PHẦN I MỞ ĐẦU I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1. Xuất phát từ yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học hiện nay: Dân tộc ta vốn có truyền thống hiếu học và tôn sư trọng đạo, cha ông ta đã để lại cho chúng ta nhiều tư tưởng giáo dục với cốt lõi là “lấy việc học làm gốc” ngang tầm với những tư tưởng trong thế giơi hiiện đại như là học để làm người, học để hành, hành để học. Ngay từ những năm 60 của thế kỷ, đã xuất hiện mong muốn hiện đại hoá, tích cực quá trình giáo dục. Trong nhà trường điều chủ yếu không phải là chủ nhồi nhét cho học sinh một mớ kiến thức hỗn độn, tuy rằng kiến thức là cần thiết song điều chủ yếu là phải giáo dục cho học trò phương pháp tự suy nghĩ, tự biết suy luận, phương pháp diễn tả, rồi đến phương pháp giải quyết vấn đề. Phạm Văn Đồng 1989 – Hãy tiến mạnh trên mặt trận khoa học và kỹ thuật - Nhà xuất bản sư thật Hà nội: “Dạy học phải phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo, tự học, tự rèn luyện bản thân của học sinh ”, “Thầy chủ đạo và trò chủ động” Hoài bão khoa học cao quý lúc bấy giờ là “Biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo, quá trình dạy học song song quá trình tự học”. Để góp phần trong cuộc cách mạng về giáo dục, Nghị quyết TW IV khoá 7 đã đề ra nhiệm vụ “Đổi mới phương pháp dạy học ở tất cả các cấp học, bậc học, nghành học”. Nghị quyết TW 2 khoa VIII đã chỉ rõ một nhiệm vụ quan trọng cuả ngành giáo dục đào tạo là “Đổi mới phương pháp giáo dục đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thói quen, nề nếp tư duy sáng tạo của người học”. Với tư tưởng chiến lược cơ bản của Đảng là “Lấy nội lực, năng lực tự học làm nhân tố quyết định sự phát triển của bản thân người học”. Vì vậy chúng ta có thể coi tự học là mũi nhọn chiến lược của giáo dục đào tạo của nước ta hiện nay. 2. Do thực trạng dạy học hiện nay: Quá trình tự học tự đào tạo là sụ kết hợp của quá trình dạy của thầy và quá trình học của trò thành một quá trình thống nhất biện chứng, tác động qua lại lẫn nhau. Mấy năm gần đây việc dạy của thầy và tự học của trò đã và đang là mối quan tâm của rất nhiều nhà giáo dục. Trong việc ứng dụng các phương pháp dạy học tích cực lấy người học làm trung tâm, còn thầy giáo chỉ là người hướng dẫn. Vấn đề tự học và tư tưởng lấy việc học của trò làm gốc là một quá trình lâu dài không phải một sớm một chiều và của riêng ai. Việc tự học của học sinh THCS là một điều rất cần thiết, trong việc tích luỹ kiến thức cho bản thân học sinh. Đặc biệt môn sinh học ở trường THCS là chìa khoá để mở cánh cửa để bước vào thế giới sinh vật, góp phần trang bị cho thế hệ trẻ những kiến thức sinh học, phổ thông, cơ bản hiện đại. Hiện nay lại có rất nhiều thành tựu sinh học được ứng dụng vào đời sống mang lại hiểu quả cao. Do vậy trang bị cho học sinh phương pháp tự học, tự nghiên cứu để học sinh thu nhận kiến thức và ứng dụng vào trong thực tế. Tuy vậy, trong thực tế dạy học hiện nay việc áp dụng phương pháp dạy học hướng dẫn học sinh tự học của giáo viên THCS ở tất cả các môn học nói chung và môn sinh học nói riêng còn gặp rất nhiều lúng túng và khó khăn. Là một giáo viên môn sinh học, qua thực tế dạy học , điều kiện cơ sở vật chất ở trường THCS, đặc biệt qua nghiên cứu nội dung chương trình sinh học lớp 8 và yêu cầu thực tiễn khi dạy học chương 9: Hệ thần kinh, vơí mong muốn nhỏ bé vào việc đổi mơí phương pháp dạy học môn sinh học ở trường THCS, nhằm nâng cao chất lượng dạy và học môn sinh học. Nhận thấy tính thực tiễn và cấp thiết của vấn đề trên tôi mạnh dạn đi vào nghiên cưu đề tài: “Biện pháp hướng dẫn học sinh tự học SGK qua dạy học chương I X- Hệ thần kinh- sinh học 8 THCS” II MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Đề xuất các biện pháp hướng dẫn học sinh tự học và tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh tự học SGK nói chung và chương hệ thần kinh sinh học 8 nói riêng. III. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 1. Hệ thống hoá cơ sở lý luận về việc đề xuất các biện pháp để hướng dẫn học sinh tự học SGK. 2. Xác định thực trạng của các biện pháp hướng dẫn học sinh tự học SGK. 3. Đề xuất về những chỉ tiêu thăm dò khả năng tự học của học sinh (Điều tra qua phiếu). 4. Đề xuất các biện pháp thăm dò khả năng tự học cho học sinh qua dạy học chương I X “Hệ thần kinh”. 5. Thiết kế một số baì giảng theo hướng để hướng dẫn học sinh tự học chương Hệ thần kinh sinh học 8. IV ĐỐI TƯƠNG NGHIÊN CỨU Nghiên cứu các biện pháp hướng dẫn năng lực tự học cho học sinh trong dạy học chương hệ thần kinh. V. KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU Học sinh lớp 8 của trường THCS Nghĩa Hồng – Nghĩa Đàn- Tỉnh Nghệ An. VI. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Để thực hiện tốt nhiệm vụ đã nêu trên, tôi sử dụng các biện pháp nghiên cứu sau: 1. Nghiên cứu lý thuyết: - Nghiên cứu tài liệu và đường lối chính sách có liên quan nhằm xây dựng cơ sở lý thuyêt cho đề tài. - Nghiên cứu các tài liệu về đổi mới phương pháp dạy học, cơ sở lý luận nhằm tổ chức hoạt động cho học sinh.
