Báo Cáo Báo cáo nghiên cứu phân tích chuỗi giá trị dừa bến tre

Chủ trì nghiên cứu: PGS. TS Trần Tiến Khai

Thực hiện:
Trần Tiến Khai, Hồ Cao Việt, Lê Văn Gia Nhỏ, Hoàng Văn Việt, Nguyễn Văn An,
Nguyễn Văn Niệm

Bộ môn Kinh Tế Nông Nghiệp & Phát Triển Nông Thôn, Khoa Kinh Tế Phát Triển, Đại Học Kinh Tế TP. Hồ Chí
Minh
Bộ môn Hệ Thống Nông Nghiệp, Viện Khoa Học Kỹ Thuật Nông Nghiệp Miền Nam
Sở Khoa Học và Công Nghệ tỉnh Bến Tre
MỤC LỤC
​
1 MỞ ĐẦU 1
1.1 Giới thiệu Bến Tre và ngành dừa Bến Tre . 1
1.2 Giới thiệu IFAD và dự án DBRP Bến Tre 1
1.3 Mục tiêu nghiên cứu . 3
1.4 Phương pháp tiếp cận . 3
1.5 Phương pháp nghiên cứu 4
1.6 Giới thiệu nội dung báo cáo 8
2 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH SẢN XUẤT VÀ TIÊU THỤ DỪA THẾ GIỚI . 9
2.1 Tình hình sản xuất dừa trên thế giới . 9
2.1.1 Diện tích 9
2.1.2 Năng suất và sản lượng . 9
2.1.3 Các quốc gia sản xuất chủ yếu . 11
2.2 Tình hình tiêu thụ và thương mại các sản phẩm dừa trên thế giới 18
2.2.1 Cơm dừa 18
2.2.2 Dầu dừa . 19
2.2.3 Khô dầu dừa 22
2.2.4 Cơm dừa nạo sấy . 23
2.2.5 Các sản phẩm từ xơ, vỏ dừa 25
2.2.6 Than gáo dừa và than hoạt tính 28
2.3 Tóm lược về sản xuất và thương mại sản phẩm dừa thế giới 29
3 SẢN XUẤT DỪA Ở VIỆT NAM, ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG VÀ BẾN TRE . 31
3.1 Canh tác dừa ở Việt Nam và Đồng Bằng Sông Cửu Long 31
3.1.1 Diện tích, năng suất và sản lượng dừa Việt Nam và Đồng Bằng Sông Cửu Long 31
3.1.2 Tình hình sản xuất, chế biến và thương mại dừa ở Bến Tre . 33
3.2 Canh tác dừa ở hộ nông dân Bến Tre 36 ii

3.2.1 Đặc điểm của hộ nông dân 36
3.2.2 Giống và hệ thống canh tác . 38
3.2.3 Trồng xen canh 40
3.2.4 Kỹ thuật trồng và chăm sóc dừa 40
3.2.5 Sử dụng lao động chăm sóc vườn dừa kinh doanh . 45
3.3 Năng suất dừa . 46
3.4 Tóm lược về sản xuất dừa ở Việt Nam và Bến Tre 48
4 PHÂN TÍCH CHUỖI GIÁ TRỊ DỪA BẾN TRE 51
4.1 Sơ đồ tổng quát chuỗi giá trị dừa Bến Tre 51
4.1.1 Sơ đồ tổng quát . 51
4.1.2 Các dòng sản phẩm chính 51
4.1.3 Các kênh tiêu thụ chủ yếu . 53
4.2 Nông dân trồng dừa 58
4.2.1 Sơ đồ chuỗi giá trị 58
4.2.2 Chi phí, lợi nhuận và thu nhập của nông dân trồng dừa . 59
4.2.3 Thương mãi sản phẩm dừa trái ở nông hộ 64
4.2.4 Các khó khăn và nhu cầu của nông dân trồng dừa 69
4.2.5 Tham gia các tổ chức đoàn thể 73
4.2.6 Tóm lược 74
4.3 Hộ thu gom và mua bán dừa tươi . 75
4.3.1 Sơ đồ chuỗi giá trị 75
4.3.2 Phương thức hoạt động 75
4.3.3 Thị trường đầu vào 75
4.3.4 Thị trường đầu ra . 76
4.3.5 Chi phí và cơ cấu chi phí 77
4.3.6 Giá bán, doanh thu, lợi nhuận, giá trị gia tăng 78
4.3.7 Sử dụng lao động . 79 iii

