Luận Văn Báo chí truyền hình và sản phẩm của truyền hình

BÁO CHÍ TRUYỀN HÌNH VÀ SẢN PHẨM CỦA TRUYỀN HÌNH

Lời nói đầu
Truyền hình là một loại hình truyền thông đại chúng chuyển tải thông tin
bằng hình ảnh và âm thanh về một vật thể hoặc một cảnh đi xa bằng sóng vô
tuyến điện.
Truyền hình xuất hiện vào đầu thế kỷ thứ XX và phát triển với tốc độ như
vũ bão nhờ sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật và công nghệ, tạo ra một kênh
thông tin quan trọng trong đời sống xã hội. Ngày nay, truyền hình là phương
tiện thiết yếu cho mỗi gia đình, mỗi quốc gia, dân tộc. Truyền hình trở thành vũ
khí, công cụ sắc bén trên mặt trận tư tưởng văn hóa cũng như lĩnh vực kinh tế
xã hội. Ở thập kỷ 50 của thế kỷ XX, truyền hình chỉ được sử dụng như là công
cụ giải trí, rồi thêm chức năng thông tin. Dần dần truyền hình đã trực tiếp tham
gia vào quá trình quản lý và giám sát xã hội, tạo lập và định hương dư luận,
giáo dục và phổ biến kiến thức, phát triển văn hóa, quảng cáo và các dịch vụ
khác.
Sự ra đời của truyền hình đã góp phần làm cho hệ thống truyền thông đại
chúng càng thêm hùng mạnh, không chỉ tăng về số lượng mà còn tăng về chất
lượng. Công chúng của truyền hình ngày càng đông đảo trên khắp hành tinh.
Với những ưu thế về kỹ thuật và công nghệ, truyền hình đã làm cho cuộc sống
như được cô đọng lại, làm giàu thêm ý nghĩa, sáng tỏ hơn về hình thức và
phong phú hơn về nội dung.
Ngày 7/9/1970 là ngày phát sóng đầu tiên của chương trình truyền hình
Việt Nam. Thấm thoắt đã 35 năm. Ngày 7/9 trở thành ngày kỉ niệm truyền
thống của truyền hình Việt Nam. Từ ngày ấy đến nay, truyền hình Việt Nam đã
trưởng thành nhanh chóng và có những tiến bộ vượt bậc. Từ phát hình đen trắng
chuyển sang phát hình màu, từ phát thử nghiệm chương trình 4 giờ/ ngày vào
ban đêm, đến năm 1995 phát 10 giờ/ ngày; đến nay Đài Truyền hình Việt Nam
phát với tổng số thời lượng là 200 giờ/ ngày trên 5 kênh VTV1, VTV2, VTV3,
BÁO CHÍ TRUYỀN HÌNH www.svbaochi.net
6
VTV4, VTV5 cùng với 4 kênh truyền hình cáp hữu tuyến và 64 đài phát thanh -
truyền hình địa phương. Ngành truyền hình Việt Nam đã có nhiều nỗ lực vượt
bậc nhằm cải tiến, nâng cao chất lượng các chương trình truyền hình, đáp ứng
nhu cầu thông tin ngày càng cao của công chúng. Truyền hình Việt Nam còn
chú trọng đẩy mạnh việc đào tạo đội ngũ cán bộ, công nhân viên, cán bộ kỹ
thuật, đặc biệt là đội ngũ phóng viên, biên tập nhằm nâng cao tính chuyên
nghiệp và sự quy chuẩn của đội ngũ người làm truyền hình hiện đại.
Như vậy, cùng với sự phát triển của các loại hình truyền hình, việc nâng
cao chất lượng thông tin trên truyền hình ngày càng trở nên cấp thiết. Tuy
nhiên, ở Việt Nam các tài liệu nghiên cứu về lý luận và thực hành truyền hình
phục vụ cho công tác nghiên cứu, giảng dạy và học tập ở các trường, khoa còn
quá ít ỏi, chưa có hệ thống, chưa tương xứng với sự phát triển của truyền hình.
Báo chí truyền hình là môn học cơ sở trong chương trình đào tạo về lý
luận và nghiệp vụ truyền hình tại Khoa Báo chí – Trường Đại học Khoa học xã
hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội. Nhằm giúp cho người dạy và người
học có thêm căn cứ khoa học để thực hiện tốt nhiệm vụ của mình, chúng tôi
biên soạn bài giảng về lý luận và thực hành Báo chí truyền hình, trên cơ sở các
bài giảng của giảng viên về môn học này từ các khóa K36 (khóa 1 của Khoa
Báo chí, 1991) đến nay. Tập bài giảng này tập trung trình bày các vấn đề của
báo chí truyền hình như: vị trí, vai trò; lịch sử ra đời phát triển của truyền hình;
khái niệm, đặc trưng; nguyên lý của truyền hình; chức năng xã hội của truyền
hình; kịch bản và kịch bản truyền hình; quy trình sản xuất chương trình truyền
hình; các thể loại báo chí truyền hình; các thuật ngữ truyền hình; phần phụ lục
kèm theo các dạng kịch bản theo thể loại và chương trình truyền hình.
Trong tập bài giảng này, chúng tôi sử dụng các nguồn tài liệu của nước
ngoài về truyền hình như Mỹ, Anh, Pháp, Nhật Bản, Nga, Đức, Singapo,
Australia, Trung Quốc, và một số tài liệu của các đồng nghiệp, một số luận
văn, khóa luận tốt nghiệp, đề tài nghiên cứu khoa học của sinh viên, học viên
BÁO CHÍ TRUYỀN HÌNH www.svbaochi.net
7
cao học Khoa Báo chí - Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học
Quốc gia Hà Nội; một số băng tư liệu về các thể loại, chương trình truyền hình
đã được phát trên Đài THVN và các đài địa phương từ 1995 đến nay.
Tuy nhiên, do những hạn chế về tư liệu và băng hình cũng như trình độ
hiểu biết của tác giả bài giảng Báo chí truyền hình không tránh khỏi những
khiếm khuyết nhất định, rất mong được sự đóng góp ý kiến quý báu và bổ ích
của các đồng nghiệp và các bạn trong và ngoài trường.

