Chuyên Đề Các lý thuyết cơ bản về hành chính công

TÀI LIỆU PHỤC VỤ ÔN THI CAO HỌC HÀNH CHÍNH CÔNG VÀ LÀM TIỂU LUẬN, LUẬN VĂN

[TABLE="width: 631"]
[TR]
[TD] Hành chính công là một lĩnh vực được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm bởi đó là lĩnh vực gắn liền với hoạt động vủa nhà nước. Nghiên cứu hành chính công trên các hướng tiếp cận khác nhau sẽ cho phép các nhà khoa học cũng như các nhà hành chính hiểu rõ hơn sự phát triển tư duy về lĩnh vực này và từ đó có thể vận dụng các cách tư duy vào trong điều kiện môi trường cụ thể.
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD]1. Nghiên cứu hành chính công trên góc độ thực thi quyền lực Nhà nước:
Những người nghiên cứu quản lý hành chính công theo hướng này bắt đầu từ việc nghiên cứu quyền lực nhà nước và sự phân chia việc thực hiện các quyền lực nhà nước ở các quốc gia khác nhau thông qua việc nghiên cứu hệ thống luật hành chính.
Từ đó, họ rút ra các kết luận sau:
(1) Sự phân chia thực thi quyền lực nhà nước tồn tại ở mọi quốc gia, dù quốc gia đó theo mô hình phân quyền hay mô hình quyền lực Nhà nước là thống nhất.
(2) Quyền hành pháp được trao cho các tổ chức khác nhau của hệ thống Chính phủ thực hiện.
(3) Mối quan hệ giữa các cơ quan thực thi quyền lực Nhà nước là khác nhau ở các nước khác nhau. Bởi vì nó còn liên quan đến yếu tố văn hoá, kinh tế, trình độ phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia.
Các nhà nghiên cứu hành chính công căn cứ vào những quyền hợp pháp đã được ghi nhận trong hệ thống pháp luật của quốc gia (Hiến pháp, Luật) để nghiên cứu tại sao Nhà nước lại quy định như vậy và các cơ quan nhà nước được trao nhiệm vụ thực thi quyền lực nhà nước phải làm gì?
Theo cách tiếp cận này, các nhà nghiên cứu coi quản lý hành chính là một lĩnh vực hẹp và bị động, hoặc như một số nhà nghiên cứu đã thừa nhận rằng hành chính chỉ là một công cụ bổ trợ bên trong hệ thống luật công.
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD]2. Nghiên cứu hành chính công trên mối quan hệ với chính trị:
Mối quan hệ giữa hành chính công và chính trị được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Bản chất của nhà nước cũng như bản chất của hoạt động lập pháp là tính chính trị. Có hai cách tiếp cận khác nhau được các nhà nghiên cứu quan tâm là:
- Hành chính độc lập với chính trị (độc lập mang tính tương đối).
- Hành chính và chính trị không phân đôi.
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD]2.1. Hành chính độc lập với chính trị:
(1) Woodrow Wilson (1856 – 1924)
- Ông là tổng thống thứ 28 của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ - người đầu tiên đặt nền móng cho nghiên cứu hành chính công trong tác phẩm “Nghiên cứu về hành chính công” năm 1887.
- Theo ông, “thực hiện Hiến pháp khó hơn là xây dựng nên nó”, điều này cũng có nghĩa là thực thi pháp luật khó hơn việc ban hành pháp luật.
- Woodrow Wilson nhấn mạnh vai trò quản lý của Chính phủ và việc sử dụng lực lượng tri thức để thực hiện quản lý có hiệu quả một quốc gia.
- Ông cho rằng hoạt động hành chính nhà nước không chỉ có hiệu lực mà còn phải có hiệu quả khi nền hành chính hoạt động một cách độc lập. Nền hành chính chỉ hoạt động độc lập nếu như các nhà hành chính được tự do tập trung vào việc thực thi chính sách do các nhà lập pháp ban hành ra.
- Để độc lập với chính trị thì :
o Hành chính phải tự mình ly khai ra khỏi chính trị
o Hành chính công phải tổ chức theo mô hình riêng và có thể áp dụng chung cho mọi chế độ chính trị.
o Hành chính phải được tập trung quyền lực để quản lý.
o Giá trị dẫn dắt nền hành chính nhà nước là hiệu quả hoạt động. (Đây là nguyên tắc bất di bất dịch. Nếu hoạt động không có hiệu quả, hành chính Nhà nước sẽ không tồn tại lâu dài).
- Tuy nhiên, W. Wilson cũng nhấn mạnh hành chính công phải thực hiện theo các ý tưởng chính trị và Hiến pháp quốc gia.
Quan điểm của W. Wilson cũng được nhiều học giả khác ủng hộ như Frank J.Goodnow và Leonard D. White.
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD](2) Frank J.Goodnow: Ông là tác giả của cuốn sách “Chính trị và hành chính” xuất bản năm 1900.
Trong tác phẩm của mình F. Goodnow cho rằng Nhà nước có hai chức năng chính: chức năng ban hành chính sách (chức năng chính trị) và chức năng thực thi chính sách (chức năng hành chính).
Hai chức năng này được hình thành lởi sự phân chia quyền lực nhà nước cho các cơ quan khác nhau thực thi các loại quyền lực đó. Ngành lập pháp được sự hỗ trợ bởi khả năng thực hiện của ngành tư pháp, thể hiện các ý chí của nhà nước và lập ra các chính sách; ngành hành pháp thực thi các chính sách này một cách “vô tư” và “phi chính trị”.
Những nhà nghiên cứu hành chính công theo hướng này tìm kiếm cho hành chính công một vị trí độc lập, bên cạnh chính trị. Để nhấn mạnh sự khác biệt của hành chính công với các hoạt động chính trị, những người có tư tưởng này đã đưa ra một lập luận đơn giản nhưng có sức lôi cuốn cao, đó là trong quản lý nhà nước không thể theo ý chí của Đảng cộng hoà hay Đảng dân chủ mà phải theo cách riêng: hành chính - kỹ thuật.
Theo cách tư duy độc lập với chính trị, khoa học hành chính cần quan tâm đến trách nhiệm của công chức nhà nước đối với công dân, trang bị kiến thức chuyên môn, đào tạo các chuyên gia và chuẩn bị các nhà chuyên môn cho các vị trí trong Chính phủ và công tác nghiên cứu. Những nội dung đó làm cho “hành chính công” không thể là một bộ phận của khoa học chính trị mà phải tách ra thành một lĩnh vực riêng – khoa học hành chính.