4.3.8 Vai trò của thương lái thu gom trong chuỗi giá trị dừa tươi 79
4.3.9 Tóm lược . 80
4.4 Hộ thu gom dừa khô cho chế biến công nghiệp . 80
4.4.1 Sơ đồ chuỗi giá trị 80
4.4.2 Phương thức hoạt động 80
4.4.3 Thị trường đầu vào 81
4.4.4 Thị trường đầu ra 81
4.4.5 Chi phí và cơ cấu chi phí 82
4.4.6 Giá bán, doanh thu, lợi nhuận, giá trị gia tăng 82
4.4.7 Sử dụng lao động 83
4.4.8 Vai trò của thu gom nhỏ trong chuỗi giá trị dừa . 83
4.4.9 Tóm lược . 84
4.5 Cơ sở sơ chế dừa trái 85
4.5.1 Sơ đồ chuỗi giá trị 85
4.5.2 Phương thức hoạt động 86
4.5.3 Thị trường đầu vào 87
4.5.4 Thị trường đầu ra 88
4.5.5 Sản phẩm chính và hệ số chế biến 89
4.5.6 Chi phí và cơ cấu chi phí 90
4.5.7 Giá bán, doanh thu, lợi nhuận, giá trị gia tăng 92
4.5.8 Sử dụng lao động 93
4.5.9 Vai trò của cơ sở sơ chế trong chuỗi giá trị dừa . 94
4.5.10 Tóm lược . 95
4.6 Doanh nghiệp chế biến cơm dừa nạo sấy . 96
4.6.1 Sơ đồ chuỗi giá trị 96
4.6.2 Phương thức hoạt động 96
4.6.3 Thị trường đầu vào 96 iv

4.6.4 Thị trường đầu ra . 98
4.6.5 Công nghệ, sản phẩm chính và hệ số chế biến 99
4.6.6 Chi phí và cơ cấu chi phí 101
4.6.7 Giá bán, doanh thu, lợi nhuận, giá trị gia tăng 101
4.6.8 Sử dụng lao động . 102
4.6.9 Vai trò của doanh nghiệp chế biến cơm dừa nạo sấy trong chuỗi giá trị dừa 103
4.6.10 Tóm lược 104
4.7 Cơ sở chế biến kẹo dừa . 104
4.7.1 Sơ đồ chuỗi giá trị 104
4.7.2 Phương thức hoạt động 105
4.7.3 Thị trường đầu vào 106
4.7.4 Thị trường đầu ra . 107
4.7.5 Công nghệ, sản phẩm chính và hệ số chế biến 107
4.7.6 Chi phí và cơ cấu chi phí 109
4.7.7 Giá bán, doanh thu, lợi nhuận, giá trị gia tăng 109
4.7.8 Sử dụng lao động . 110
4.7.9 Vai trò của cơ sở chế biến kẹo dừa trong chuỗi giá trị dừa 111
4.8 Cơ sở chế biến xơ, chỉ, mụn dừa . 111
4.8.1 Sơ đồ chuỗi giá trị 111
4.8.2 Phương thức hoạt động 112
4.8.3 Thị trường đầu vào 112
4.8.4 Thị trường đầu ra . 113
4.8.5 Công nghệ, sản phẩm chính và hệ số chế biến 114
4.8.6 Chi phí và cơ cấu chi phí 115
4.8.7 Giá bán, doanh thu, lợi nhuận, giá trị gia tăng 115
4.8.8 Sử dụng lao động . 121
4.8.9 Vai trò của cơ sở chế biến xơ, mụn dừa trong chuỗi giá trị dừa . 122 v

