Tài liệu Các bài tập kinh điển và cách giải bài tập phần HNO3

BÀI TOÁN CHUYÊN ĐỀ VỀ AXIT NITRIC

A. MỘT SỐ CHÚ Ý
I. Tính oxi hóa của HNO[SUB]3[/SUB]
HNO[SUB]3[/SUB] thể hiện tính oxi hóa mạnh khi tác dụng với các chất có tính khử như: Kim loại, phi kim, các hợp chất Fe(II), hợp chất S[SUP]2-[/SUP], I[SUP]-[/SUP], . Thông thường:
+ Nếu axit đặc, nóng tạo ra sản phẩm NO[SUB]2[/SUB]
+ Nếu axit loãng, thường cho ra NO. Nếu chất khử có tính khử mạnh, nồng độ axit và nhiệt độ thích hợp có thể cho ra N[SUB]2[/SUB]O, N[SUB]2[/SUB], NH[SUB]4[/SUB]NO[SUB]3[/SUB].
* Chú ý:
1. Một số kim loại (Fe, Al, Cr, .) không tan trong axit HNO[SUB]3[/SUB] đặc, nguội do bị thụ động hóa.
2. Trong một số bài toán ta phải chú ý biện luận trường hợp tạo ra các sản phẩm khác: NH[SUB]4[/SUB]NO[SUB]3[/SUB] dựa theo phương pháp bảo toàn e (nếu n[SUB]e[/SUB] cho > n[SUB]e[/SUB] nhận để tạo khí) hoặc dựa theo dữ kiện đề bài (chẳng hạn cho dung dịch NaOH vào dung dịch sau phản ứng thấy có khí thoát ra) hoặc các hợp chất khí của Nitơ dựa vào tỉ khối hơi của hỗn hợp đã cho.
3. Khi axit HNO[SUB]3[/SUB] tác bazơ, oxit bazơ không có tính khử chỉ xảy ra phản ứng trung hòa.
4. Với kim loại có nhiều hóa trị (như Fe, Cr), nếu dùng dư axit sẽ tạo muối hóa trị 3 của kim loại (Fe[SUP]3+[/SUP], Cr[SUP]3+[/SUP]); nếu axit dùng thiếu, dư kim loại sẽ tạo muối hóa trị 2 (Fe[SUP]2+[/SUP], Cr[SUP]2+[/SUP]), hoặc có thể tạo đồng thời 2 loại muối.
5. Các chất khử phản ứng với muối NO[SUB]3[/SUB][SUP]-[/SUP] trong môi trường axit tương tự phản ứng với HNO[SUB]3[/SUB]. Ta cần quan tâm bản chất phản ứng là phương trình ion.