Thạc Sĩ Biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động quản lý giáo dục ở các trường THPT huyện Đại

Luận văn thạc sĩ năm 2011
Đề tài: Biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động quản lý giáo dục ở các trường THPT huyện Đại Từ Thái Nguyên

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN .ii
MỤC LỤC .iii
BẢNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT .vii
DANH MỤC CÁC BẢNG .viii
MỞ ĐẦU .1
1. Lý do chọn đề tài: .1
2. Mục đích nghiên cứu: 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu: .3
3.1. Khách thể nghiên cứu 3
3.2. Đối tượng nghiên cứu . 3
4. Giả thuyết khoa học: 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu: 3
6. Phạm vi nghiên cứu: .4
7. Phương pháp nghiên cứu: .4
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận .4
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn .4
8. Dự kiến đóng góp khoa học của đề tài: 5
9. Cấu trúc của luận văn: .5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ
THÔNG TIN TRONG HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ GIÁO
DỤC Ở CÁC TRƯỜNG THPT – HUYỆN ĐẠI TỪ -THÁI NGUYÊN .6
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu .6
1.2. Các khái niệm công cụ .6
1.2.1. Quản lý .6
1.2.2. Về quản lý giáo dục 10
1.2.2.1. Khái niệm về quản lý giáo dục .10
1.2.2.2. Vị trí, vai trò, trách nhiệm của người cán bộ quản lý
trong sự nghiệp giáo dục đào tạo 12
1.2.2.3. Những yêu cầu cơ bản đối với người cán bộ quản lý trong
trường học – trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo 13
1.3. Các nguyên tắc, công cụ, phương pháp quản lý 17
1.3.1 Về nguyên tắc quản lý .17
1.3.2 Về công cụ quản lý 18
1.3.3 Về phương pháp quản lý .19
1.4. Nội dung của quản lý giáo dục 19
1.4.1. Về quản lý nhà trường và quản lý dạy học .20
1.4.2. Quản lý giáo dục ở nhà trường 21
1.5. Vai trò của công nghệ thông tin trong quản lý giáo dục 24
1.5.1. Khái niệm công nghệ thông tin 24
1.5.2. Đặc điểm công nghệ thông tin: .25
1.5.3. Ứng dụng CNTT trong quản lý giáo dục .27
Kết luận chương 1 33
Chương 2. THỰC TRẠNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
TRONG HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ GIÁO DỤC Ở CÁC
TRƯỜNG THPT HUYỆN ĐẠI TỪ - THÁI NGUYÊN .35
2.1. Khái quát tình hình kinh tế, chính trị, giáo dục của huyện
Đại Từ - Thái Nguyên .35
2.1.1 Tình hình kinh tế xã hội huyện Đại Từ .35
2.1.2 Tình hình phát triển giáo dục THPT huyện Đại Từ .35
2.2. Chức năng, nhiệm vụ, đội ngũ, cơ cấu tổ chức của các trường
THPT trong Huyện Đại Từ .37
2.2.1.Chức năng, nhiệm vụ các trường THPT trong Huyện Đại Từ .37
2. 2.2. Cơ cấu tổ chức các trường THPT trong Huyện Đại Từ: .37
2.2.3. Đội ngũ cán bộ, giáo viên của các trường THPT trong
Huyện Đại Từ .38
2.3 Tình hình cơ sở hạ tầng về công nghệ thông tin tại các trường
THPT 38
2.4. Năng lực sử dụng CNTT và nhu cần ứng dụng CNTT vào
quản lý đào tạo 43
2. 5. Mộ t số nhận xét về thực t rạng ứng dụng CNTT và quản l ý giáo dục 45
Kết luận chương 2 .47
Chương 3 MỘT SỐ BIỆN PHÁP ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG
TIN TRONG HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ GIÁO DỤC Ở CÁC
TRƯỜNG THPT HUYỆN ĐẠI TỪ - THÁI NGUYÊN 50
3.1. Nguyên tắc đề xuất .50
3.2. Nội dung các biện pháp: .51
3.2.1 Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức và tạo động cơ cho
cán bộ quản lý tích cực sử dụng CNTT trong hoạt động
quản lý giáo dục. Đồng thời nâng cao ý thức tích cực tự bồi
dưỡng kiến thức CNTT cho cán bộ quản lý giáo dục: 51
3.2.2 Biện pháp 2: Bồi dưỡng kiến thức và nâng cao kỹ năng
CNTT cho cán bộ quản lý .53
3.2.3. Biện pháp 3: Đầu tư kinh phí, nâng cấp cơ sở hạ tầng
CNTT: 55
3.2.4. Biện pháp 4: Tổ chức bộ máy chuyên trách về CNTT, đổi mới
cơ chế quản lý, phát huy tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong
việc ứng dụng CNTT 56
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp: .57
3.4. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp .58
3.4.1. Khái quát về phương pháp khảo nghiệm tính khả thi của
các biện pháp được đề xuất .58
3.4.2. Kết quả đánh giá 59
Kết luận chương 2 60
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .61
1. Kết luận .61
2. Khuyến nghị 62
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .63

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục là yếu tố then chốt trong việc tiến hành CNH-HĐH, trong việc
thực hiện mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài.
