Chuyên Đề Bài giảng quy hoạch môi trường

MỤC LỤC
MỤC LỤC i
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT vi
MỞ ĐẦU 1
Chương 1. 3
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG 3
1.1 KHÁI QUÁT VỀ QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG 3
1.1.1 Khái luận về quy hoạch và quy hoạch môi trường. 3
1.1.2. Vị trí của quy hoạch môi trường trong công tác quản lý môi trường. 13
1.1.3. Cơ sở pháp lý trong quy hoạch môi trường Việt Nam . 13
1.2. TIẾP CẬN HỆ SINH THÁI TRONG QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG 14
1.2.1. Hệ sinh thái 14
1.2.2. Sự phụ thuộc của các thành phần hữu sinh vào nhân tố vô sinh. 16
1.2.3. Cấu trúc hệ sinh thái. 17
1.2.4. Vận chuyển vật chất, năng lượng trong hệ sinh thái. 18
1.2.5. Diễn thế sinh thái và cân bằng hệ sinh thái 19
1.2.6. Lựa chọn các mục tiêu cho việc quản lý các hệ sinh thái 19
1.3. HỆ THỐNG CÁC CHỈ TIÊU MÔI TRƯỜNG 21
1.3.1. Các chỉ tiêu đánh giá các yếu tố môi trường. 21
1.3.2. Các chỉ tiêu bảo tồn tài nguyên môi trường. 21
1.3.3. Các chỉ tiêu phát triển tài nguyên môi trường. 22
1.3.4. Các chỉ tiêu kinh tế của tài nguyên môi trường. 22
1.4. ĐẶC ĐIỂM VÀ NGUYÊN TẮC QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG 24
1.4.1. Đặc điểm của quy hoạch môi trường. 24
1.4.2. Nguyên tắc quy hoạch môi trường. 24
1.5. QUY TRÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP CHỦ YẾU ĐƯỢC SỬ DỤNG TRONG QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG 26
1.5.1. Quy trình quy hoạch môi trường. 26
1.5.2. Các phương pháp chủ yếu được sử dụng trong quy hoạch môi trường. 27
Câu hỏi ôn tập chương 1. 30
Chương 2. 31
HOẠCH ĐỊNH MÔI TRƯỜNG TỰ NHIÊN VÀ PHÂN VÙNG MÔI TRƯỜNG 31
2.1. KHÁI NIỆM HOẠCH ĐỊNH MÔI TRƯỜNG TỰ NHIÊN 31
2.2. HOẠCH ĐỊNH MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ 33
2.3. HOẠCH ĐỊNH MÔI TRƯỜNG NƯỚC (LỤC ĐỊA) 34
2.3.1. Hoạch định môi trường nước lưu vực sông. 34
2.3.2. Hoạch định môi trường nước lưu vực hồ và vùng ứ đọng nước. 37
2.3.3. Hoạch định môi trường nước cửa sông và ven biển. 38
2.3.4. Hoạch định môi trường nước dưới đất 39
2.4. HOẠCH ĐỊNH MÔI TRƯỜNG ĐẤT. 39
2.5. HOẠCH ĐỊNH MÔI TRƯỜNG RỪNG - MÔI TRƯỜNG SINH VẬT RỪNG 41
2.6. HOẠCH ĐỊNH MÔI TRƯỜNG ĐỊA CHẤT. 44
2.6.1. Hoạch đinh môi trường địa chấn (động đất) 44
2.6.2. Hoạch định môi trường nền móng địa chấn công trình. 46
2.6.3. Hoạch đinh môi trường khoáng sản. 47
2.7. HOẠCH ĐỊNH MÔI TRƯỜNG BIỂN, SINH VẬT BIỂN 48
2.7.1. Hoạch định môi trường nhiệt độ nước biển và bão nhiệt đới - biển Đông. 48
2.7.2. Hoạch định môi trường thủy triều. 49
2.7.3. Hoạch định môi trường sinh vật biển. 50
2.8. HOẠCH ĐỊNH MÔI TRƯỜNG SINH THÁI TỔNG HỢP VÀ PHÂN VÙNG MÔI TRƯỜNG 51
2.8.1. Hoạch định môi trường sinh thái tổng hợp. 51
2.8.2. Phân vùng môi trường. 54
Câu hỏi ôn tập chương 2. 55
Chương 3. 56
NỘI DUNG QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG 56
3.1. ĐIỀU TRA, ĐÁNH GIÁ ĐIỀU KIỆN MÔI TRƯỜNG 56
3.1.1. Thông tin cần thiết 56
3.1.2 Điều tra khảo sát môi trường. 57
