Chuyên Đề bai tap kinh te chinh tri

ch­¬ng III
s¶n xuÊt hµng hãa vµ c¸c quy luËt kinh tÕ
cña s¶n xuÊt hµng hãa

I/C©u hái lùa chän ®óng sai vµ gi¶i thÝch ng¾n
1. Lao ®éng cña ng­êi thî x©y lµ lao ®éng cô thÓ, lao ®éng cña nhµ b¸c häc lµ lao ®éng trõu t­îng.
Sai v× ë ®©y kh«ng ph¶i cã hai thø lao ®éng kh¸c nhau mµ chØ lµ lao ®éng cña ng­êi s¶n xuÊt hµng hãa nh­ng lao ®éng ®ã mang tÝnh hai mÆt: võa lµ lao ®éng cô thÓ võa lµ lao ®éng trõu t­îng. Lao ®éng cô thÓ lµ mét trong hai nh©n tè t¹o thµnh gi¸ trÞ sö dông, cßn lao ®éng trõu t­îng lµ nh©n tè duy nhÊt t¹o ra gi¸ trÞ cña hµng hãa.
2. T¨ng c­êng ®é lao ®éng vµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ®Òu lµm t¨ng sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, nªn chóng ®Òu lµm gi¶m gi¸ trÞ cña hµng hãa.
Sai v× :
T¨ng c­êng ®é lao ®éng th× l­îng lao ®énghao phÝ trong cïng mét ®¬n vÞ thêi gian còng t¨ng lªn vµ l­îng s¶n phÈm ®­îc t¹o ra còng t¨ng lªn t­¬ng øng cßn l­îng gi¸ trÞ cña 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm th× kh«ng ®æi.
T¨ng n¨ng suÊt lao ®éng lµ n¨ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña lao ®éng ®Ó trong mét ®¬n vÞ thêi gian nh­ tr­íc s¶n xuÊt ra nhiÒu s¶n phÈm h¬n hoÆc gi¶m bít thêi gian hao phÝ lao ®éng t¹o ra 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm.
Cßn gi¸ trÞ hµng hãa lµ lao ®éng x· héi cña ng­êi s¶n xuÊt hµng hãa kÕt tinh trong hµng hãa. Cho nªn viÖc t¨ng c­êng ®é lao ®éng vµ t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng kh«ng lµm gi¶m gi¸ trÞ cña hµng hãa.
3. Do nhưng khã kh¨n trong trao ®æi trùc tiÕp hµng hãa nµy lÊy hµng hãa kh¸c nªn tiÒn xuÊt hiÖn ®Ó gióp cho viÖc trao ®æi dÔ dµng thuËn tiÖn h¬n.
Sai v× trong thêi kú ®Çu khi s¶n xuÊt hµng hãa ra ®êi vµ ph¸t triÓn th× tiÒn tÖ ch­a ph¸t triÓn nªn ®Ó trao ®æi s¶n phÈm cho nhau th× ng­êi ta trao ®æi trùc tiÕp hµng lÊy hµng. Khi s¶n xuÊt hµng hãa ph¸t triÓn ®Õn møc ®é nhÊt ®Þnh th× viÖc trao ®æi trùc tiÕp nµy ph¶i t¹o ra 1 quan hÖ s¶n xuÊt hµng hãa bëi v× ®Ó thùc hiÖn quan hÖ trao ®æi trùc tiÕp nµy ph¶i t¹o ra mét quan hÖ trïng hîp kÐp mÆt nhu cÇu th× viÖc trao ®æi ®ã míi ®­îc thùc hiÖn. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho trao ®æi th× trong x· héi lùa chän mét lo¹i hµng hãa nµo ®ã lµm vËt ngang gi¸ chung lµm ph­¬ng tiÖn trung gian m«i giíi cho quan hÖ trao ®æi. VËt chung gian m«i giíi chung ®ã gäi lµ tiÒn tÖ.
4. Khi l­îng tiÒn giÊy ph¸t hµnh trong l­u th«ng lín h¬n møc cÇn thiÕt sÏ x¶y ra l¹m ph¸t nh­ng sÏ kh«ng cã l¹m ph¸t nÕu tiÒn trong l­u th«ng lµ tiÒn vµng.