Công nghệ thông tin là một ngành khoa học mới, là một trong những
ngành thuộc lĩnh vực công nghệ cao. Điều này đã được Nhà nước xác định rõ
ràng trong Luật Công nghệ cao năm 2008 và được ưu tiên phát triển. Nghị
định 49/CP ngày 04 tháng 8 năm 1993 đã xác định quan điểm phát triển
ngành công nghệ mũi nhọn theo hướng tiếp thu những thành tựu của công
nghệ ngoài nước, đồng thời phát triển công nghệ trong nước, ứng dụng vào quản
lý các ngành kinh tế - xã hội, dịch vụ Công nghệ thông tin ở Việt Nam đang
trong giai đoạn phát triển rất mạnh, sâu sắc, toàn diện. Thiết bị của ngành
công nghệ thông tin càng ngày càng phổ biến trong cuộc sống cũng như
trong các ngành khoa học. Những kiến thức về tin học nay đã trở thành kiến
thức phổ dụng, kỹ năng về tin học hiện nay được coi như những kỹ năng
thông thường được sử dụng trong cuộc sống hàng ngày như đọc, nói, viết. Cơ
sở hạ tầng về truyền thông càng ngày càng phát triển mạnh, rộng rãi, tốc độ
truyền tin ngày càng cao. Hiện nay, thông tin được phổ biến rộng rãi, nhanh
chóng bằng nhiều phương tiện khác nhau, các phương tiện truyền thông được
sử dụng một cách dễ dàng, đơn giản và phổ thông.
Nhận thức rõ vai trò của công nghệ thông tin (CNTT) trong việc nâng
cao chất lượng giáo dục, Đảng và nhà nước ta đã có các văn bản chỉ đạo đẩy
mạnh việc ứng dụng CNTT trong đổi mới phương pháp dạy học và trong điều
hành quản lý giáo dục (Quyết định số 698/QĐ-TTg ngày 01/6/2009 của Thủ
tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch tổng thể phát triển nguồn nhân lực công
nghệ thông tin đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020; Nghị định số
64/2007/NĐ-CP ngày 10/4/2007 của Chính phủ về Ứng dụng công nghệ thông
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
2
tin trong hoạt động của cơ quan nhà nước; Chỉ thị số 55/2008/CT-BGDĐT
ngày 30/9/2008 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về tăng cường giảng
dạy, đào tạo và ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành giáo dục giai đoạn
2008-2012; Thông tư số 09/2009/TT-BGDĐT ngày 07 tháng 5 năm 2009 của
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc thực hiện công khai đối với cơ sở
giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân trên website của đơn vị mình; Chỉ
thị số 4899/CT-BGDĐT ngày 04/8/2009 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào
tạo (GDĐT) về nhiệm vụ trọng tâm của giáo dục mầm non, giáo dục phổ
thông, giáo dục thường xuyên và giáo dục chuyên nghiệp năm học 2009 –
2010, Bộ GDĐT hướng dẫn việc triển khai nhiệm vụ công nghệ thông tin
(CNTT) cho năm học 2009-2010;
Nội dung các văn bản trên đã nêu rõ: Thực hiện việc chuyển phát công
văn, tài liệu qua mạng điện tử, kết nối thông tin và điều hành bằng văn bản
điện tử giữa Sở GDĐT, các phòng GDĐT và các trường học, giữa các Sở
GDĐT và Bộ GDĐT; Các trường cần công bố công khai các thủ tục hành
chính trên website để giáo viên, học sinh và phụ huynh sử dụng; Đẩy mạnh
