Thạc Sĩ Biện pháp quản lý hoạt động dạy theo định hướng đổi mới phương pháp dạy học ở các trường THCS huyện

1. Lý do chọn đề tài:

PHẦN MỞ ĐẦU


Từ những năm cuối thế kỉ XX, nhiều nước phát triển đã công bố chiến lược phát triển kinh tế- xã hội những năm đầu thế kỷ mới, mà hạt nhân của các chiến lược đó là tiến hành cải cách giáo dục(Hàn Quốc, 1988; Pháp -
1989; Anh và Mỹ- từ năm 1992) Đường lối phát triển giáo dục nói chung và cải cách giáo dục tập trung vào mấy hướng chính: Đổi mới mục tiêu giáo dục và hiện đại hóa nội dung dạy học và PPDH, trong đó đổi mới PPDH và công nghệ dạy học được coi là then chốt. Đó chính là xu hướng phát triển của giáo dục trên bình diện toàn thế giới.
Đảng và Nhà nước ta đã nhận rõ tình hình đó, đã đưa ra các Nghị quyết quan trọng về đổi mới giáo dục. Trong đó Nghị quyết 4 BCH TW Khóa VII (1992) và Nghị quyết 2 BCH TW Khóa VIII (1996) đánh dấu một bước quan trọng trong sự phát triển của nền giáo dục Việt Nam.
Cải cách giáo dục Việt Nam đã được khởi động từ sau ĐH Đảng VII (1992), sau nhiều lần điều chỉnh mục tiêu, đến năm 2002, Bộ GD- ĐT đã chính thức triển khai Bộ chương trình giáo dục phổ thông mới, đồng thời đã xác định rõ: Đổi mới PPDH vừa là mục tiêu then chốt, vừa là giải pháp đột phá. Tuy nhiên, cho đến nay trong thực tế dạy học các trường phổ thông, lối dạy phổ biến vẫn là truyền thụ một chiều, người học thụ động trong tiếp nhận, học chưa đi đôi với thực hành, kiến thức ít được vận dụng trong thực tiễn, những năng lực quan trọng của con người không được chú ý đúng mức trong nhà trường, những phẩm chất tư duy linh hoạt, độc lập, sáng tạo ít được quan tâm hình thành cho người học.
Kết luận của hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 6 Khoá IX (2002) đã nhấn mạnh: “Tập trung chỉ đạo đổi mới nội dung chương trình, phương pháp giáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, tiếp nhận trình độ tiên tiến của khu vực và quốc tế, tăng cường thực hiện gắn bó với cuộc sống xã hội ”.

Luật Giáo dục 2005, tại điều 28 cũng đã ghi “Phương pháp dạy học phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.
Như vậy, đổi mới phương pháp dạy học là một trong các trọng điểm mà công cuộc cải cách giáo dục hiện nay đặt ra. Đó cũng chính là yêu cầu khách quan của sự nghiệp phát triển giáo dục- đào tạo của đất nước. Một sự thay đổi căn bản như thế cần có một chiến lược và một phương thức chỉ đạo đúng đắn, có hiệu quả.
Trong những năm gần đây, Sở Giáo dục và Đào tạo Hải Dương nói c hung, các trường THCS nói riêng đã có nhiều hội thảo chuyên đề về đổi mới PPDH. Nhưng trong thực tế công tác đổi mới PPDH còn nhiều lúng túng, chưa đưa lại hiệu quả thực tế như mong đợi, trước hết do việc tổ chức và chỉ đạo đổi mới PPDH ở các trường THCS còn nhiều bất cập, việc quản lý chuyên môn dạy học theo những quan niệm và cơ chế vừa cũ, vừa khô cứng.

Xuất phát từ các lý do nêu trên, tác giả đã chọn đề tài: “ Biện pháp quản lý hoạt động dạy theo định hướng đổi mới phương pháp dạy học ở các trường THCS huyện Ninh Giang tỉnh Hải Dương” làm tiêu đề luận văn tốt nghiệp.

2. Mục đích nghiên cứu:

Nghiên cứu đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng ở các trường THCS theo định hướng đổi mới phương pháp dạy học hiện nay nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THCS huyện Ninh Giang –tỉnh Hải Dương
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu:

- Khách thể nghiên cứu: Hoạt động quản lý dạy học của hiệu trưởng các trường THCS huyện Ninh Giang –Tỉnh Hải Dương.

