Thạc Sĩ Biến động việc làm và thu nhập của hộ nông dân khi bị thu hồi đất ở huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang

Luận văn thạc sĩ năm 2010
Đề tài: Biến động việc làm và thu nhập của hộ nông dân khi bị thu hồi đất ở huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang
Mô tả bị lỗi font vài chữ, file tài liệu thì bình thường

MỤC LỤC
Lời cam ñoan i
Lời cảm ơn ii
Mục lục iii
Danh mục từviết tắt v
Danh mục bảng vi
Danh mục biểu ñồ viii
1 MỞ ðẦU 1
1.1 Tính cấp thiết của ñềtài 1
1.2 Mục tiêu nghiên cứu của ñềtài 2
1.3 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu của ñềtài 3
2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC LÀM, THU
NHẬP CỦA HỘNÔNG DÂN KHI BỊTHU HỒI ðẤT 5
2.1 Lý luận vềbiến ñộng làm, thu nhập của hộnông dân sau khi bị
thu hồi ñất 5
2.2 Kinh nghiệm của một sốquốc gia trên thếgiới vềgiải quy ết việc
làm và nâng cao thu nhập sau khi bịthu hồi ñất cho hộnông dân 32
2.3 Một sốkinh nghiệm giải quy ết việc làm và nâng cao thu nhập
cho hộnông dân sau khi bịthu hồi ñất ởmột số ñịa phương của
Việt Nam 38
2.4 Các nghiên cứu liên quan 42
3 ðẶC ðIỂM ðỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU 45
3.1 ðặc ñiểm ñịa bàn nghiên cứu 45
3.2 Phương pháp nghiên cứu 53
4 KẾT QUẢNGHIÊN CỨU 62
4.1 Thực trạng việc làm và thu nhập của hộnông dân huyện Việt yên
trước và sau khi bịthu hồi 62
4.1.1 Tiến trình thu hồi ñất của huyện Việt Yên 62
4.1.2 Thực trạng việc làm và thu nhập của hộnông dân toàn huyện 66
4.1.3 Những vấn ñềnảy sinh sau khi thu hồi ñất ởhuyện Việt Yên 67
4.2 Biến ñộng việc làm và thu nhập của hộnông dân ởcác xã ñại diện 68
4.2.1 ðặc ñiểm của hộnông dân bịthu hồi ñất 68
4.2.2 Biến ñộng việc làm của hộnông dân sau khi bịthu hồi ñất 75
4.2.3 Biến ñộng vềthu nhập của hộnông dân sau khi bịthu hồi ñất 95
4.3 Một sốgiải pháp nhằm ña dạng hóa việc làm và tăng thu nhập
cho các hộnông dân sau khi bịthu hồi ñất 123
4.3.1 Căn cứ 123
4.3.2 ðịnh hướng 124
4.3.3 Các giải pháp nhằm ña dạng hóa việc làm và tăng thu nhập cho
hộnông dân sau khi bịthu hồi ñất nông nghiệp 125
5 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 129 5.1 Kết luận 129
5.2 Kiến nghị 130
TÀI LIỆU THAM KHẢO 133
PHỤLỤC 136

1. MỞ ðẦU
1.1 Tính cấp thiết của ñềtài
Tiến trình công nghiệp hóa - hiện ñại hóa của Việt Nam gắn liền với
thực trạng ñất nông nghiệp bịthu hồi, ñất nông nghiệp bịthu hồi ñược sử
dụng vào nhiều mục ñích khác nhau: Hình thành khu công nghiệp, ñường xá,
chợ, trường học, trung tâm thương mại dịch vụ .
Quá trình thu hồi ñất nông nghiệp diễn ra mạnh mẽ ở tất cả các ñịa
phương trong thời gian qua, ởthành phốHà Nội tính ñến thời ñiểm cuối năm
2008 ñã hình thành 12 khu công nghiệp, ởBắc Ninh cho ñến cuối năm 2008
ñã hình thành 6 khu công nghiệp, ở Bắc Giang tính ñến thời ñiểm tháng
3/2009 ñã hình thành 4 khu công nghiệp trên ñịa bàn toàn tỉnh (Khu công
nghiệp ðình Trám, khu công nghiệp Quang Châu, Khu công nghiệp Vân
Trung, Khu công nghiệp Song khê – Nội hoàng)[23]. Việc thu hồi ñất nông
nghiệp ñểhình thành các khu công nghiệp, dịch vụvà phát triển cơsởhạtầng
ñịa phương ñã mang lại nhiều mặt tích cực, thúc ñẩy kinh tế ñịa phương phát
triển, song hành với nó cũng nảy sinh nhiều mặt hạn chếnhư: ðất canh tác bị
thu hẹp, nông dân mất việc làm, sửdụng tiền ñền bù không hiệu quả, gây ô
nhiễm môi trường, tệnạn xã hội nảy sinh, bất ổn chính trị(do nông dân m ất
ñất nông nghiệp không có việc làm) [15].
