Thạc Sĩ Các nhân tố ảnh hưởng đến năng suất nuôi tôm thẻ chân trắng thâm canh tại huyện bình đại, tỉnh bến t

uận văn thạc sĩ năm 2012
Đề tài: CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN NĂNG SUẤT NUÔI TÔM THẺ CHÂN TRẮNG THÂM CANH TẠI HUYỆN BÌNH ĐẠI, TỈNH BẾN TRE

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 1
Chương 1: . 11
CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU . 11
1.1. Cơ sở lý luận về năng suất 11
1.2. Tổng quan hình thức và quy trình nuôi tôm 13
1.3. Mô hình nghiên cứu 20
Chương 2:THỰC TRẠNG NGHỀ NUÔI TÔM THẺ CHÂN TRẮNG
THÂM CANH TẠI HUYỆN BÌNH ĐẠI, TỈNH BẾN TRE . 27
2.1. Tổng quan tình hình nuôi tôm trên thế giới và Việt Nam . 27
2.2. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội ảnh hưởng đến nghề nuôi tôm he
chân trắng thâm canh tại tỉnh Bến Tre . 31
2.3. Tình hình nuôi tôm he chân trắng thương phẩm huyện Bình Đại, tỉnh
Bến Tre . 37
CHƯƠNG 3: 40
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 40
3.1. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu . 40
3.2. Xây dựng mô hình hồi qui 41
CHƯƠNG 4: 57
GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG SUẤT TÔM THẺ CHÂN TRẮNG
NUÔI THÂM CANH TẠI HUYỆN BÌNH ĐẠI TỈNH BẾN TRE . 57
4.1. Hệ số thức ăn . 57
4.2. Độ ph . 64
4.3. Trình độ . 65
4.4. Ý thức cộng đồng 67
4.5. Lượng đạm 69
4.6. Độ mặn 70
TÀI LIỆU THAM KHẢO 73
PHỤ LỤC . 75

TÓM TẮT
Nghiên cứu thực hiện đo lường các nhân tố ảnh hưởngđến năng suất tôm
he chân trắng tại huyện Bình Đại, tỉnh Bến Tre. Nghiên cứu áp dụng phương
pháp định tính và định lượng dựa trên mẫu khảo sát từ 250 hộ nuôi tôm he chân
trắng. Nghiên cứu cho thấy có 6 yếu tố tác động đếnnăng suất tôm he chân trắng
tại huyện Bình Đại, tỉnh Bến Tre là: trình độ, hệ số thức ăn, lượng đạm, độ ph, ý
thức cộng đồng, độ mặn. Dựa trên kết quả này, nghiên cứu đề xuất người nuôi
cần quan tâm nhiều đến nhân tố ảnh hưởng lớn nhất đến năng suất là độ ph cũng
như clần quan tâm đến các yếu tố tiềm ẩn khác để đưa ra được những giải pháp
phù hợp .
Từ khóa: tôm he chân trắng, năng suất
ABSTRACT
Performance measurement study of factors affecting productivity of
P.vannamei in Binh Dai district, Ben Tre province. Applied research methods
based on qualitative and quantitative survey sampleof 250 P.vannamei farmers.
Research shows that six factors affecting yield P.vanamei in Binh Dai district,
Ben Tre province are: degree, feed conversion ratio, protein, pH, capital, sense of
community, salinity. Based on the results of this study suggest farmers need to
pay much attention to the biggest factors affectingyield is pH as well as the need
to consider other potential factors to come up withappropriate solutions.
Keywords: P.vannamei shrimp, productivity.

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Việt Nam có đường bờ biển kéo dài hơn 3.260 km, 12 đầm phá và các eo
vịnh, 112 cửa sông, lạch, hàng nghìn đảo lớn nhỏ ven biển với tiềm năng nuôi
trồng thủy sản là 1.700.000 ha để phát triển nuôi nước ngọt, lợ, mặn đặc biệt là
phát triển nuôi tôm (Bộ Thủy sản, 1999). Trong những năm gần đây nghề nuôi
tôm đã phát triển mạnh tại Việt Nam, đặc biệt là ở Đồng bằng Sông Cửu Long.
