Tài liệu Các mô hình kinh doanh thương mại điện tử

CÁC MÔ HÌNH KINH DOANH THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ

NỘI DUNG :

ã Các hình thức kinh doanh TMĐT

ã Ví dụ về một số website thương mại điện tửđiển hình.

ã Các mô hình kinh doanh thương mại điện tử.

ã Một số vấn đề khác về kinh doanh TMĐT.

ã Giới thiệu một số website TMĐT trên thế giới & ở Việt Nam.

ã Tóm tắt, bài tập & câu hỏi mở rộng.

1. Các hình thức kinh doanh thương mại điện tử

1.1. Thưđiện tử

Ngày nay, thưđiện tử (electronic mail, viết tắt là e-mail) đã trở nên một
hình thức thông tin liên lạc phổ biến và tiện dụng. Người ta, có thể dùng thưđiện
tửđể gửi/ nhận 1 thông điệp trên phạm vi toàn thế giới 1 cách tức thời. Ngoài ra,
tính năng đính kèm file của thưđiện tử cho phép gửi kèm 1 hay nhiều tập tin dưới
nhiều dạng thức, như : văn bản, bảng tính, âm thanh, hình ảnh, video

Không chỉđược sử dụng bởi các cá nhân, ngày càng nhiều các doanh
nghiệp, tổ chức, các cơ quan Nhà nước sử dụng thưđiện tửđể gửi các văn
bản, hợp đồng, công văn, giấy tờ chính thức . một cách “trực tuyến”. Thông tin
trong thưđiện tử không phải tuân theo một cấu trúc định trước nào.

Tuy nhiên, khi trao đổi dữ liệu qua thưđiện tử cũng gặp phải nhiều vấn đề
liên quan đến tính xác thực của e-mail, độ trễ thông tin, an toàn thông tin, như là :
thông tin bịđọc lén, bị sửa chửa, bị thất lạc, thư rác (spam mail), lây lan virus qua
e-mail, Giải quyết các vấn đề này đòi hỏi giải pháp liên quan công nghệ, thói
quen sử dụng e-mail của doanh nghiệp, và các luật của chính phủ.

1.2. Thanh toán điện tử

Thanh toán điện tử (electronic payment) là việc thanh toán tiền thông qua
bản tin điện tử (electronic message) thay cho việc giao dịch dùng tiền mặt; ví dụ,
trả lương bằng cách chuyển tiền trực tiếp vào tài khoản, trả tiền mua hàng bằng
thẻ mua hàng, thẻ tín dụng v.v thực chất đều là dạng thanh toán điện tử. Ngày
nay, với sự phát triển của TMĐT, thanh toán điện tửđã mở rộng sang các lĩnh
vực mới.

a. Trao đổi dữ liệu điện tử tài chính (Financial Electronic Data Interchange,
gọi tắt là FEDI) chuyên phục vụ cho việc thanh toán điện tử giữa các công
ty giao dịch với nhau bằng điện tử.

b. Tiền mặt Internet (Internet Cash) là tiền mặt được mua từ một nơi phát
hành (ngân hàng hoặc một tổ chức tín dụng nào đó), sau đó được chuyển

đổi tự do sang các đồng tiền khác thông qua Internet, áp dụng trong cả
phạm vi một nước cũng như giữa các quốc gia (digital cash).

c. Túi tiền điện tử (electronic purse); còn gọi là “ví điện tử” là nơi để tiền
mặt Internet, chủ yếu là thẻ thông minh (smart card), còn gọi là thẻ giữ tiền
(stored value card), tiền được trả cho bất kỳ ai đọc được thẻđó; kỹ thuật
của túi tiền điện tử tương tự như kỹ thuật áp dụng cho “tiền mặt Internet”.

d. Giao dịch ngân hàng số hóa (digital banking), giao dịch chứng khoán số
hóa (digital securities trading). Hệ thống thanh toán điện tử của ngân hàng
là một hệ thống lớn gồm nhiều hệ thống nhỏ:

(1)Thanh toán giữa ngân hàng với khách hàng

(2) Thanh toán giữa ngân hàng với các đại lý thanh toán (nhà hàng,
siêu thị, )

(3) Thanh toán nội bộ một hệ thống ngân hàng.

(4) Thanh toán giữa hệ thống ngân hàng này với hệ thống ngân
hàng khác.

1.3. Trao đổi dữ liệu điện tử (EDI)

Trao đổi dữ liệu điện tử (electronic data interchange, viết tắt là EDI) là việc
trao đổi các dữ liệu dưới dạng “có cấu trúc” (structured form)1, từ máy tính điện tử

này sang máy tính điện tử khác, giữa các công ty hoặc đơn vịđã thỏa thuận buôn
bán với nhau, theo cách này sẽ tựđộng hóa hoàn toàn không cần có sự can thiệp
của con người.

Theo Ủy ban liên hợp quốc về luật thương mại quốc tế (UNCITRAL), việc
trao đổi dữ liệu điện tửđược xác định như sau: “Trao đổi dữ liệu điện tử (EDI) là
việc chuyển giao thông tin từ máy tính điện tử này sang máy tính điện tử khác
bằng phương tiện điện tử, có sử dụng một tiêu chuẩn đã được thỏa thuận để cấu
trúc thông tin”.

TMĐT có đặc tính phi biên giới (Cross - border electronic commerce),
nghĩa là trao đổi dữ liệu điện tử (EDI) giữa các doanh nghiệp ở các quốc gia khác
nhau, công việc trao đổi EDI thường là các nội dung sau:

1/ Giao dịch kết nối

2/ Đặt hàng

3/ Giao dịch gửi hàng

4/ Thanh toán

1.4. Truyền dung liệu

Dung liệu (content) là nội dung của hàng hóa, mà không phải là bản thân
vật mang nội dung đó; ví dụ như: Tin tức, nhạc phim, các chương trình phát
thanh, truyền hình, các chương trình phần mềm, các ý kiến tư vấn, vé máy bay,
vé xem phim, xem hát, hợp đồng bảo hiểm, v.v

1 Có cấu trúc nghĩa là các thông tin trao đổi được với các đối tác thỏa thuận với nhau tuân thủ

theo một khuôn dạng nào đó.