Trong những năm gần ñây việc chuyển ñổi ñất nông nghiệp sang ñất
công nghiệp, dịch vụvà cơsởhạtầng trên ñịa bàn huyện Việt Yên rất m ạnh
mẽ, tính ñến thời ñiểm tháng 3/2009 huyện ñã hình thành ñược 3 khu công
nghiệp (Khu công nghiệp ðình Trám, khu công nghiệp Quang Châu, khu
công nghiệp Vân Trung ), xây dựng và mởrộng 12 ñường giao thông liên xã,
1 ñường giao thông liên huyện liên huyện (Việt Yên – Hiệp Hòa). Quá trình
thu hồi ñất nông nghiệp ñể hình thành khu công nghiệp, dịch vụ và hình
thành cơsởhạtầng ñịa phương ñã tác ñộng không nhỏ ñến ñời sống vật chất,
tinh thần cho người dân huy ện Việt Yên nói chung và các hộnông nghiệp nói
riêng. Năm 1998 khi huyện chưa hình thành khu công nghiệp thì diện tích ñất
nông nghiệp là 11.117,19 ha (chiếm 64,84% tổng diện tích ñất tựnhiên), khi
khu công nghiệp hình thành nông dân bịmất ñất (2.115,2 ha ñất nông nghiệp
bịthu hồi), sốhộnông dân bị ảnh hưởng do mất ñất nông nghiệp chuyển sang
ñất phi nông nghiệp là 2.553 trong ñó sốhộmất ñất nông nghiệp từ50% trở
lên là 2.766 hộ, hộmất ñất 100% là 787 hộ[23]. Dẫn ñến lực lượng lao ñộng
trong nông nghiệp dưthừa, một sốnông dân bịthu hồi ñất tìm ñược việc làm
trong khu công nghiệp, một sốkhác phải chuy ển ñổi sang ngành nghềdịch vụ
khác hoặc ñi ra các thành phốtìm kiếm việc làm. Thực tế ñã gây không ít khó
khăn cho người nông dân m ất ñất, những người mà trước kia họchỉquen với
nghềnông với ruộng ñồng, mặt khác vì lực lượng lao ñộng trong nông thôn
trình ñộvăn hóa, trình ñộchuyên môn tay nghềcòn thấp, chưa có thói quen
làm việc nghiêm túc, tác phong công nghiệp chưa cao, một sốkhác ñã quá ñộ
tuổi mà các doanh nghiệp trong khu công nghiệp yêu cầu. Người dân mất ñất
ñược lợi gì từviệc chuyển ñổi mục ñích sửdụng ñất nông nghiệp? Các câu
hỏi ñược ñặt ra cho các nhà nghiên cứu là ñất nông nghiệp huyện Việt Yên bị
thu hồi nhưthếnào? Sau khi bịthu hồi thì biến ñộng việc làm và thu nhập của
hộnông dân ra sao? ðểkhắc phục hiện tượng ñó chúng tôi tiến hành nghiên
cứu ñềtài “Biến ñộng việc làm và thu nhập của hộnông dân khi bịthu hồi
ñất ởhuyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang”.
1.2 Mục tiêu nghiên cứu của ñềtài
1.2.1 Mục tiêu chung
Trên cơsởphân tích, ñánh giá biến ñộng vềviệc làm và thu nhập ñềxuất
các giải pháp nh ằm ña dạng hóa việc làm và tăng thu nhập cho các hộnông dân
khi bịthu hồi ñất trên ñịa bàn huy ện Việt Yên t ỉnh Bắc Giang trong thời gian tới.
1.2.2 Mục tiêu cụthể
- H ệthống hóa lý luận và thực tiễn vềviệc làm, thu nhập của hộnông dân
khi bịthu hồi ñất.
- Phân tích thực trạng biến ñộng vềviệc làm và thu nhập của hộnông
dân của huyện Việt Yên tỉnh Bắc Giang khi bịthu hồi ñất.