Bến Tre là một tỉnh thuộc khu vực Đồng bằng song Cửu Long với hệ
thống sông ngòi chằng chịt bắt nguồn từ hệ thống sông MêKông đổ ra Biển Đông
thông qua 4 cửa sông lớn Cổ Chiên, Ba Lai, Hàm Luông và Cửa Đại với tổng
chiều dài hơn 382km kết hợp với 65km bờ biển, thiênnhiên ưu đãi đã tạo cho
Bến Tre hơn 60.000 ha mặt nước có khả năng nuôi trồng thủy sản ở cả 3 vùng
sinh thái mặn, lợ và ngọt. Bên cạnh đó vùng đặc quyền kinh tế gần 20.000km
2
với hàng trăm giống loài thủy sản đa dạng phong phú.
Với những lợi thế về điều kiện tự nhiên như trên nghề nuôi trồng thủy sản
của Bến Tre đã có bước phát triển khá mạnh trong thời gian vừa qua, điển hình
nhất là nghề nuôi tôm. Năm 1999 khi Sở Thủy Sản BếnTre phối hợp với Viện
nghiên cứu nuôi trồng thủy sản II thực hiện thành công đề tài nuôi tôm sú công
nghiệp tại xã Thạnh Phước- huyện Bình Đại, nghề nuôi tôm bắt đầu phát triển
mạnh tại huyện Bình Đại và cả tỉnh Bến Tre.
Nghề nuôi sú phát triển tại 3 huyện biển đã làm thay đổi lớn bộ mặt nông
thôn vùng ven biển, đời sống vật chất của người dântăng lên rõ rệt, nhà cửa
khang trang đổi mới. bên cạnh đó còn kéo theo các ngành nghề khác phát triển
như dịch vụ, vận chuyển hàng hóa .da góp phần giải quyết công ăn việc làm
cho hơn 30.000 lao động nông thôn ven biển nghèo khó khăn trước đây.
Tuy nhiên trong những năm gần đây, bên cạnh những thuận lợi do nghề
nuôi tôm sú thâm canh đem lại thì nghề nuôi tôm sú thâm canh không còn là
nghề siêu lợi nhuận nữa bởi vì nghề nuôi tôm sú thâm canh đã và đang nảy sinh
nhiều vấn đề như môi trường nuôi ngày càng ô nhiểm,dịch bệnh thường xảy ra
và kéo dài, tôm nuôi chậm lớn, giá cả bấp bên Trướcvấn đề đó Tỉnh ủy Bến
2
Tre chỉ đạo các Sở, Ban, Ngành cần phải có những giải pháp quản lí tốt hơn về
nuôi tôm sú thâm canh, đồng thời cần phải xác định đối tượng nuôi mới để thay
thế cho tôm sú bước đầu nuôi tôm he chân trắng.
Năm 2008, Công ty Lâm Thủy sản Bến Tre đã xin với Ủy Ban Nhân Dân
Tỉnh Bến Tre được nuôi thí điểm thẻ chân trắng thâmcanh tại xã Bảo Thuận –
Ba Tri – Bến Tre và đã cho kết quả khả quan. Nhằm phát triển nuôi tôm chân
trắng trên địa bàn tỉnh theo hướng ổn định và bền vững, góp phần thực hiện tốt
chiến lược phát triển kinh tế trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, Ủy ban nhân dân
tỉnh Bến Tre đã ban hành quyết định số 1196/QĐ-UBNDvề việc phê duyệt Quy
hoạch chi tiết nuôi tôm chân trắng trên địa bàn tỉnh Bến Tre đến năm 2020. Cụ
thể, năm 2010 toàn tỉnh Bến Tre phát triển phát triển 1.000 ha, sản lượng 8.800
tấn; năm 2015 phát triển 3.080ha, sản lượng 32.880 tấn; đến năm 2020 là 5.450
ha, sản lượng dự kiến 63.500 tấn tôm thẻ chân trắng, giá trị sản lượng ước đạt
3.965 tỷ đồng. Trong đó, huyện Bình Đại là trọng điểm của vùng nuôi, chiếm
trên 50% diện tích nuôi từ năm 2010 đến 2020.
