Luận Văn Bản chất vật lí trong các bài tập định tính ở phần cơ học lớp 10

MỤC LỤC

Phần I : Phần Mở Đầu

1. Lý do chọn đề tài .Trang 1

2. Mục đích nghiên cứu . Trang 1

3. Đối tượng nghiên cứu Trang 1

4. Phạm vi nghiên cứu . Trang 1

5. Nhiệm vụ nghiên cứu Trang 2

6. Phương pháp nghiên cứu . Trang 2

7. Giả thuyết khoa học . Trang 2

8. Thời gian nghiên cứu . Trang 2

Phần II : Nội Dung Nghiên Cứu



Chương I : Động học

I. Cơ sở lý thuyết Trang 3

II. Hệ thống các bài tập định tính về Động học . Trang 4

1.Chuyển động của vật trong hệ qui chiếu đứng yên . Trang 4

2. Tính tương đối của chuyển động . Trang 9

3. Tổng hợp chuyển động Trang 11

III. Ý nghĩa của việc xác định bản chất vật lí trong các bài tập định

tính về Động học Trang 18

Chương II : Động lực học

I. Cơ sở lý thuyết Trang 20

II. Hệ thống các bài tập định tính về Động lực học . Trang 21

1. Quán tính Trang 21

2. Lực hấp dẫn . Trang 22

3. Lực đàn hồi . Trang 24

4. Lực ma sát Trang 26

5. Lực cản . Trang 28

6. Lực phụ thuộc vào thời gian Trang 29

III. Ý nghĩa của việc xác định bản chất vật lí trong các bài tập định

tính về Động lực học . Trang 31

Chương III : Các định luật bảo toàn

I. Cơ sở lý thuyết Trang 32

II. Hệ thống các bài tập định tính về các định luật bảo toàn Trang 32

1. Định luật bảo toàn động lượng Trang 32

2. Định luật bảo toàn năng lượng . Trang 34

3. Định luật bảo toàn momen động lượng . Trang 36

III. Ý nghĩa của việc xác định bản chất vật lí trong các bài tập định

tính về các định luật bảo toàn Trang 39

Chương IV : Cân bằng của vật rắn

I. Cơ sở lý thuyết Trang 40

II. Hệ thống các bài tập định tính về cân bằng của vật rắn Trang 40

1. Điều kiện cân bằng của vật rắn Trang 40

2. Các dạng cân bằng . Trang 42

3. Mức vững vàng của cân bằng . Trang 45

III. Ý nghĩa của việc xác định bản chất vật lí trong các bài tập định

tính về cân bằngcủa vật rắn Trang 46

Phần III : Kết Luận

I. Kết luận . Trang 48

1. Bản chất vật lí trong các bài tập định tính . Trang 48

2. Con đường để đi đến bản chất vật lí trong các bài tập

định tính . Trang 48

3. Tác dụng của việc tìm hiểu bản chất vật lí trong các bài tập

định tính . Trang 49

II. Đề xuất sư phạm Trang 51

1. Sử dụng các bài tập định tính để tiến hành xêmina học tập Trang 51

2. Sử dụng các bài tập định tính để xây dựng các tình huống

có vấn đề Trang 52

3. Sử dụng các bài tập định tính để củng cố và phát triển phương

pháp tự học . Trang 52

4. Sưu tầm, phân loại và nghiên cứu các bài tập định tính để

xây dựng kho tư liệu giảng dạy . Trang 53

5. Phát triển đề tài Trang 53

Tài liệu tham khảo Trang 54

LỜI NÓI ĐẦU



Cơ học hay khoa học về chuyển động và cân bằng của các vật thể là

một trong những phần quan trọng nhất và cũng sớm trở thành một lĩnh vực

thực sự khoa học của Vật lý học. Bắt đầu từ những công trình của Galilêo

Galilei và Isaac Newton vào nửa sau thế kỉ XVII. Suốt ba thế kỉ tiếp theo

