bị không xâm lấn đã tăng khả năng
của chúng ta để chẩn đoán, dự báo và điều trị bệnh nhân tăng huyết áp tốt
hơn. Đánh giá đặc tình sóng mạch không xâm lấn và sự chuyển vận máu
trong hệ mạch là hai yếu tố chình thu từ lâm sàng để có được thông tin huyết
động học. Các thồng số huyết động này sẽ cung cấp thông tin để xác định
người có nguy cơ cao bị bệnh tim mạch tạo điều kiện dự báo trước nhờ vào sự
thay đổi của mạch máu. Từ những thông số huyết động đó sẽ cho phép có các
liệu pháp mạnh mẽ và thìch hợp hơn nhằm làm chậm lại tiến trính thay đổi
chức năng và hính thái của mạch máu cũng như các cơ quan đìch mà sẽ xảy ra
biến cố mắc bệnh hoặc tử vong. Như một số người đề cập, các thay đổi chức
năng và hính thái này có lẽ đi trươ c sự khởi đầu của cao huyết áp lâm sàng, ìt
nhất là như bây giờ được xác định. Chắc chắn, việc hạ thấp huyết áp là một
mục tiêu quan trọng, tuy nhiên việc làm gián đoạn hoặc chặn đứng tiến trính
tổn thương của cơ quan bằng các liệu pháp thìch hợp là hữu ìch hơn. Chình ví
thế đánh giá bản chất mạch máu động mạch hay độ cứng động mạch là cần
thiết.[19],[28],[30],[34],[90],[102].
Trong những thập niên vừa qua nghiên cứu độ cứng động mạch đã được
tập trung và đã có nhiều kết quả thuyết phục dựa trên bằng chứng dịch tễ rõ
ràng. Gần đây đã có Hội nghị quốc tế về độ cứng động mạch của Hội tim
mạch Âu châu và việc đánh giá độ cứng động mạch bằng tốc độ sóng mạch đã
được đưa vào Guideline 2007 về điều trị THA của Âu châu.[59] Tuy nhiên
không chỉ độ cứng động mạch mà còn sâu hơn người ta đi phân tìch huyết
động mạch đập, phân tìch sóng mạch, sự giao thoa hay thời điểm giao thoa
giữa sóng gốc từ tim ra và sóng dội về từ giường mạch quyết định bản chất
huyết động mạch đập và huyết áp của hệ động mạch, quyết định tác động của
các thành tố mạch đập lên thành động mạch.
Bước đầu nghiên cứu độ cứng động mạch, chúng tôi xin trính bày “các
phương pháp đánh giá độ cứng động mạch” làm nền tảng hiểu biết cho
nhiều nghiên cứu về sau.