§óng v× l¹m ph¸t lµ hiÖn t­îng tiÒn mÆt ®­a vµo l­u th«ng ®­a vµo l­u th«ng nhiÒu h¬n øa møc so víi l­îng tiÒn tÖ cÇn thiÕt cho l­u th«ng lµm cho gi¸ c¶ hµng hãa dÞch vô t¨ng lªn, ®ång tiÒn kh«ng bÞ mÊt gi¸. b¶n th©n tiÒn giÊy kh«ng bÞ cã gi¸ trÞ mµ chØ lµ ký hiÖu cña tiÒn vµng nªn nhµ n­íc ph¶i tu©n theo quy luËt l­u th«ng tiÒn giÊy. Quy luËt ®ã lµ: “ViÖc ph¸t hµnh tiÒn giÊy ph¶i ®­îc giíi h¹n trong sè l­îng vµng do tiÒn giÊy ®ã t­îng tr­ng, lÏ ra ph¶i l­u th«ng thùc sù”.
25. Lao ®éng cña ng­êi c¸n bé chiÕn sy c«ng an còng lµ lao ®éng s¶n xuÊt hµng hãa vµ còng mang tÝnh hai mÆt lµ lao ®éng cô thÓ vµ lao ®éng trõu t­îng.
Sai v× bÊt kú qu¸ tr×nh lao ®éng nµo còng t¹o ra s¶n phÈm, còng ®Òu tiªu phÝ søc lao ®éng nh­ng chØ cã lao ®éng s¶n xuÊt hµng hãa míi cã tÝnh hai mÆt.
II/ bµi tËp
Bµi tËp 1
Cã 4 nhãm ng­êi cïng lµm ra mét lo¹i hµng hãa víi chi phÝ nh­ sau:
Nhãm 1 s¶n xuÊt ®­îc 100 ®¬n vÞ hµng hãa vµ chi phÝ cho mét ®¬n vÞ hµng hãa lµ 3h
Nhãm 2 s¶n xuÊt ®­îc 600 ®¬n vÞ hµng hãa vµ chi phÝ cho mét ®¬n vÞ hµng hãa lµ 5h
Nhãm 3 s¶n xuÊt ®­îc 100 ®¬n vÞ hµng hãa vµ chi phÝ cho mét ®¬n vÞ hµng hãa lµ 6h
Nhãm 4 s¶n xuÊt ®­îc 200 ®¬n vÞ hµng hãa vµ chi phÝ cho mét ®¬n vÞ hµng hãa lµ 7h
H·y tÝnh thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó lµm ra mét ®¬n vÞ hµng hãa
Tr¶ lêi
Thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó lµm ra mét ®¬n vÞ hµng hãa lµ møc hao phÝ b×nh qu©n cña tÊt c¶ c¸c nhãm s¶n xuÊt (b×nh qu©n gia quyÒn):
TGL§XHCT= [SUP]3x100 + 5x600 + 6x100 + 7x200 [/SUP]= 5,3 [SUP]h[/SUP]
[SUP]1000[/SUP]
Trªn thùc tÕ, nhãm 2 lµ nhãm s¶n xuÊt ra nhiÒu hµng hãa nhÊt nªn thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt sÏ gÇn víi møc hao phÝ c¸ biÖt cña nhãm nµy.
Bài 3
Thời gian lao động xã hội cần thiết của 1m vải là 3h và giá trị xã hội tính thành tiền là 6USD/m. Xí nghiệp A do sử dụng kỹ thuật mới nên có thời gian hao phí cá biệt của 1 m vải là 2h. Hãy xác định:
a) Giá trị cá biệt 1m vải ở xí nghiệp A là bao nhiêu USD?
b) Khi xí nghiệp A đưa vải ra thị trường trao đổi thì sẽ bán được bao nhiêu đo la 1 m vải?
c) Nếu lượng vải xí nghiệp A sản xuất đang bán trên thị trường là 50.000m thì doanh thu sẽ là bao nhiêu?
Trả lời
A) Thời gian lao động xã hội cần thiết 3h và giá trị xã hội tính thành tiền là 6USD/m
Thời gian hao phí cá biệt của 1 m vải là 2h khi đó Giá trị cá biệt 1m vải ở xí nghiệp A là = (2x6)/3=4 USD/m
B) Khi xí nghiệp A đưa vải ra thị trường trao đổi thì sẽ bán được 6USD/m vải bằng với giá trị xã hội.