- Đối tượng nghiên cứu: Những biện pháp của hiệu trưởng quản lý hoạt động dạy theo định hướng đổi mới PPDH của các trường THCS huyện Ninh Giang –Tỉnh Hải Dương
4. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Hệ thống hóa một số cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về phương pháp dạy học, về đổi mới PPDH ở các trường THCS .
- Tìm hiểu và phân tích thực trạng quản lý hoạt động dạy theo định hướng đổi mới ở các THCS huyện Ninh Giang –tỉnh Hải Dương.
- Tìm kiếm và đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy theo định hướng đổi mới PPDH hiện nay, góp phần nâng cao hiệu quả đổi mới PPDH ở các trường THCS huyện Ninh Giang tỉnh Hải Dương.
5. Phương pháp nghiên cứu

5.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận

Nghiên cứu, hồi cứu, tổng kết, hệ thống hóa lý luận các công trình nghiên cứu, các tài liệu lý luận được chọn lọc liện quan chặt chẽ với đề tài nghiên cứu để làm luận cứ khoa học cho các biện pháp.
5.2.Nhóm phương pháp trong nghiên cứu thực tiễn

- Phương pháp điều tra: sử dụng các mẫu phiếu điều tra đối với HS và

GV để thu nhập những thông tin về tình hình dạy và học trong hiện tại.

- Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: Lấy ý kiến của các nhà quản lí có kinh nghiệm để xác định tính hiệu quả và tính khả thi của các biện pháp đề xuất.
- Phương pháp quan sát: Dự giờ, quan sát, tìm hiểu hoạt dộng dạy và học của GV và HS. Tìm hiểu, khảo sát công tác chỉ đạo của nhà trường thông qua kế hoạch hoạt động và hệ thống văn bản chỉ đạo của các cấp quản lý giáo dục.
- Phương pháp thống kê: Tổng hợp số liệu điều tra, phân tích xử lý số liệu.
- Phương pháp khảo nghiệm: Khảo nghiệm góp phần khẳng định tính

hiệu quả, tính khả thi của những biện pháp đã đề xuất.

6. Điểm mới của đề tài

- Tổng quan về vai trò của hiệu trưởng các trường phổ thông nói chung và hiệu trưởng các trường THCS nói riêng trong quản lý đổi mới PPDH hiện nay.
- Đề xuất một số biện pháp quản lý thực hiện đổi mới PPDH của hiệu trưởng các trường THCS huyện Ninh Giang –tỉnh Hải Dương dựa trên các cơ sở của khoa học quản lý giáo dục hiện đại.
7. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, khuyến nghị, Luận văn gồm 3 chương:

- Chương 1:Cơ sở lý luận của quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng theo hướng đổi mới phương pháp dạy học.
- Chương 2:Thực trạng quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng các trường THCS huyện Ninh Giang-Hải Dương
- Chương 3:Biện pháp của hiệu trưởngTHCS huyện Ninh Giang-Hải

Dương quản lý hoạt động dạy học theo định hướng đổi mới phương pháp


PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

2. Mục đích nghiên cứu

MỤC LỤC

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 2

4. Nhiệm vụ nghiên cứu 3

5. Phương pháp nghiên cứu 3

6. Điểm mới của đề tài 4

7. Cấu trúc luận văn 4

CHưƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN

1.1 Vài nét về lịch sử vấn đề nghiên cứu 5

1.1.1 Trên thế giới 5

1.1.2 Trong lịch sử giáo dục Việt Nam

1.2 Các khái niệm cơ bản 6

1.2.1 Khái niệm về quản lý 6

1.2.2 Quản lý giáo dục 7

1.2.3 Chức năng của quản lý giáo dục 8

1.3. Quản lý nhà trường 10

1.3.1 Khái niệm về quản lý nhà trường 10

1.3.2 Các nội dung cơ bản của quản lý nhà trường trung học 11

1.3.3 Nội dung quản lý hoạt động dạy học 12

1.3.4 Vai trò, chức trách của hiệu trưởng 13

1.4. Một số cơ sở tâm sinh lý học về hoạt động học tập 14

1.4.1 Hoạt động học tập và động cơ học tập 14

1.4.2 Tính tích cực nhận thức 16

1.4.3 Một số cơ sở lý luận 18

1.5 Một số vấn đề về phương pháp dạy học và đổi mới phương

pháp dạy học 20

1.5.1 Phương pháp dạy học và phương pháp dạy học tích cực 20

1.5.2 Đổi mới PPDH theo yêu cầu của chương trình THCS 26

1.5.3 Yêu cầu đổi mới PPDH ở trường THCS 28

1.5.4 Vai trò của hiệu trưởng THCS trong thực hiện đổi mới PPDH 30

Tiểu kết chương 1

CHưƠNG 2.
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CỦA HIỆU TRưỞNG Ở CÁC TRưỜNG THCS HUYỆN NINH GIANG