- ðềxuất một sốgiải pháp nhằm ña dạng hóa việc làm, nâng cao thu
nhập của hộnông dân mất ñất trong thời gian tới.
1.3 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu của ñềtài
1.3.1 ðối tượng nghiên cứu
- Các hộnông dân bịthu hồi ñất.
- Các ngành nghềhiện có của ñịa phương.
- Nguồn thu nhập của hộnông dân.
- Những người dân không bịthu hồi ñất.
- Các xã chịu ảnh hưởng bởi thu hồi ñất các xã: Hoàng Ninh, Vân
Trung, Nếnh, Quang Châu.
1.3.2 Phạm vi nghiên cứu của ñềtài
* Vềnội dung
ðề tài tập trung nghiên cứu thực trạng việc làm và thu nhập của hộ
nông dân khi bịthu hồi ñất, từ ñó ñưa ra các giải pháp nhằm ña dạng hóa việc
làm, nâng cao thu nhập, góp phần cải thiện ñời sống vật chất tinh thần của hộ
nông dân khi bịthu hồi ñất.
* Vềthời gian
- Nghiên cứu thực trạng biến ñộng việc làm và thu nhập của người dân
của huyện Việt Yên khi bịthu hồi ñất ñược thu thập thông tin từnăm 2006 -2009 (Sốliệu ñiều tra năm 2010).
- ðềxuất m ột sốgiải pháp nhằm ña dạng hóa việc làm và nâng cao thu
nhập cho người dân bịthu hồi ñất áp dụng cho năm 2011 -2020.
* Vềkhông gian
- ðề tài ñược tiến hành trên phạm vi toàn huyện Việt Yên tỉnh Bắc
Giang, một sốnội dung chuyên sâu khảo sát ởmột sốxã ñại diện bịthu hồi
ñất trên ñịa bàn huy ện Việt Yên.

2. CƠSỞLÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀVIỆC LÀM, THU
NHẬP CỦA HỘNÔNG DÂN KHI BỊTHU HỒI ðẤT
2.1 Lý luận vềbiến ñộng làm, thu nhập của hộnông dân sau khi bịthu
hồi ñất
2.1.1 Khái niệm vềviệc làm
Việc làm có rất nhiều khái niệm khác nhau, tuy nhiên vẫn có một quan
ñiểm chung nhất ñó là : Việc làm là các hoạt ñộng của con người ñểtạo ra của
cải vật chất.
Người ta có thểcăn cứvào nhiều tiêu thức khác nhau ñểxác ñịnh hoạt
ñộng nào là việc làm, hoạt ñộng nào không phải là việc làm và thếnào là thời
gian làm việc, mức thu nhập, hiệu quảkinh tế- xã hội. Theo từ ñiển “Kinh tế
khoa học xã hội”, xuất bản tại Paris năm 1996 thì khái niệm việc làm ñược
ñịnh nghĩa là: “Công việc mà người lao ñộng tiến hành nhằm có thu nhập
bằng tiền hoặc hiện vật”[12]
Khái niệm việc làm có thể ñược hiểu ởhai trạng thái “tĩnh” và “ñộng” ở
các trạng thái “tĩnh” việc làm chỉnhu cầu sửdụng sức lao ñộng và các y ếu tốvật
chất - kỹ thuật khác nhằm mục ñích tạo ra thu nhập hoặc kết quảcó ích cho cá
nhân, cộng ñồng. Theo cách hiểu này, việc làm là khảnăng làm tăng của cải xã
hội, tăng lợi ích cho dân cưvà cộng ñồng, là khảnăng sửdụng nguồn lực và là
các hoạt ñộng có ích. Theo nghĩa “ñộng” thì việc làm là hoạt ñộng của dân cư
nhằm tạo ra thu nhập có lợi cho cá nhân hoặc cộng ñồng trong khuôn khổpháp
luật cho phép. Việc làm là hình thức vận dụng sức lao ñộng, là hoạt ñộng có chủ
ñích của con người, ñược tiến hành trong một không gian và thời gian nhất ñịnh
với sựkết hợp các y ếu tốgiữa vật chất và kỹthuật.