[SUP]C) [/SUP]Khi xí nghiệp A đưa vải ra thị trường trao đổi 50.000m thì doanh thu sẽ là 6x50.000=300.000USD.
Bài 4
Trong 1 ngày lao động sản xuất được 16 sản phẩm có tổng giá trị là 80 USD. Hỏi: giá trị tổng sản phẩm làm ra trong ngày và giá trị của 1 sản phẩm là bao nhiêu, nếu:
a. Năng suất lao động tăng lên 2 lần
b. Cường độ lao động tăng lên 1.5 lần.
trả lời
A ) Tăng năng suất chỉ làm tăng số lượng sản phẩm sản xuất ra trong 1 khung thời gian nhất định chứ ko làm tăng tổng giá trị , vì vây lúc này 8h sẽ sản xuất đc 32 sản phẩm
→ Giá trị 1 sản phẩm lúc này = 80/32 = 2.5 USD
Tổng sản phẩm vẫn giữ nguyên
Sở dĩ tổng giá trị không thay đổi vì theo đà phát triển của TB, năng suất lao động tăng lên làm giá trị hàng hóa , dịch vụ giảm xuống . Giá trị cá biệt của hàng hóa 1 khi nhỏ hơn giá trị xã hội sẽ làm phần thặng dư trội hơn giá trị thặng dư bình thường của xã hội - Gọi là giá trị thặng dư siêu ngạch . Điều này giải thích vì sao nhà TB chấp nhận hạ giá sp.

VD : 1 ngày 1 công nhân làm trong 8 giờ , tg lao động tất yếu = 4h , tg lao động thặng dư = 4h
m’ = m/v = (tg lao động thặng dư) / (tg lao động tất yếu) . 100% = (4/4).100% = 100%
tăng năng suất tức là giảm thời gian lao động tất yếu VD xuống còn 2h nên lúc này thời gian lao động thặng dư = 6h ( 6+2 = 8 )
m’ = m/v = (6/2).100% = 300%
Do vậy tuy thời gian 1 ngày lao động = const nhưng tỷ suất thặng dư tăng nên giá trị thặng dư cũng tăng theo ( đây còn gọi là pp sản xuất giá trị thặng dư tương đối )
B ) Tăng cường độ lao động tức là kéo dài ngày lao động ra , theo logic , ngày lao động càng dài thì tiền lương tăng tức là giá trị 1 sản phảm cũng phải tăng để bù chi phí nhưng nhà TB bóc lột bằng cách vẫn giữ nguyên thời gian lao động tất yếu và chỉ tăng tg lao động thặng dư nên giá trị 1 sp vẫn giữ nguyên , cách làm này tất yếu sẽ làm hao tổn sức lực người lao động nên thường chỉ đc áp dụng trong giai đoạn đầu của CNTB ( pp sx GTTD tuyệt đối )
Lúc này kéo dài ngày với tỷ số 1,5 tức là sô lượng sản phẩm tăng lên : 80.1,5 =120sp
Giá sp = không đổi = 5 USD.
Bµi 6
N¨m ngo¸i n­íc A s¶n xuÊt ®­îc 3.000 tû USD hµng hãa vµ ®Ó l­u th«ng hÕt l­îng hµng hãa ®ã ng­êi ta ®· ®­a vµo l­u th«ng 300 tû tiÒn giÊy. N¨m nay n­íc ta dù kiÕn sÏ t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng lªn gÊp 1,5 lÇn so víi víi n¨m tr­íc, sè hµng hãa khÊu trõ cho nhau dù kiÕn lµ 600 tû USD; sè vßng quay cña ®ång tiÒn vÉn nh­ n¨m ngo¸i nh­ng ®ång ®«la bÞ mÊt gi¸ 20 %.
TÝnh sè l­îng tiÒn cÇn thiÕt trong l­u th«ng trong n¨m nay cña n­íc A.
Tr¶ lêi
Sè vßng quay cña ®ång tiÒn trong l­u th«ng lµ:
V= [SUP]3000 [/SUP]= 10 vßng.