nhiều thế hệ nhà khoa học ở nhiều nước khác nhau trên thế giới đã đóng góp

công sức lớn lao mở rộng phạm vi và hoàn thiện công cụ nghiên cứu Cơ học

để hoàn chỉnh nó thành một khoa học tương đối độc lập và khái quát. Chỉ từ

cuối thế kỉ thứ XIX trở đi, Cơ học Newton mới dần dần bộc lộ tính hạn chế

của nó và các hiểu biết về chuyển động đã trở nên sâu sắc và đầy đủ hơn

nhờ sự hình thành và phát triển của thuyết tương đối và thuyết lượng tử. Cơ

học Newton bây giờ được gọi là Cơ học cổ điển, coi như trường hợp riêng

của Cơ học tương đối tính và Cơ học lượng tử, khi mà vận tốc của chuyển

động là nhỏ so với vận tốc ánh sáng và kích thước vật chuyển động là lớn

so với kích thước của các hạt tạo thành nguyên tử như hạt electron. Dĩ nhiên

Cơ học Newton vẫn cực kì quan trọng đối với hoạt động sống của con người

vì nó giúp ta hiểu được chuyển động của mọi vật thể ở Trái Đất cũng như

các vật thể khác trong vũ trụ.

Phần Cơ học nghiên cứu trong chương trình lớp 10 được chia thành

ba bộ phận : Động học nghiên cứu chuyển động của chất điểm một cách độc

lập với nguyên nhân gây ra chuyển động, gồm các chuyển động thẳng và

chuyển động cong mà cụ thể là chuyển động tròn. Động lực học nghiên cứu

các chuyển động nói trên trong mối quan hệ với nguyên nhân gây ra sự biến

đổi của chúng. Cuối cùng là tĩnh học nghiên cứu sự cân bằng của các vật

thể, hiểu như trường hợp đặc biệt của chuyển động khi vận tốc của vật bằng

không.

Bài tập định tính là loại bài tập được đưa ra với nhiều tên gọi khác

nhau : “câu hỏi thực hành, câu hỏi để lĩnh hội, bài tập logic, bài tập miệng,

câu hỏi định tính, câu hỏi kiểm tra, ” Sự đa dạng trong cách gọi chứng tỏ

loại bài tập này có những ưu điểm về phương pháp ở nhiều mặt, bởi vì mỗi

một tên gọi đều phản ánh một khía cạnh nào đó của ưu điểm.

Thuật ngữ “ bài tập định tính “ cũng chưa hoàn toàn chính xác bởi vì

một đặc trưng định tính của hiện tượng được xác định nhờ những quan hệ

định lượng thích ứng. Đặc điểm của bài tập định tính là nhấn mạnh về mặt

định tính của các hiện tượng đang khảo sát. Chúng tạo điều kiện cho học

sinh đào sâu và củng cố các kiến thức, phân tích hiện tượng, làm phát triển ở

học sinh tư duy logic, khả năng phán đoán, mơ ước sáng tạo, kỹ năng vận

dụng những kiến thức lý thuyết để giải thích các hiện tượng trong tự nhiên,

trong đời sống, trong kĩ thuật. Mở rộng tầm mắt kĩ thuật của học sinh, chuẩn

bị một bước để đi vào hoạt động thực tế sau khi tốt nghiệp.

Đối với giáo viên, nếu biết vận dụng khéo léo các bài tập định tính thì

sẽ nâng cao được hứng thú của học sinh khi học vật lí và giúp học sinh phát

huy được tính tích cực tiếp thu tài liệu khi lên lớp. Vì thế, tôi đã chọn đề tài :

“Bản chất vật lí trong các bài tập định tính”. Nội dung của đề tài được

chia làm bốn chương, mỗi chương đều được trình bày theo một cấu trúc

chung:

Cơ sở lí thuyết.

Hệ thống các bài tập định tính.

Ý nghĩa của việc xác định bản chất vật lí trong các bài tập

định tính.