Bảng 1 : Định hướng chiến lược phát triển nuôi tôm he chân trắng tỉnh Bến
Tre đến năm 2020
2010 2015 2020 Năm
Huyện
Diện
tích
(ha)
Sản
lượng
(tấn)
Diện
tích
(ha)
Sản
lượng
(tấn)
Diện
tích
(ha)
Sản
lượng
(tấn)
Ba Tri 300 2.600 1000 9.860 1.400 19.050
Bình Đại 500 4.000 1080 13.020 3.000 32.450
Thạnh Phú 200 2.200 1000 10.000 1.050 12.000
Cộng 1.000 8.800 3.080 32.880 5.450 63.500
(Nguồn: Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn BếnTre, 2009)
Từ việc đánh giá việc nuôi tôm he chân trắng có thểnuôi và cho hiệu quả
không kém hơn nuôi tôm sú và đặc biệt một số vùng nuôi tôm sú không hiệu quả
nữa thì có thể nuôi tôm he chân trắng. Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi do
việc nuôi tôm he chân trắng thâm canh đem lại, sự phát triển nhanh chóng nuôi
3
tôm he chân trắng thâm canh của người dân trong tỉnh nói chung và huyện Bình
Đại nói riêng đã và đang nảy sinh nhiều vấn đề liênquan đến năng suất nuôi tôm
he chân trắng như:
- Từ vấn đề ô nhhiểm môi trường nuôi đã kéo theo dịch bệnh do một số
xã và vùng nuôi chưa thật sự quan tâm đến việc quảnlý vùng nuôi, chưa kiên
quyết trong công tác kiểm tra xử lý vi phạm nên việc xả thải mầm bệnh và bơm
bùn đáy ao ra môi trường tự nhiên còn tồn tại khá phổ biến, từ đó mầm bệnh
ngoài môi trường tự nhiên luôn tồn tại ở mức cao vàdịch bệnh xảy ra hàng năm.
- Ý thức quản lý cộng đồng của một số người dân chưa cao, một số hộ
nuôi thả giống không đúng mùa vụ, nuôi ngoài vùng quy hoạch, khi tôm chết
không báo cho cơ quan chức năng đến hủy mà xả thải mầm bệnh chưa xử lý ra
môi trường tự nhiên làm lây lan cho các ao nuôi thảgiống đúng chính vụ.
- Hệ thống công trình nuôi của đa số các cở sở, hộ nuôi chưa đảm bảo
được điều kiện an toàn vệ sinh thú y thủy sản như chưa có ao xử lý nước thải, ao
chứa bùn, gây khó khăn trong công tác kiểm soát môitrường, dịch bệnh.
- Về chất lượng giống, mặc dù công tác quản lý giống trên địa bàn tỉnh
khá tốt nhưng do thả giống vào thời điểm tập trung nên thiếu giống chất lượng tốt
để người dân mua thả. Ngoài ra trong thời gian cấm thả một số bà con thả chui
nên chất lượng con giống không đảm bảo.
- Giá thành sản phẩm ngày càng tăng qua các năm do giá thức ăn, thuốc,
hóa chất , công lao động ngày càng tăng. Giá cả tômnguyên liệu không ổn định
còn phụ thuộc nhiều vào đầu nậu, thương buôn và nhàmáy chế biến. Cho nên lợi
nhuận trong 1kg tôm ngày càng thấp đi cùng với rủi ro do thiên tai dịch bệnh làm
cho nghề nuôi tôm he chân trắng của tỉnh Bên Tre nói riêng và nuôi thủy sản của
Việt Nam nói chung gặp nhiều khó khăn.
- Chất lượng và kích cỡ tôm thương phẩm: Do diện tích nuôi tôm he ngày
càng mở rộng (Do quy hoạch của nhà nước và do tự phát của người nuôi) cùng
với việc quản lý môi trường chưa đồng bộ và chặt chẽ nên chất lượng sản phẩm
sản xuất ra có giá trị chưa cao, chưa đáp ứng tốt được các yêu cầu của nhà nhập
khẩu như: tôm nuôi bị mòn râu, cụt đuôi, bị cong thân, màu sắc không đẹp
4
- Khi Việt Nam gia nhập vào WTO thì đòi hỏi chất lượng tôm ngày càng
cao và phải đạt các tiêu chuẩn của quốc tế như Global GAP, COC, điều này đã
ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả của nghề nuôi tôm hechân trắng.
Trước những thực trạng trên, việc tìm ra những nhântố chính ảnh hưởng
đến năng suất trong nghề nuôi tôm he chân trắng thâm canh huyện Bình Đại tỉnh
Bến Tre trong thời gian qua là một nghiên cứu rất cần thiết. Trên cơ sở đó nhằm
tìm ra những giải pháp để nâng cao năng suất cũng như đảm bảo sự phát triển ổn
định, bền vững và hiệu quả của nghề nuôi tôm he chân trắng thâm canh tại huyện
Bình Đại, tỉnh Bến Tre. Đó là lý do tôi chọn đề tài“Các nhân tố ảnh hưởng đến
năng suất nuôi tôm he chân trắng thâm canh tại huyện Bình Đại tỉnh Bến
Tre”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Mục tiêu chung của nghiên cứu là điều tra thực trạng nghề nuôi tôm he
chân trắng thâm canh nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến năng suất tôm
he chân trắng nuôi thâm canh tại huyện Bình Đại tỉnh Bến Tre.