MỤC LỤC
Lời nói đầu 7
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TRUYỀN HÌNH 17
1, Khái niệm 8
2, Đặc trưng của truyền hình 10
3, Đặc điểm của báo chí truyền hình và sản phẩm của truyền hình. 12
4, Những yếu tố cơ bản trong truyền hình 13
NGUYÊN LÝ TRUYỀN HÌNH 34
1, Nguyên lý truyền hình 19
2, Các thiết bị truyền hình 21
LỊCH SỬ RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TRUYỀN HÌNH 45
1.Truyền hình thế giới. 32
2, Truyền hình Việt Nam 41
CHỨC NĂNG CỦA BÁO CHÍ TRUYỀN HÌNH 58
1, Khái niệm về chức năng 46
2. Các chức năng của báo chí truyền hình 46
KỊCH BẢN VÀ KỊCH BẢN TRUYỀN HÌNH 90
1. Khái niệm về kịch bản 59
2, Nguồn gốc kịch bản 61
3, Những đặc trưng và yếu tố của kịch 62
4, Kịch bản điện ảnh 67
5, Kịch bản điện ảnh 75
BÁO CHÍ TRUYỀN HÌNH www.svbaochi.net
2
6, Kich bản truyền hình 79
SẢN XUẤT CHƯƠNG TRÌNH TRUYÊN HÌNH 97
1, Chương trình truyền hình trực tiếp 91
2, Loại chương trình sản xuất qua băng từ 94
CHƯƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH 105
1, Khái niệm 98
2, Kế hoạch và các yếu tố xây dựng chương trình 101
Một số mô hình sản xuất chương trình truyền hình 278
CẦU TRUYỀN HÌNH 124
1, Vai trò của các chương trình truyền hình trực tiếp 107
2, Nguyên lý cầu truyền hình 109
3, Đặc điểm của chương trình Cầu truyền hình 112
4. Quá trình chuẩn bị một chương trình Cầu truyền hình 114
5. Thực hiện ghi hình và phát sóng 120
TIN TRUYỀN HÌNH 145
1, Khái quát chung về tin 125
2. Viết tin như thế nào? 126
3. Cấu trúc viết tin 129
4. Các dạng tin 133
5, Tin truyền hình 136
BÁO CHÍ TRUYỀN HÌNH www.svbaochi.net
3
PHỎNG VẤN TRUYỀN HÌNH 165
1, Khái niệm phỏng vấn 146
2, Các dạng phỏng vấn 147
3, Phương pháp, kỹ năng phỏng vấn 149
4, Phỏng vấn truyền hình 151
5, Phương pháp thực hiện phỏng vấn truyền hình 157
6, Nghệ thuật phỏng vấn truyền hình 160
7. Kịch bản phỏng vấn truyền hình 162
PHÓNG SỰ TRUYỀN HÌNH 192
1. Sơ lược sự hình thành và phát triển của phóng sự 166
2, Khái niệm và đặc trưng của phóng sự truyền hình 169
3, Vai trò và các dạng kịch bản phóng sự truyền hình 176
4, Các loại phóng sự truyền hình 179
5. Quy trình thực hiện phóng sự truyền hình 182
6. Phân biệt phóng sự truyền hình với một số thể loại khác. 188
BÌNH LUẬN TRUYỀN HÌNH 213
1, Khái niệm 193
2, Bình luận trên truyền hình 195
3, Đặc điểm và các yếu tố của bình luận truyền hình 200
4, Các dạng bình luận truyền hình 201
5, Kịch bản bình luận truyền hình 206
6, Quy trình thực hiện bình luận truyền hình 207
KÝ SỰ TRUYỀN HÌNH 229
1, Những vấn đề chung về ký 214
2, Phân biệt ký sự truyền hình với một số thể loại khác 217
BÁO CHÍ TRUYỀN HÌNH www.svbaochi.net
4
3, Các dạng ký sự truyền hình 220
4, Sáng tạo tác phẩm ký sự truyền hình 224
PHIM TÀI LIỆU TRUYỀN HÌNH 261
1, Khái niệm 230
2, Sự ra đời và phát triển của phim tài liệu 235
3, Chức năng của phim tài liệu truyền hình. 237
4, Điểm khác nhau giữa phim tài liệu truyền hình 238
và phim tài liệu điện ảnh
5, Những điểm phim tài liệu truyền hình được kế thừa 245
từ phim tài liệu điện ảnh
6, Các thể loại phim tài liệu truyền hình 247
7, Các phương pháp khai thác chất liệu 249
8, Các yếu tố trong kịch bản phim tài liệu truyền hình 250
9, Kết cấu và bố cục kịch bản phim tài liệu truyền hình 252
10, Lời bình 257
11, Phong cách 261
CÁC THUẬT NGỮ SỬ DỤNG TRONG TRUYỀN HÌNH 272
TÀI LIỆU THAM KHẢO 283
PHỤ LỤC