việc triển khai tin học hoá quản lý trong trường học, xây dựng nội dung thông
tin số phục vụ giáo dục; Tổ chức hội nghị, hội thảo, tập huấn và giảng dạy qua
mạng với ba hình thức: Qua truyền hình, qua web và qua đàm thoại. Mở rộng
áp dụng hình thức này cho công tác đào tạo và tập huấn, bồi dưỡng giáo viên
và cán bộ quản lý giáo dục, tập huấn thanh tra viên, tuyển sinh . để tiết kiệm
thời gian, kinh phí, công sức đi lại. Để nâng cao hiệu quả quản lý của lãnh
đạo Nhà trường, cần thiết phải sử dụng và phát huy tối đa các nguồn lực
CNTT của trường để điều hành tác nghiệp và truyền đưa thông tin.
Trong những năm gần đây quy mô các trường THPT trong huyện Đại
Từ tăng nhanh, cơ cấu đội ngũ giáo viên không ổn định, giáo viên mới ra
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
3
trường chiếm tỷ lệ cao, chất lượng giáo dục còn hạn chế, chưa đáp ứng được
với yêu cầu thực tiễn của xã hội. Việc ứng dụng CNTT vào đổi mới, nâng cao
chất lượng công tác quản lý hoạt động giáo dục trong các nhà trường THPT
trên địa bàn Huyện còn gặp nhiều khó khăn, bất cập . từ thực tế này đòi hỏi
phải đổi mới công tác quản lý giáo dục.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi quyết định chọn đề tài: "Biện
pháp ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động quản lý giáo dục ở các
trường THPT huyện Đại Từ – Thái Nguyên” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu:
Đề tài nghiên cứu nhằm mục đích đề xuất các biện pháp ứng dụng
CNTT vào hoạt động quản lý giáo dục nhằm nâng cao chất lượng giáo dục của
các trường THPT trên địa bàn Huyện Đại Từ - Thái Nguyên
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu:
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động quản lý giáo dục ở các trường THPT Huyện Đại Từ - Thái Nguyên
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp ứng dụng CNTT vào hoạt động quản lý giáo dục ở các trường
THPT Huyện Đại Từ - Thái Nguyên
4. Giả thuyết khoa học:
Hiệu quả hoạt động quản lý giáo dục sẽ được nâng cao nếu đề xuất
được các biện pháp ứng dụng CNTT vào hoạt động quản lý giáo dục một cách
hợp lý, khoa học, phù hợp với điều kiện thực tiễn của các nhà trường.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu:
5.1. Hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về hoạt động quản lý
giáo dục trong các trường THPT.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
4
5.2. Nghiên cứu văn bản chỉ đạo của Bộ giáo dục và đào tạo, Sở giáo
dục và đào tạo .về việc đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong các trường THPT để
nâng cao chất lượng giáo dục.
5.3. Nghiên cứu vai trò của CNTT trong đổi mới hoạt động dạy học và
hoạt động quản lý giáo dục trong nhà trường phổ thông.
5.4 Khảo sát thực trạng của việc sử dụng CNTT trong hoạt động quản
lý giáo dục ở các trường THPT Huyện Đại Từ - Thái Nguyên.
5.5 Đề xuất một số biện pháp ứng dụng CNTT vào hoạt động quản lý
giáo dục ở các trường THPT Huyện Đại Từ - Thái Nguyên.