[SUP]300 [/SUP]
N¨ng xuÊt lao ®éng t¨ng 1,5 lÇn nh­ng tæng gi¸ trÞ (b»ng tæng gi¸ c¶) vÉn kh«ng thay ®æi nªn PxQ = 3000.
Do ®ång ®«la mÊt gi¸ 20% nªn ph¶i ®­a thªm 20% tiÒn giÊy so vwois l­îng cÇn thiÕt nªn sè l­îng tiÒn cÇn thiÕt trong l­u th«ng trong n¨m nay cña n­íc A lµ :
M= [SUP]3000 – 600[/SUP] x [SUP]120[/SUP] = 288 USD
[SUP]10 100[/SUP]

Ch­¬ng IV
s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ – quy luËt
kinh tÕ tuyÖt ®èi cña CNTB

I/C©u hái lùa chän ®óng sai vµ gi¶i thÝch ng¾n
1. C¶ t­ b¶n bÊt biÕn vµ t­ b¶n kh¶ biÕn ®Òu cã vai trß nh­ nhau trong qu¸ tr×nh t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­
Sai v× t­ b¶n bÊt biÕn ®­îc x¸c ®Þnh lµ quan träng cÇn thiÕt kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®Ó s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ nh­ng b¶n th©n nã kh«ng t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­. Cßn t­ b¶n kh¶ biÕn lµ bé phËn t­ b¶n duy nhÊt t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ cho nhµ t­ b¶n.
2. T¨ng c­êng ®é lao ®éng lµ mét trong nhưng biÖn ph¸p bãc lét gi¸ tri thÆng d­ t­¬ng ®èi.
Sai v× gi¸ trÞ thÆng d­ t­¬ng ®èi lµ gi¸ trÞ thÆng d­ ®­îc t¹o ra do rót ng¾n thêi gian lao ®éng tÊt yÕu b»ng c¸ch n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng x· héi.
3. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, t­ b¶n bÊt biÕn vµ c¸c bé phËn cña nã chuyÓn gi¸ trÞ sang s¶n phÈm míi nhiÒu h¬n gi¸ trÞ cña b¶n th©n chóng.
Sai v× t­ b¶n bÊt biÕn tån t¹i d­íi h×nh th¸i t­ liÖu s¶n xuÊt vµ trong qu¸ tr×nh sö dông th× gi¸ trÞ cña nã ®­îc chuyÓn dÞch vµ b¶o tån nguyªn vÑn trong s¶n phÈm míi víi mét l­îng kh«ng ®æi.
4. Nhµ t­ b¶n thuª c«ng nh©n lµm viÖc cho h¾n vµ tr¶ l­¬ng cho hä. V× vËy, tiÒn l­¬ng d­íi chñ nghÜa t­ b¶n lµ gi¸ c¶ cña lao ®éng.
Sai v× tiÒn c«ng trong chñ nghÜa t­ b¶n lµ h×nh thøc biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ søc lao ®éng hay gi¸ c¶ cña søc lao ®éng nh­ng l¹i biÓu hiÖn ra bªn ngoµi thµnh gi¸ c¶ cña lao ®éng.
5. Chç kh¸c nhau chñ yÕu nhÊt giưa hµng hãa søc lao ®éng vµ hµng hãa th«ng th­êng ë thuéc tÝnh gi¸ trÞ sö dông cña chóng.
§óng v× trong qu¸ tr×nh sö dông hµng hãa søc lao ®éng cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt nã lµ nguån gèc sinh ra gi¸ trÞ, nã cã thÓ t¹o ra gi¸ trÞ míi lín h¬n gi¸ trÞ cña b¶n th©n nã. Cßn hµng hãa th«ng th­êng sau qu¸ tr×nh sö dông th× c¶ gi¸ trÞ sö dông cña nã ®Òu biÕn mÊt theo thêi gian.
II/ Bµi tËp
Bµi 5
Toµn bé t­ b¶n øng tr­íc lµ 900.000 USD, trong ®ã 600.000 USD lµ m¸y mãc thiÕt bÞ, nhµ x­ëng; 180.000 USD lµ nguyªn liÖu; m’ = 200%; sè c«ng nh©n lµm thuª lµ 400 ng­êi.
a. x¸c ®Þnh gi¸ trÞ t­ b¶n bÊt biÕn, t­ b¶n kh¶ biÕn.
b. X¸c ®Þnh khèi l­îng giÊ trÞ míi do 1 c«ng nh©n lµm thuª t¹o ra.