2.1. Khái quát về giáo dục THCS huyện Ninh Giang-Hải Dương 35

2.1.1 Vài nét về điều kiện kinh tế - văn hoá ở huyện Ninh giang 35

2.1.2 Thực trạng đội ngũ 36

2.1.3 Cơ sở vật chất phục vụ cho đổi mới PPDH 38

2.2 Thực trạng dạy học ở các trường THCS huyện Ninh Giang 39

2.2.1 Thực trạng hoạt động dạy học ở các trường THCS huyện

Ninh Giang tỉnh Hải Dương 39

2.2.2 Thực trạng hoạt động học tập của học sinh 43

2.3 Thực tiễn chỉ đạo đổi mới PPDH của hiệu trưởng các THCS

huyện Ninh Giang 47

2.3.1 Tình hình đội ngũ cán bộ quản lý chỉ đạo 47

2.3.2 Tổ chức và điều hành đội ngũ giáo viên thực hiện đổi mới

PPDH 51

2.3.3 Các hoạt động chỉ đạo thực hiện đổi mới PPDH của hiệu

trưởng các trường THCS 53

Tiểu kết chương 2 59

CHưƠNG 3. BIỆN PHÁP CỦA HIỆU TRưỞNG THCS QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HưỚNG ĐỔI MỚI PPDH Ở HUYỆN NINH GIANG – TỈNH HẢI DưƠNG
3.1 Căn cứ đề xuất biện pháp quản lý thực hiện đổi mới PPDH

của hiệu trưởng các trường THCS 61

3.1.1 Căn cứ vào yêu cầu đổi mới PPDH 61

3.1.2 Căn cứ vào đặc điểm hoạt động quản lý của Hiệu trưởng

trường THCS 62

3.1.3 Căn cứ vào hoạt động thực tiễn quản lý hoạt động dạy theo

định hướng đổi mới PPDH 62

3.1.4 Căn cứ vào đặc điểm kinh tế, xã hội, văn hoá của Ninh Giang 63

3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy theo định hướng

đổi mới PPDH 63

3.2.1. Bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho giáo viên về đổi mới

PPDH 63

3.2.2. Xây dựng điển hình và nhân rộng điển hình 67

3.2.3. Tổ chức hội thi giáo viên giỏi cấp trường, cấp huyện 69

3.2.4. Bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ cho giáo viên toàn trường 71

3.2.5. Tổ chức phong trào tự học, tự bồi dưỡng trong đội ngũ giáo

viên 74

3.2.6. Tạo động lực mạnh mẽ ở người dạy trong thực hiện đổi mới

PPDH 77

3.2.7. Giáo dục học sinh ý thức và kỹ năng học tập theo quan điểm

dạy học tích cực 78

3.2.8. Tăng cường hoạt động quản lý, kiểm tra đánh giá của hiệu

trưởng nhà trường 80

3.2.9. Phối hợp các lực lượng giáo dục làm tốt công tác xã hội hoá

giáo dục 82

3.2.10. Bổ sung và tăng cường các điều kiện đổi mới PPDH 84

3.3. Quan hệ giữa các biện pháp quản lý 87

3.4 Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất 88

3.4.1 Mục đích, yêu cầu của khảo nghiệm 88

3.4.2 Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các

biện pháp 89

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

1. Kết luận 92

2. Khuyến nghị 93

3. TÀI LIỆU THAM KHẢO 95

4. PHỤ LỤC 99


DANH MỤC BẢNG BIỂU – MÔ HÌNH


Tên bảng – mô hình Trang


Mối quan hệ Mục tiêu - Nội dung PPDH trong quá trình

dạy học 21

Hệ thống trương THCS huyện Ninh Giang 35

Số liệu tổng quan về đội ngũ giáo viên THCS 36

Chất lượng đội ngũ THCS 36

Số lượng cơ cấu đội ngũ cán bộ quản lý 38

Vận dụng sử dụng PPDH của giáo viên 40

Thực trạng về định hướng của GV cho hoạt động học tập

của HS 41

Nhận thức của HS về vai trò của hoạt động học tập 44

Thực trạng về kỹ năng tự học của HS 45

Công tác lập kế hoạch thực hiện đổi mới PPDH 55

Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết 89

Kết quả khảo nghiệm tính khả thi 90