3.1.3. Đánh giá tài nguyên thiên nhiên và hiểm họa môi trường. 59
3.2. ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG VÀ ĐÁNH GIÁ PHƯƠNG ÁN 66
3.2.1. Dự báo phát triển trong khu vực. 66
3.2.2. Đánh giá tác động môi trường do các hoạt động phát triển. 67
3.2.3. Đánh giá phương án. 68
3.3. XÁC ĐỊNH VẤN ĐỀ VÀ MỤC TIÊU CHUNG MÔI TRƯỜNG 68
3.3.1. Xác định các vấn đề môi trường then chốt 68
3.3.2. Thiết lập mục tiêu môi trường. 69
3.4. THIẾT KẾ QUY HOẠCH 72
3.4.1. Mở đầu. 72
3.4.2. Phân vùng. 73
3.4.3. Phân vùng quản lý chất lượng môi trường. 73
3.4.4. Quy hoạch sinh thái 73
3.5. QUẢN LÝ QUY HOẠCH 75
3.5.1. Các chương trình, dự án cải thiện và bảo vệ môi trường. 75
3.5.2. Cơ quan quản lý môi trường khu vực. 76
3.5.3. Thiết lập và hoàn thiện cơ sở pháp lý. 76
3.5.4. Chương trình giám sát 76
3.5.5. Tạo nguồn tài chính. 76
3.5.6. Các giải pháp đảm bảo thực hiện quy hoạch môi trường. 76
Câu hỏi ôn tập chương 3. 77
Chương 4. 78
CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ TRONG QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG 78
4.1. CHỈ SỐ MÔI TRƯỜNG 78
4.1.1. Khái niệm về chỉ số môi trường. 78
4.1.2. Cách xây dựng chỉ số môi trường. 79
4.1.3. Chỉ số chất lượng nước. 79
3.1.4. Chỉ số ô nhiễm không khí 80
4.1.5. Vai trò của chỉ số môi trường. 81
4.2. PHÂN TÍCH CHI PHÍ - LỢI ÍCH 82
4.2.1.Tính toán. 83
4.2.2. Phân tích chi phí - lợi ích trong quy hoạch môi trường dự án. 83
4.2.3. Phương pháp tiếp cận trong lượng giá môi trường. 85
4.3. ĐÁNH GIÁ THEO NHIỀU TIÊU CHÍ 87
4.3.1. Mở đầu. 87
4.3.2. Nhân tố đánh giá. 87
4.3.3. Phương pháp đánh giá. 88
4.4. PHƯƠNG PHÁP MÔ HÌNH 90
4.4.1. Các mô hình vật lý trong dự báo. 90
4.4.2. Dự báo bằng các mô hình toán học. 91
4.4.3. Dự báo trên cơ sở ý kiến chuyên gia. 92
4.4.4. Mô hình hóa trong quy hoạch môi trường. 92
4.5. HỆ THỐNG THÔNG TIN ĐỊA LÝ. 93
Câu hỏi ôn tập chương 4. 94
Chương 5. 95
SỬ DỤNG ĐẤT VÀ QUY HOẠCH BẢO VỆ TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG 95
5.1. MỤC TIÊU SINH THÁI TRONG SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI 95
5.1.1. Sử dụng đất phù hợp với các điều kiện sinh thái 95
5.1.2. Năng suất bền vững. 96
5.1.3. Bảo tồn tự nhiên và sinh vật hoang dại 96
5.2. ĐÁNH GIÁ TÍNH THÍCH HỢP VÀ KHẢ NĂNG CHỊU TẢI CỦA ĐẤT. 97
5.2.1. Đánh giá tính thích hợp đất đai 97
5.2.2. Phân tích khả năng chịu tải 103
5.2.3. Kết hợp cho điểm có trọng số với khả năng chịu tải 105
5.3. CÁC KHU VỰC NHẠY CẢM MÔI TRƯỜNG 105
5.3.1. Khái niệm khu vực nhạy cảm môi trường. 105
5.3.2. Quy trình quy hoạch quản lý các khu vực nhạy cảm môi trường. 106
5.3.3. Các khu vực nhạy cảm sinh thái 106
5.4. ĐẤT NGẬP NƯỚC 108
5.4.1. Khái niệm đất ngập nước. 108
5.4.2. Tình hình quản lý đất ngập nước. 109
5.4.3. Nguyên nhân gây suy thoái đất ngập nước. 110
5.4.4. Các ao hồ nội địa. 110
5.5. CẢNH QUAN THIÊN NHIÊN NÔNG THÔN 113
5.5.1. Phân hạng khu vực tự nhiên theo khoa học tự nhiên. 114
5.5.2. Sự phân hạng khu vực tự nhiên theo quy hoạch. 114
Câu hỏi ôn tập chương 5. 114