Tr¶ lêi
Ta cã C + V = 900.000 USD mµ c = 600.000 + 180.000 = 780.000 USD
=> V = 900.000 – 780.000 = 120.000 USD
Tû xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ m’ = 200% nªn khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ m lµ
m = m’ x v = 200% x 120.000 = 240.000 USD
Khi ®ã khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ míi do 400 c«ng nh©n t¹o ra lµ:
m + v = 240.000 + 120.000 = 360.000 USD
VËy gi¸ trÞ míi do mét c«ng nh©n lµm thuª t¹o ra sÏ lµ
360.000 : 400 = 900 USD

Bµi 6
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, hao mßn thiÕt bÞ, m¸y mãc lµ 300.000, chi phÝ vÒ nguyªn liÖu lµ 600.000 USD. H·y x¸c ®Þnh chi phÝ t­ b¶n kh¶ biÕn nÕu biÕt r»ng gi¸ trÞ s¶n phÈm lµ 2 triÖu USD vµ tr×nh ®é bãc lét søc lao ®éng lµ 400%
Tr¶ lêi
chi phÝ t­ b¶n bÊt biÕn (c) lµ:
300.000 + 600.000 = 900.000 USD
gi¸ trÞ s¶n phÈm c + v + m = 2.000.000 USD
VËy t­ b¶n kh¶ biÕn (V) vµ gi¸ trÞ tÆng d­ (m) lµ:
v + m = 2.000.000 – 900.000 = 1.100.000 USD
Tr×nh ®é bãc lét m’ = 400%, cã nghÜa lµ v= m:m’ hay 4v=m
Thay sè ta cã v = 1.100.000 : 5 = 220.000 USD
VËy chi phÝ t­ b¶n kh¶ biÕn lµ 220.000 USD
Bµi 2
Cã 400 c«ng nh©n, thêi kú ®Çu ngµy lµm viÖc 10h. Trong thêi gian ®ã mçi c«ng nh©n t¹o ra mét l­îng gi¸ trÞ míi lµ 30 USD; m’ = 200%
H·y cho biÕt khèi l­îng vµ tû xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ trong ngµy thay ®æi nh­ thÕ nµo nÕu ngµy lao ®éng gi¶m 2h c­êng ®é lao ®éng t¨ng 50 %, tiÒn l­¬ng vÉn nh­ cò? Nhµ t­ b¶n ®· ¸p dông ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ nµo?
tr¶ lêi
ban ®Çu ta cã v+m = 30 USD; m = 2v nªn m= 20USD, v= 10 USD
Gi¸ trÞ míi do mét c«ng nh©n t¹o ra trong mét giê lµ 30:10=3 USD
Ngµy lao ®éng gi¶m 2 giê nªn thêi gian lao ®éng mét ngµy cßn 8h. C­êng ®é lao ®éng t¨ng lªn 50% (t­¬ng ®­¬ng víi kÐo dµi ngµy lao ®éng) nªn ngµy lao ®éng t­¬ng ®­¬ng víi 12 h lao ®éng. lóc nµy khèi l­îng gi¸ trÞ míi do mét c«ng nh©n t¹o trong ngµy lµ 3 USD 12 h = 36 USD. TiÒn l­¬ng kh«ng ®æi vÉn lµ 10 USD nªn gi¸ trÞ thÆng d­ do mét c«ng nh©n t¹o ra trong ngµy lµ 26 USD
VËy tr×nh ®é bãc lét lóc nµy lµ: m’ = 26:10 x 100% = 260%
Khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ thu ®­îc trong ngµy lµ:
M= 26 x400 = 10.400 USD


















Ch­¬ng VI
c¸c h×nh th¸i t­ b¶n vµ c¸c h×nh thøc biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ thÆng d­

1. Chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng cã quan hÖ g× ®Õn viÖc h×nh thµnh gi¸ trÞ vµ qu¸ tr×nh lµm cho t­ b¶n t¨ng thªm gi¸ trÞ.