5.6 Tổ chức khảo nghiệm.
6. Phạm vi nghiên cứu:
Đề tài tập trung nghiên cứu việc ứng dụng CNTT vào công tác quản lý
giáo dục ở trường THPT Đại Từ, THPT Nguyễn Huệ, THPT Lưu Nhân Chú
của Huyện Đại Từ - Thái Nguyên.
7. Phương pháp nghiên cứu:
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
- Nghiên cứu các tài liệu khoa học, các văn bản chỉ đạo và kế hoạch
nhiệm vụ năm học của Bộ giáo dục và đào tạo, Sở giáo dục và đào tạo về
CNTT đối với THPT.
- Phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá các tư liệu để xác định
cơ sở lý luận cho đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp điều tra.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
- Phương pháp chuyên gia.
- Phương pháp thống kê toán học.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
5
8. Dự kiến đóng góp khoa học của đề tài:
- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận có liên quan tới hoạt động quản lý
giáo dục và vai trò của CNTT đối với công tác quản lý giáo dục.
- Chỉ ra thực trạng cơ sở vật chất về CNTT. Thực trạng việc ứng dụng
CNTT vào hoạt động quản lý giáo dục ở các trường THPT trên địa bàn Huyện
Đại Từ - Thái Nguyên.
- Từ thực trạng ứng dụng CNTT trong công tác quản lý giáo dục, đề xuất
một số biện pháp ứng dụng CNTT vào hoạt động quản lý giáo dục nhằm thúc
đẩy quá trình đổi mới công tác quản lý giáo dục, từng bước nâng cao chất
lượng giáo dục, đáp ứng phần nào quá trình hội nhập.
9. Cấu trúc của luận văn:
Luận văn gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận của việc ứng dụng công nghệ thông tin
trong hoạt động quản lý giáo dục ở các trường THPT – Huyện Đại Từ -Thái Nguyên.
Chương 2. Thực trạng ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt
động quản lý giáo dục ở các trường THPT – Huyện Đại Từ - Thái Nguyên.
Chương 3. Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin trong
hoạt động quản lý giáo dục ở các trường THPT – Huyện Đại Từ - Thái
Nguyên.
Ngoài ra còn có phần mở đầu, phần kết luận, khuyến nghị.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
6
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
TRONG HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ GIÁO DỤC Ở CÁC TRƯỜNG
THPT – HUYỆN ĐẠI TỪ - THÁI NGUYÊN
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
Ngày nay sự phát triển của khoa học - kỹ thuật đã giúp cho kinh tế - xã
hội phát triển nhanh chóng, trong văn kiện Đại hội Đảng XI đã nêu: “ Phát
triển mạnh khoa học, công nghệ làm động lực đẩy nhanh quá trình CNH,
HĐH, phát triển kinh tế tri thức”. Đảng ta đã xác định nhiệm vụ: “ Thực hiện
đồng bộ ba nhiệm vụ chủ yếu: nâng cao năng lực khoa học, công nghệ; đổi
mới cơ chế quản lý; đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng”.
Công nghệ thông tin đã ngày càng đóng vai trò quan trọng, là một nhân
tố thúc đẩy đối với thành công trong công cuộc đổi mới của Việt Nam. Đảng
và Nhà nước ta coi công nghệ thông tin là một trong những lĩnh vực ưu tiên,
đặt nền móng cho những đột phá về phát triển trong lĩnh vực công nghệ cao
nói riêng, công cuộc hiện đại hoá nói chung.
Công nghệ thông tin đang được ứng dụng tích cực vào các lĩnh vực
quản lý nhà nước. Lĩnh vực quản lý giáo dục cũng như các lĩnh vực khác đang
chịu tác động của công nghệ thông tin và công nghệ thông tin có thể hỗ trợ
công tác quản lý, nâng cao hiệu quả hoạt động của nó.