2.2. Mục tiêu cụ thể
1. Đánh giá hiện trạng nghề nuôi tôm he chân trắng thâm canh tại huyện
Bình Đại, tỉnh Bến Tre trong thời gian qua.
2. Xác định nhân tố ảnh hưởng đến năng suất tôm he chân trắng thâm
canh tại huyện Bình Đại, tỉnh Bến Tre.
3. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng suấtcủa hoạt động nuôi
tôm he chân trắng thâm canh tại địa phương nghiên cứu.
3. Các câu hỏi nghiên cứu
- Các nhân tố ảnh nào hưởng đến năng suất nghề nuôitôm he chân trắng
thâm canh tại huyện Bình Đại, tỉnh Bến Tre?
- Cơ sở nào để đề xuất giải pháp nâng cao năng suấtnuôi tôm he chân
trắng thâm canh tại huyện Bình Đại, tỉnh Bến Tre?
5
4. Đối tượng, phạm vi và thời gian nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Năng suất tôm he chân trắngthâm canh của các
cơ sở (Trang trại, Khu nuôi Thủy sản công nghiệp) hay hộ dân nuôi tôm he chân
trắng thâm canh.
- Phạm vi nghiên cứu: Người nghiên cứu chọn huyện Bình Đại, tỉnh Bến
Tre là địa bàn nghiên cứu vấn đề này, vì huyện BìnhĐại có số diện tích và số hộ
nuôi tôm he chân trắng thâm canh khá lớn trong toàntỉnh (hơn 50%), có thể là
vùng đại diện cho hoạt động nuôi tôm thâm canh trong toàn tỉnh.
- Thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành v ào tháng 07 năm 2011.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu sẽ được tiến hành theo 3 bước như sau:
Bước 1: Nghiên cứu định tính
Nghiên cứu định tính dùng phương pháp thảo luận nhóm để khám phá,
điều chỉnh và bổ sung các biến quan sát đo lường các khái niệm nghiên cứu.
Những thành viên tham gia thảo luận dự kiến gồm cácchuyên gia trong lĩnh vực
nuôi tôm he chân trắng thâm canh (Cán bộ kỹ thuật của các trại nuôi, Kỹ sư của
các Phòng khuyến nông khuyến ngư phụ trách chuyên thủy sản, .) và các hộ
trực tiếp tham gia nuôi tôm he chân trắng thâm canhđể nắm sơ bộ về quy trình
nuôi cũng như tình hình nuôi tôm he chân trắng thâmcanh hiện nay tại huyện
Bình Đại. Trên cơ sở những thông tin có được sau khi thảo luận, từ đó xem xét,
điều chỉnh lại bảng câu hỏi cho phù hợp với mô hìnhnghiên cứu đề nghị.
Bước 2: Nghiên cứu định lượng
Nghiên cứu định lượng được thực hiện thông qua số liệu thu thập được từ
bảng câu hỏi phỏng vấn trực tiếp đã được xác lập từbước 1. Nghiên cứu định
lượng được thực hiện nhằm đánh giá mối quan hệ giữacác nhân tố trong thang
đo và các nhân tố ảnh hưởng đến năng suất nuôi tôm he chân trắng thâm canh tại
huyện Bình Đại tỉnh Bến Tre.
Bước 3: Đề xuất một số giải pháp nâng cao năng suấtnuôi tôm he chân
trắng thâm canh tại huyện Bình Đại, tỉnh Bến Tre.
- Phần mềm sử dụng: SPSS 16 phân tích thống kê mô tả, phân tích hồi
qui đa biến OLS (phương pháp bình phương bé nhất).
6
Để đánh giá tiềm năng nghề nuôi tôm he chân trắng thâm canh tại huyện
Bình Đại, tỉnh Bến Tre, tác giả sử dụng nguồn số liệu thứ cấp từ Bộ Nông nghiệp
và phát triển Nông thôn, Sở Nông nghiệp và phát triển Nông thôn tỉnh Bến Tre,
Phòng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn huyện Bình Đại, tham khảo những
nghiên cứu của các tác giả, các cơ quan trong nước đã được công bố trên các tạp
chí chuyên ngành về Thủy sản, các đề tài nghiên cứutrong và ngoài nước. Nguồn
tài liệu này được sử dụng chủ yếu để nghiên cứu những vấn đề mang tính hệ
thống và tổng quan về kinh tế, nuôi trồng thủy sản,đặc biệt là trong nghề nuôi
tôm he chân trắng thâm canh của Việt Nam nói chung và huyện Bình Đại, tỉnh
Bến Tre nói riêng.