[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD](3) Leonard D. White: (1891 – 1958)
Ông là tác giả của cuốn sách “Nhập môn hành chính” xuất bản năm 1956. Có thể nói đây là cuốn sách đầu tiên chuyên sâu về lĩnh vực hành chính. Trong tác phẩm này, White đã đưa ra một số nguyên tắc quan trọng như:
- Chính trị không được xâm phạm vào hành chính.
- Hành chính công phải dựa trên kết quả của việc nghiên cứu khoa học quản lý.
- Hành chính công có thể trở thành một khoa học độc lập.
- Sứ mệnh của hành chính là kinh tế và hiệu quả.
Theo L. White, hành chính công là một quá trình thống nhất. Bất kỳ ở nơi nào có nó đều có sự thống nhất về nội dung thông qua các đặc tính hành chính. Vì vậy, nên nghiên cứu hành chính công trên nền tảng quản lý thay vì nền tảng pháp luật.
Theo White, Hành chính khác với chính trị ở những điểm sau:
- Hành chính công là một quá trình đơn nhất, ở bất kỳ nơi nào thấy được, nó đều đồng nhất về mặt nội dung thông qua những đặc tính quan trọng của nó. Vì vậy, không nhất thiết phải nghiên cứu hành chính trung ương và hành chính địa phương, mặc dù trong đó cũng có những điểm khác biệt đáng lưu ý, suy cho cùng, sự quản lý của các nhà hành chính đều có một vỏ bọc bên ngoài.
- Trước hết hành chính là nghệ thuật song cũng đang có một xu hướng là chuyển nó thành một ngành khoa học. Các nhà hành chính hiện nay có rất nhiều trang thiết bị và kiến thức hệ thống để hỗ trợ họ trong công việc. Khoa học giúp đưa các phương thức hành chính vào thực tiễn công tác hàng ngày và loại bỏ dần lối làm việc chỉ theo kinh nghiệm chủ nghĩa.
- Hành chính đã, đang và sẽ trởi thành trọng tâm của vấn đề quản lý hiện đại của Chính phủ.
- Vì thế, nên bắt đầu nghiên cứu về hành chính trên cơ sở của quản lý hơn là nền tảng pháp luật. Việc bắt đầu nghiên cứu pháp luật làm cho hành chính chú trọng nhiều hơn vào các phương diện pháp lý và hình thức của nó so với các đặc điểm mang tính tác nghiệp. Pháp luật, nhất là hệ thống luật hành chính có lẽ có ảnh hưởng nhiều nhất và qui định những giới hạn đối với nền hành chính.
[/TD]
[/TR]
[/TABLE]