§óng. Chi phÝ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa lµ chi phÝ vÒ t­ b¶n. TiÒn víi t­ c¸ch lµ t­ b¶n ®· bÞ tiªu dïng hÕt bªn ngoµi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, bªn ngoµi qu¸ tr×nh t¹o ra gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d­. VÒ mÆt l­îng, chi phÝ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa nhá h¬n gi¸ trÞ cña hµng hãa. V× vËy, nã kh«ng cã quan hÖ g× ®Õn viÖc h×nh thµnh gi¸ trÞ vµ qu¸ tr×nh lµm cho t­ b¶n t¨ng thªm gi¸ trÞ.
2. VÒ mÆt l­îng, gi¸ trÞ thÆng d­ vµ lîi nhuËn lu«n lu«n b»ng nhau.
Sai. ChØ khi nµo gi¸ c¶ b»ng gi¸ trÞ th× gi¸ trÞ thÆng d­ vµ lîi nhuËn míi b»ng nhau, song gi¸ c¶ b»ng gi¸ trÞ l¹i lµ tr­êng hîp ngÉu nhiªn hiÕm khi x¶y ra. PhÇn lín gi¸ c¶ sai lÖch so víi gi¸ trÞ nªn vÒ mÆt l­îng th× gi¸ trÞ thÆng d­ vµ lîi nhuËn th­êng xuyªn kh«ng b»ng nhau.
3. Ph¹m trï lîi nhuËn che lÊp b¶n chÊt cña nã vµ kh«ng ph¶n ¸nh tr×nh ®é bãc lét lao ®éng lµm thuª.
§óng. Lîi nhuËn ph¶n ¸nh mèi quan hÖ vèn bá ra vµ tiÒn thu vÒ nªn nã che lÊp b¶n chÊt quan hÖ bãc lét giưa t­ b¶n vµ lao ®éng lµm thuª. Nh×n vµo lîi nhuËn chØ thÊy hiÖu qu¶ sö dông toµn bé vèn ®Çu t­, kh«ng ph¶n ¸nh tr×nh ®éboc lét lao ®éng lµm thuª.
4. Lîi nhuËn b×nh qu©n lµ kÕt qu¶ cña c¹nh tranh trong néi bé ngµnh vµ c¹nh tranh giưa c¸c ngµnh.
§óng. C¹nh tranh giưa c¸c ngµnh vµ sù tù do di chuyÓn t­ b¶n dÉn ®Õn h×nh thµnh lîi nhuËn b×nh qu©n. Khi lîi nhuËn b×nh qu©n ®­îc h×nh thµnh, c¹nh tranh trong néi bé ngµnh tiÕp tôc diÔn ra lµm cho lîi nhuËn giưa c¸c xÝ nghiÖp, c¸c ngµnh kh¸c nhau. C¹nh tranh giưa c¸c ngµnh l¹i tiÕp tôc ®Ó b×nh qu©n hãa lîi nhu©n.
5. Khi tû suÊt lîi nhuËn ®· ®­îc b×nh qu©n hãa, møc lîi nhuËn mµ c¸c nhµ t­ b¶n thu ®­îc phô thuéc vµo chi phÝ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa, nªn lîi nhuËn b×nh qu©n kh«ng cã quan hÖ g× víi khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ do lao ®éng lµm thuª ®· t¹o ra.
§óng. C¹nh tranh tù do lµm cho t­ b¶n ®Çu t­ vµo bÊt cø ngµnh nµo, nÕu cã khèi l­îng ngang nhau ®Òu thu ®­îc lîi nhuËn b»ng nhau. L­îng lîi nhuËn thu ®­îc lóc nµy phô thuéc vµo khèi l­îng t­ b¶n øng tr­íc mµ kh«ng phô thuéc vµo gi¸ trÞ thÆng d­ do lao ®éng lµm thuª t¹o ra ë xÝ nghiÖp ®ã.
II. Bµi tËp
Bµi 4.
T­ b¶n øng tr­íc lµ 100.000USD víi cÊu t¹o hưu c¬ lµ 4/1. Sau mét thêi gian t­ b¶n t¨ng lªn 800.000USD víi cÊu t¹o hưu c¬ lµ 9/1. TÝnh sù thay ®æi cña tû xuÊt lîi nhuËn nÕu tr×nh ®é bãc lét trong thêi gian ®ã t¨ng tõ 100% lªn 150%. V× sao tû xuÊt lîi nhuËn bÞ gi¶m xuèng?