1.2 Các khái niệm công cụ
1.2.1. Quản lý
Từ khi xuất hiện xã hội loài người, nhu cầu quản lý xã hội cũng được
hình thành như một tất yếu lịch sử. Quản lý xã hội luôn đi liền với sự phát
triển của xã hội loài người, qua các phương thức sản xuất, từ cộng sản nguyên
thủy đến nền văn minh hiện đại; Quá trình quản lý, trình độ tổ chức điều hành
xã hội cũng được nâng lên. Đặc biệt từ khi xã hội loài người có sự phân công
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
7
lao động, muốn đạt năng xuất cao trong hoạt động sản xuất đòi hỏi phải có sự
chỉ huy, phối hợp Đó chính là hoạt động quản lý để phát huy thế mạnh của
các cá nhân, tập thể. Lịch sử phát triển của xã hội loài người từ trước đến nay
dựa vào nhiều yếu tố, trong đó có ba yếu tố cơ bản: Tri thức, sức lao động và
trình độ quản lý. Quản lý là một hoạt động vừa có ý nghĩa độc lập với hai yếu
tố tri thức và sức lao động, vừa có ý nghĩa là sự kết hợp, vận dụng giữa tri
thức và sức lao động để phát triển xã hội; đây là một trong những công việc
phức tạp, khó khăn nhất trong các lĩnh vực hoạt động của con người.
Theo quan điểm của các nhà lý luận nước ngoài
(*) Hfayon – Nhà lý luận người Pháp cho rằng: Quản lý hành chính là dự
đoán và lập kế hoạch, tổ chức điều khiển, phối hợp và kiểm tra.
(*) Paul hersey, Ken blane Head viết trong cuốn “Quản lý nguồn nhân
lực” NXB Quốc gia, dịch năm 1995 có viết: Quản lý là quá trình cùng làm
việc giữa người quản lý và người bị quản lý thông qua hoạt động cá nhân, của
nhóm, huy động các nguồn lực khác để đạt đến mục tiêu quản lý.
(*) C. Mác đã viết: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động
chung nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một
sự chỉ đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức
năng chung phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể sản xuất khác với sự
vận động của những khí quan độc lập với nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự
mình điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần có nhạc trưởng”.
Theo quan điểm của các nhà nghiên cứu Việt Nam
Hoạt động quản lý là sự tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể
quản lý đến khách thể quản lý trong một tổ chức, nhằm làm cho tổ chức vận
hành và đạt được mục đích của tổ chức.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2005), Những xu
thế quản lý hiện đại và việc vận dụng vào quản lý giáo dục, Hà nội.
2. Chính phủ (2007), Nghị định 64/2007/NĐ-CP của Chính
phủ ngày 10/4/2007 về ứng dụng CNTT trong hoạt động của cơ quản
nhà nước,
Hà Nội.
3. Bộ Thông tin và Truyền thông (2008), Quyết định
20/2008/QĐ- BTTT của Bộ thông tin và truyền thông ngày 09/4/2008
ban hành Danh mục tiêu chuẩn về ứng dụng CNTT trong cơ quan nhà
nước, Hà Nội.
4. Bộ Thông tin và truyền thông, (2008), Danh mục tiêu
chuẩn về ứng dụng CNTT trong cơ quan nhà nước ban hành kèm theo
Quyết định
20/2008/QĐ-BTTT ngày 09/4/2008, Hà Nội.
5. Bộ Giáo dục và Đào tạo, (2008), Văn bản số 9772/BGDĐTCNTT ngày 20/10/2008 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc hướng dẫn
thực hiện nhiệm vụ CNTT năm học 2008 - 2009, Hà Nội.
6. Bộ Giáo dục và Đào tạo, (2010), Văn bản số
4937/BGDĐT- CNTT ngày 18/8/2010 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về
việc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ CNTT năm học 2010 - 2011, Hà Nội.
7. Học viện quản lý giáo dục Hà Nội (2006), Quản lý giáo
dục và đào tạo, Hà Nội.
8. Nguyễn Văn Hộ (2007), Xu hướng phát triển giáo dục.
9. Lê Ngọc Hưởng (2003), Khoa học thông tin trong công tác