Chương 6. 115
QUY HOẠCH PHÒNG NGỪA Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG 115
6.1. YẾU TỐ TỒN DƯ VÀ Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG 115
6.2. MỘT SỐ VẤN ĐỀ TRONG QUY HOẠCH PHÒNG NGỪA Ô NHIỄM . 116
6.2.1. Nguyên tắc chung. 116
6.2.2. Một số nội dung trong quy hoạch phòng chống ô nhiễm môi trường. 117
6.2.3. Quản lý các yếu tố tồn dư trên cơ sở hiệu quả kinh tế. 117
6.3. QUY HOẠCH QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG NƯỚC 118
6.3.1. Hoạt động của con người tác động đến môi trường dòng chảy. 118
6.3.2. Phân hạng chất lượng nước theo mục đích sử dụng. 119
6.4. QUY HOẠCH KHU VỰC ĐỔ THẢI 120
6.4.1. Chất thải rắn. 120
6.4.2. Sử dụng hệ thống ĐNN có dòng chảy chậm trong xử lý nước thải 122
Câu hỏi ôn tập chương 6. 122
Chương 7. 123
QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG CÁC NGÀNH KINH TẾ - XÃ HỘI 123
7.1. QUY HOẠCH NÔNG, LÂM, NGƯ NGHIỆP PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG 123
7.1.1. Quy hoạch nông nghiệp phát triển bền vững. 123
7.1.2. Quy hoạch lâm nghiệp phát triển bền vững. 128
7.1.2.1. Đối tượng quy hoạch rừng của lâm nghiệp. 128
7.1.3 Quy hoạch ngư nghiệp và phát triển bền vững. 135
7.2. QUY HOẠCH CÔNG NGHIỆP PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG 140
7.2.1. Quy hoạch các khu công nghiệp. 140
7.2.2. Những chỉ dẫn quy hoạch công nghiệp của Viện Chiến lược phát triển. 141
7.2.3. Quan điểm quy hoạch môi trường trong quy hoạch công nghiệp phát triển bền vững. 143
7.3. QUY HOẠCH DU LỊCH PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG 143
7.3.1. Một số khái niệm của quy hoạch du lịch. 143
7.3.2. Đối tượng lãnh thổ của quy hoạch du lịch. 146
7.3.3. Nội dung của quy hoạch du lịch. 146
7.4. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG BỀN VỮNG CHO QUY HOẠCH ĐÔ THỊ 151
7.4.1. Khái niệm về quy hoạch đô thị 151
7.4.2. Nội dung quy hoạch đô thị 151
7.4.3. Lựa chọn địa điểm, đầu tư và xây dựng bãi chôn lấp (BCL) chất thải rắn. 152
7.4.4. Những vấn đề môi trường bền vững trong quy hoạch đô thị 155
7.5. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ QUY HOẠCH PHÁT TRỂN BÊN VỮNG KẾT CẤU HẠ TẦNG KINH TẾ - XÃ HỘI 157
7.5.1. Lập phương án lựa chọn vị trí tuyến đường. 157
7.5.2. Thiết kế hệ thống tuyến đường và chuẩn bị phương án thi công. 157
7.5.3. Đánh giá hiện trạng môi trường nền, đánh giá tác động môi trường cho dự án công trình giao thông. 157
7.5.4. Các biện pháp khắc phục, giảm thiểu tác động tiêu cực của dự án. 158
7.6. QUY TRÌNH CHUNG CỦA QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG 159
7.7. QUAN HỆ QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG VỚI QUY HOẠCH TỔNG THỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI 160
7.7.1. Sự thống nhất của quy hoạch môi trường và quy hoạch tổng thể kinh tế - xã hội. 160
7.7.2. Quy hoạch tổng thế phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường. 161
Câu hỏi ôn tập chương 7. 163
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO vi