Tài liệu Các bài tập quấn dây rotor động cơ một chiều và động cơ vạn năng

I/ TÓM TẮT LÝ THUYẾT LIÊN QUAN :
1/ Định Nghĩa Các Đại Lượng
* Phân loại dây quấn :
- Dây quấn xếp : Xếp đơn giản và xếp phức tạp .
- Dây quấn sóng : Sóng đơn giản và sóng phức tạp .
- Dây quấn hỗn hợp : Kết hợp giữa xếp đơn giản và sóng phức tạp
cùng nối lên 1 cổ góp .
* Phần tử ( bối dây ) :

* Rãnh thực – rãnh phần tử ( rãnh nguyên tố ) :
- Rãnh thực Z : là rãnh hiện hữu trên kết cấu của Rotor nhìn thấy
được .
- Rãnh phần tử Znt : là rãnh tưởng tượng chỉ chứa 1 cạnh tác dụng trên
và 1 cạnh tác dụng dưới của 2 bối dây khác nhau .
Một rãnh thực có thể chứa 1 rãnh hay nhiều rãnh nguyên tố .





* Các bước dây và bước phiến góp :
- Bước thứ nhất y1 : là khoảng cách giữa 2 cạnh tác dụng của bối dây .
- Bước thứ hai y2 : là khoảng cách giữa cạnh chứa đầu ra của bối
trước đến cạnh chứa đầu vào của bối kế tiếp .
- Bước tổng hợp y : là khoảng cách giữa 2 cạnh tác dụng cùng chứa
đầu vào hoặc đầu ra của 2 bối dây kế tiếp nhau .
- Bước phiến góp yG : là khoảng cách giữa 2 cạnh tác dụng của 1 phần
tử nối lên phiến góp .


2/ Công Thức Tính Toán Các Bước :
* Dây quấn xếp :





* m = 1,ta có dây quấn xếp đơn . Dùng dấu (+) → quấn tiến (quấn
phải)
* m ≥ 2,ta có dây quấn xếp phức . Dùng dấu (- ) → quấn lùi (quấn trái)
* Dây quấn sóng :


* m = 1,ta có dây quấn sóng đơn. Dùng dấu (+)→ quấn tiến (quấn phải)
* m ≥ 2,ta có dây quấn sóng phức. Dùng dấu (- )→ quấn lùi ( quấn trái)

3/ Cách lập sơ đồ nối các phần tử :
∗ Gọi số thứ tự rãnh nguyên tố chứa cạnh tác dụng trên là lớp trên – cũng
là số thứ tự phiến góp nối với đầu dây yào lớp trên .
Gọi số thứ tự rãnh chứa cạnh tác dụng dưới là lớp dưới .
* Tổng quát ta có :
- Dây quấn xếp :




Nếu m = 2 (dây quấn xếp phức ) thì ta có 2 mạch kín .
- Dây quấn sóng :




Nếu m = 2 (dây quấn sóng phức ) thì ta có 2 mạch kín .  Chú ý :
 Nếu số thứ tự rãnh tìm được là số 0 , số âm hay số dương có giá trị lớn
hơn G ( rãnh nguyên tố ) thì ta quy đổi :
 Nếu số thứ tự có giá trị là 0 hay số âm thì : Số quy đổi = số hiện có + G
 Nếu số thứ tự có giá trị dương lớn hơn G thì : Số quy đổi = số hiện có –
G

4/ Cách xác định vị trí đầu dây của bối dây nối lên phiến góp :
* Động cơ 1 chiều :
- Dây quấn xếp :
 Chọn 1 cuộn dây bất kỳ làm chuẩn rồi tìm trục của nó.
 Chọn phiến góp sát bên trái trục nối với đầu đầu bối dây .
 Chọn phiến góp sát bên phải trục nối với đầu cuối bối dây ( nếu xếp
tiến ) .
 Các bối dây còn lại đấu tương tự như cuộn chuẩn .
 Nếu dây quấn xếp đôi thì đầu cuối cách đầu đầu 1 phiến góp ( Vd : Đầu
nối với phiến góp số 1 thì cuối nối phiến góp số 3 ) .
Vd : Động cơ Z = 12 , G = 12 , 2p = 2 , quấn xếp đơn giản , thực hiện các
bước như trên ta có sơ đồ sau :



Sơ đồ vẽ được như sau :


- Dây quấn sóng :
 Dựng trục của bối dây tự chọn ( cuộn chuẩn ) .
 Từ vị trí phiến góp trùng với trục, ta đếm về phía phải ( yG + 1 ) :2
phiến
tại góp ,tại đó ta nối đầu cuối bối dây.
 Tương tự, ta đếm về phía trái trục số lượng phiến góp như trên , tại
đó ta nối đầu đầu của bối dây . Vd : yG = 13 thì từ trục bối dây ta đếm về phía phải 7 phiến góp , tại đó nối
đầu cuối bối dây ; cũng từ trục ta đếm về phía trái 7 phiến góp, tại đó ta nối
đầu đầu bối dây(xem sơ đồ dưới đây )


Sơ đồ dây quấn sóng đơn giản động cơ điện 1 chiều
Z = 12 , G = 12 , 2p =2 .

* Động cơ vạn năng :  Z , Znt : rãnh thực, rãnh nguyên tố
- Để phân biệt với đ/c DC ta ký hiệu :  K : phiến góp .
 yC : bước phiến góp .
- Đầu dây vào động cơ vạn năng nối lên phiến góp sẽ là1 trong 3 vị trí :
hoặc lên thẳng , hoặc đá lệch phải , hoặc đá lệch trái tùy thuộc vào vị trí đặt
ổ chổi than .
- Lý thuyết : khi trục phân chia 2 nhóm dòng trên Rotor trùng với trung tính
hình học thì Rotor cho ngẫu lực quay cực đại .
- Nếu trục phân chia 2 nhóm dòng điện không trùng với trung tính hình
học , ta phải dời trục theo các bước như sau :
B1 : Dựng sơ đồ trải có đầu dây vào lên thẳng phiến góp rồi cho dòng địên
vào để xác định trục phân chia 2 nhóm dòng điện trên Rotor .
B2 : Xác định vị trí trục chổi than thực tế trên đ/cơ so với trung tính hình
học.
B3 : Biểu diễn các đường trục trên sơ đồ tròn để xác định hướng và số lượng
rãnh cần dời trục phân chia 2 nhóm dòng điện về trùng với trung tính hình
học theo quy tắc sau :
 Quy tắc : Muốn dời trục phân chia 2 nhóm dòng điện trên Rotor về hướng
trái thì đầu dây vào nối lên phiến góp phải đá lệch về phía phải; số rãnh
cần dời trục về hướng trái bằng số rãnh cần đá lệch phải cho đầu dây vào
nối lên phiến góp .