Từkhái niệm trên có thểhiểu việc làm là tác ñộng qua lại giữa hành
ñộng của con người với những ñiều kiện vật chất - kỹthuật và môi trường tự
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Thanh Bình (8/2005), Dạy nghềgắn với giải quy ết việc làm cho
thanh niên nông thôn, http://www.vyic.org.vn/tapchi/8-2005/
2. Bùi Chí Bửu (2010), Bàn vềchuyển dịch và sửdụng ñất nông nghiệp trong
quá trình công nghiệp hóa ởnước ta, Tạp chí Cộng sản số814.
3. Nguyễn Quyết Chiến (2006), “Một sốbiện pháp ñào tạo lực lượng công
nhân cho các khu công nghiệp”, Tạp chí Phát triển kinh tếsố23.
4. ðỗVăn Cường (2008), Nghiên cứu rủi ro vềsửdụng tiền ñền bù và việc
làm của hộnông dân do bịthu hồi ñất giao cho khu công nghiệp phố
nối B – Hưng Yên, Luận văn Thạc sĩ kinh tế, Trường ðại học Nông
Nghiệp Hà Nội.
5. Vũ ðình (2010), Giải quyết ñời sống của nhân dân diện thu hồi ñất ở ðồng
Tháp,Tạp chí Cộng sản số43.
6. Nguyễn Hồng ðức (2009), Giải pháp phát triển nông nghiệp ởhuyện Việt
Yên tỉnh Bắc Giang, Luận văn Thạc sĩkinh tế, Trường ðại học Nông
Nghiệp Hà Nội.
7. TH. Dương, (19/6/2006), “Giải quy ết việc làm - chuyện không dễ”, Báo
kinh tế ñô thị.
8. Lê ðăng Giảng (1998), Vấn ñềdi truyền lao ñộng từcác vùng nông thôn và
thành phố, TT nghiên cứu lao ñộng - Bộluật lao ñộng TB - XH, NXB
Chính trịQuốc gia, Hà Nội.
9. Mai ThịHuyền (2006), Giải quy ết việc làm cho lao ñộng nông thôn trong quá
trình phát triển khu công nghiệp, cụm công nghiệp của huyện Việt Yên, tỉnh
Bắc Giang,Luận văn Thạc sỹ kinh tế, Trường ðại học Nông Nghiệp I.
10. Phạm Văn Khôi (2002), “Ảnh hưởng của quá trình ñô thịhoá ñến nông
nghiệp - nông thôn ðông Anh Hà Nội”, Tạp chí kinh tếvà phát triển
2002.
11. Lê Du Phong (2005) Thực trạng thu nhập, ñời sống, việc làm của người có
ñất bịthu hồi ñểxây dựng các khu công nghiệp, khu ñô Thị, xây dựng
kết
12. VũThịNgọc Phùng (1997), Giáo trình Kinh tếPhát triển, NXB Thống
kê, Hà Nội.
13. Chu Tiến Quang (2001), việc làm ởnông thôn - thực trạng và giải pháp,
NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
14. Phạm Tài Thắng (2009), Nghiên cứu khảnăng tiếp cận các dịch vụkhuyến
nông của hộnông dân huyện Gia Lâm, thành phốHà Nội, Luận văn
Thạc sỹkinh tế, Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội.
15. Chu Bá Thông (2010), Tình hình thu hồi ñất của nông dân ñểthực hiện
công nghiệp hoá - hiện ñại hoá và các giải pháp phát triển, tạp chí cộng
sản số21
16. Công nghệthông tin (2009), Chính sách phát triển nông nghiệp, nông thôn
ởTrung Quốc, sốtháng 2-2009.
17. Thực trạng lao ñộng - việc làm ởViệt Nam (2000), NXB Thống kê, Hà
Nội.
18. Quy hoạch phát triển tổng thểkinh tế– xã hội huy ện Việt Yên ñến năm
2015.
19. Tìm việc cho nông dân mất ñất(18/05/2005), Hà Nội mới,
20. Nghị ñịnh số29/2008/Nð-CP ngày 14/3/2008 của Chính phủQuy ñịnh về
khu công nghiệp, khu chếxuất và khu kinh tế.
21. Phòng Nông nghiệp huyện Việt Yên, Báo cáo tình hình thực hiện nhiệm
vụnăm 2006, phương hướng, nhiệm vụnăm 2007.
22. Phòng Thống kê huyện Việt Yên, Niên giám thống kê huyện Việt Yên các
năm: 2006, 2008.
23. Uỷban nhân dân huyện Việt Yên, Quy hoạch tổng thểphát triển kinh tế
xã hội huyện thời kỳ2006 - 2020.