Tr¶ lêi:
NÕu C/v = 4/1 th× v =100.000 : 5 = 20.000 USD
ð c = 100.000 – 20.000 = 80.000 USD
Tû xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ m’ = 100%, ®Õn cuèi n¨m cã: m= 20.000USD.
Gi¸ trÞ hµng hãa sÏ lµ: 80.000c+20.000v+20.000m= 120.000USD
NÕu cung b»ng cÇu, th× gi¸ c¶ b»ng gi¸ trÞ, lîi nhuËn (p) = gi¸ trÞ thÆng d­ (m) tû xuÊt lîi nhuËn (p’) lµ:
p’ = 20.000 x100% = 20%
100.000
Sau mét thêi gian, t­ b¶n lµ 300.000, theo c/v = 9/1 th×:
v = 800.000:10= 80.000 USD.
NÕu m’=150%, ®Õn cuèi n¨m m lµ 80.000 x150% = 120.000 USD
Tû xuÊt läi nhuËn khi ®ã lµ:
p’ = 120.000 x100% = 15%
800.000
Tuy m’ t¨ng tõ 100% lªn 150% nhung p’ vÉn gi¶m tõ 20% xuèng 15% ®ã lµ v× c/v cña t­ b¶n ®· n©ng cao tõ 4/1 lªn 9/1. §iÒu ®ã nghÜa lµ v gi¶m xuèng t­¬ng ®èi, mµ ta biÕt r»ng v lµ nguån gèc néi t¹i cña m.
Bµi 1
XÝ nghiÖp t­ b¶n A s¶n xuÊt trong mét n¨m ®­îc 2000 s¶n phÈm cã tæng gi¸ trÞ lµ 350.000 USD. Trong ®ã chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu lµ 170.000USD, hao mßn m¸y mãc thiÕt bÞ lµ 30.000 USD; tr×nh ®é bãc lét lao ®éng lµm thuª lµ 200%
a) X¸c ®Þnh mét gi¸ trÞ ®¬n vÞ s¶n phÈm vµ kÕt cÊu cña nã.
b) NÕu nhµ t­ b¶n b¸n hµng hãa cao h¬n gi¸ trÞ 10% th× tæng lîi nhuËn thu ®­îc trong n¨m lµ bao nhiªu?
c) Do ¸p dông c«ng nghÖ míi nªn n¨ng xuÊt lao ®éng sèng ë xÝ nghiÖp A t¨ng lªn gÊp ®«i; sè l­îng s¶n phÈm còng t¨ng lªn t­¬ng øng. NÕu b¸n hµng hãa theo gi¸ tr­íc ®©y, xÝ nghiÖp t­ b¶n A thu ®­îc gi¸ trÞ thÆng d­ siªu ng¹ch lµ bao nhiªu?

Theo công thức :

W = c + v + m ( 1 )
W - Tổng giá trị sp
C - Tư bản bất biến ( chi phí đầu tư nguyên vật liệu + hao mòn )
V - Tư bản khả biến ( tiền lương )
M - Giá trị thặng dư

ta cã: chÝ phÝ t­ b¶n bÊt biÕn (C) lµ: 170.000 USD + 30.000 USD = 200.000USD
Gi¸ trÞ s¶n phÈm: C +V+ M = 350.000 USD
V¹y t­ b¶n kh¶ biÕn (V) vµ gi¸ trÞ thÆng d­ (m) lµ:
V+ m = 350.000 – 200.000 = 150.000 USD
Tr×nh ®é bãc lét m’ = m/v = 200 cã nghÜa lµ v= m/m’ ó 2v = m
thay sè ta cã : m = 100.000 v= 50.000
Gi¸ trÞ mét ®¬n vÞ s¶n phÈm: 350.000 [SUB]=[/SUB] 175 USD
2.000
KÕt cÊu cña nã lµ : 200.000 [SUB]+[/SUB] 100.000 [SUB]+[/SUB] 50.000 = 100c +25v + 50m= 175 USD
2.000 2.000 2.000

b) NÕu c¸c nhµ t­ b¶n b¸n hµng cao h¬n gi¸ trÞ 10 % th× tæng lîi nhuËn trong n¨m sÏ lµ: p
=