4.9 Cơ sở và doanh nghiệp chế biến than gáo dừa và than hoạt tính 122
4.9.1 Sơ đồ chuỗi giá trị 122
4.9.2 Phương thức hoạt động 123
4.9.3 Thị trường đầu vào 124
4.9.4 Thị trường đầu ra 125
4.9.5 Công nghệ, sản phẩm chính và hệ số chế biến . 126
4.9.6 Chi phí và cơ cấu chi phí 127
4.9.7 Giá bán, doanh thu, lợi nhuận, giá trị gia tăng 129
4.9.8 Sử dụng lao động 131
4.9.9 Vai trò của cơ sở và doanh nghiệp chế biến than gáo dừa và than hoạt tính trong chuỗi
giá trị dừa 132
4.10 Cơ sở chế biến thạch dừa 132
4.10.1 Sơ đồ chuỗi giá trị 132
4.10.2 Phương thức hoạt động 133
4.10.3 Thị trường đầu vào 134
4.10.4 Thị trường đầu ra 135
4.10.5 Công nghệ, sản phẩm chính và hệ số chế biến . 136
4.10.6 Chi phí và cơ cấu chi phí 138
4.10.7 Giá bán, doanh thu, lợi nhuận, giá trị gia tăng 140
4.10.8 Sử dụng lao động 142
4.10.9 Vai trò của cơ sở chế biến thạch dừa trong chuỗi giá trị dừa . 142
4.11 Thương nhân Trung Quốc . 143
4.11.1 Sơ đồ chuỗi giá trị 143
4.11.2 Phương thức hoạt động 144
4.11.3 Thị trường đầu vào 145
4.11.4 Thị trường đầu ra 145
4.11.5 Vai trò của thương nhân Trung Quốc đối với chuỗi giá trị dừa 146
4.12 Các thể chế Nhà nước và xã hội hỗ trợ chuỗi giá trị dừa 148 vi

4.12.1 Sở Nông nghiệp & Phát triển nông thôn và Trung tâm Khuyến nông – Khuyến ngư 148
4.12.2 Sở Khoa học và Công nghệ 150
4.12.3 Sở Công Thương và Trung tâm Xúc tiến Thương mại . 151
4.12.4 Sở Kế hoạch – Đầu tư và Trung tâm Xúc tiến Đầu tư 151
4.12.5 Trung tâm Dừa Đồng Gò 152
4.12.6 Hiệp hội Dừa Bến Tre . 153
4.13 Quan hệ liên kết trong chuỗi giá trị dừa . 154
4.13.1 Liên kết dọc 154
4.13.2 Liên kết ngang 156
4.14 Phân tích SWOT chuỗi giá trị dừa Bến Tre . 157
4.14.1 Phân tích Điểm mạnh 157
4.14.2 Phân tích Điểm yếu 158
4.14.3 Phân tích Cơ hội . 160
4.14.4 Phân tích Thách thức . 160
5 TÁC ĐỘNG KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA CHUỖI GIÁ TRỊ DỪA BẾN TRE 163
5.1 Ước tính hiệu quả tài chính của chuỗi giá trị dừa Bến Tre 163
5.1.1 Kênh sản phẩm dừa trái tươi . 164
5.1.2 Kênh sản phẩm dừa trái khô xuất khẩu . 166
5.1.3 Kênh sơ chế dừa trái khô . 169
5.1.4 Hiệu quả tài chính tổng hợp của toàn bộ chuỗi giá trị dừa . 173
5.1.5 Tác động đến lao động và việc làm . 181
6 CHIẾN LƯỢC VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CẤP, HƯỚNG ĐẾN PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG CHUỖI GIÁ TRỊ
DỪA BẾN TRE . 183
6.1 Chiến lược nâng cấp 183
6.1.1 Chiến lược SO: Theo đuổi các cơ hội phù hợp với điểm mạnh . 183
6.1.2 Chiến lược WO: Khắc phục các điểm yếu để theo đuổi các cơ hội . 184
6.1.3 Chiến lược WT: Xây dựng kế hoạch bảo vệ để tránh mẫn cảm với tác động của thách
thức 185 vii

6.2 Hệ thống giải pháp 186
6.2.1 Nhóm giải pháp tổ chức sản xuất .186
6.2.2 Nhóm giải pháp nâng cấp công nghệ .188
6.2.3 Nhóm giải pháp định vị thị trường và sản phẩm . 189
6.2.4 Nhóm giải pháp Xúc tiến thương mại . 189
6.2.5 Nhóm giải pháp Chính sách thương mại . .190
6.2.6 Nhóm giải pháp Vốn 191
6.3 Tổ chức thực hiện 192
7 Kết luận và đề nghị 193