- Phương pháp chọn mẫu và quy mô mẫu: Dùng phương pháp chọn mẫu
thuận tiện có phân tầng theo địa bàn, dựa trên danhsách hộ gia đình nuôi tôm he
chân trắng tại huyện Bình Đại của Phòng Nông nghiệpvà phát triển Nông thôn
tỉnh Bến Tre.
6. Tổng quan tình hình nghiên cứu
6.1 Tình hình nghiên cứu trong nước

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tài liệu tiếng Việt
1. Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, 2008, 2009, 2010, 2011. Báo cáo tình
hình thực hiện kế hoạch năm.
2. Hoàng Thu Thủy (2008). Đánh giá hiệu quả kinh tế, xã hội nghề nuôi tôm sú
giống tại tỉnh Khánh Hòa. Luận văn thạc sĩ. Đại họcNha Trang
3. Hoàng Trọng, Chu Nguyễn Mộng Ngọc (2005). Phân tích dữ liệu nghiên cứu
với SPSS. Nhà xuất bản thống kê. Hà Nội
4. Mai Văn Xuân (2005). Hiệu quả kinh tế nuôi tôm ởvùng đầm phá huyện
Quảng Điền, Thừa Thiên Huế. Đề tài nghiên cứu khoa học. Đại học Huế.
5. Nguyễn Văn Hiếu (2009). Xác định các nhân tố ảnhhưởng đến năng suất tôm
sú nuôi thâm canh tại huyện Bình Đại, tỉnh Bến Tre. Luận văn thạc sĩ. Đại học
Nha Trang.
6. Nguyễn Trọng Nho, Tạ Khắc Thường, Lục Minh Diệp (2006). Kỹ thuật nuôi
giáp xác. Nhà xuất bản nông nghiệp. Hà Nội.
7. Nguyễn Trọng Nho (2002). Sản xuất tôm giống ở Việt Nam trong thời kỳ gần
đây và triển vọng phát triển trong thời gian tới. Tập san KHCN thủy sản, số
2/2002. Đại học Nha Trang.
8. Phạm Xuân Thủy (2004). Xây dựng mô hình nuôi tômthâm canh tại Khánh
Hòa. Luận án tiến sĩ. Đại học Nha Trang.
9. Phan Văn Hòa (2004). Thực trạng và một số giải pháp nâng cao hiệu quả kinh
tế nuôi tôm ở huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế. Đề tài nghiên cứu khoa
học. Đại học Huế.
10. Lê Xuân Sinh và cộng tác viên (2006) . Hiệu quảkinh tế - kỹ thuật của các
trại sản xuất giống tôm càng xanh ở Đồng Bằng Sông Cửu Long. Tạp chí nghiên
cứu khoa học. Đại học Cần Thơ.
11. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bến Tre,2008,2009, 2010, 2011.
Báo cáo tình hình thực hiện kế hoạch năm.
12. Nguyễn Văn Hiếu (2009). Xác định các nhân tố ảnh hưởng đến năng suất tôm
sú nuôi thâm canh tại huyện Bình Đại, tỉnh Bến Tre. Luận văn thạc sĩ. Đại học
Nha Trang.
74
13. Phan Văn Hòa (2004). Thực trạng và một số giải pháp nâng cao hiệu quả
kinh tế nuôi tôm ở huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế. Đề tài nghiên cứu
khoa học. Đại học Huế.
14. Lee Anderson (1986), biên dịch TS.Dương Trí Thảo (chủ biên) và các cộng
sự (2004), Kinh tế học quản lý nghề cá, tr.33, NXB: Nông nghiệp.
Vũ Đình Thắng, Nguyễn Viết Trung ( 2005), Giáo trình Kinh tế thủy sản, tr.19,
tr.(65-67), NXB : Lao động – xã hội, Đai học Kinh tế quốc dân Hà Nội.
15. Nguyễn Ngọc Duy (2010), On the economic performance and efficiency of
gillnet vessel in Nha Trang, Viet Nam. Thesis of Tromso university
Tài liệu nước ngoài
1. FAO (2003). Review of the state of word aquaculture.
2. FAO (2006). Review of the state of word aquaculture.
Trích dẫn từ internet
http://www.fao.org/fishery/statistics/global-aquaculture-production)
www.fistenet.gov.vn