Tài liệu bài giảng Phân tích hoạt động kinh doanh trong doanh nghiệp

MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU 1
CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH
DOANH . 3
GIỚI THIỆU .3
Mục đích, yêu cầu . 3
Nội dung chính . 3
NỘI DUNG .3
1.1. KHÁI NIỆM VÀ NỘI DUNG PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH . 3
1.2. LOẠI HÌNH PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH . 7
1.3. CƠ SỞ PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH 8
1 4. NHIỆM VỤ PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH 9
1.5. CHỈ TIÊU PHÂN TÍCH . 10
1.6. NHÂN TỐ TRONG PHÂN TÍCH 13
1.7. QUY TRÌNH TIẾN HÀNH CÔNG TÁC PHÂN TÍCH . 15
1.8. TỔ CHỨC CÔNG TÁC PHÂN TÍCH 16
1.9 PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH . 16
TÓM TẮT NỘI DUNG .32
CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP 35
CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH 36
GIỚI THIỆU .36
Mục đích, yêu cầu . 36
Nội dung chính . 36
NỘI DUNG .36
2.1. KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH VÀ YÊU CẦU PHÂN TÍCH . 36
2.2 PHÂN TÍCH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH . 37
2.3 PHÂN TÍCH CHẤT LƯỢNG SẢN PHẨM DỊCH VỤ . 42
TÓM TẮT NỘI DUNG .44
CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP 45
CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH SỬ DỤNG CÁC YẾU TỐ SẢN XUẤT KINH
DOANH . 46
GIỚI THIỆU .46
Mục đích, yêu cầu . 46
Nội dung chính . 46
NỘI DUNG .46
3.1. PHÂN TÍCH SỬ DỤNG LAO ĐỘNG VÀO HOẠT ĐỘNG KINH DOANH . 46
3.2 PHÂN TÍCH SỬ DỤNG TÀI SẢN CỐ ĐỊNH VÀO HOẠT ĐỘNG KINH DOANH . 53
3.3 PHÂN TÍCH CUNG ỨNG, DỰ TRỮ VÀ SỬ DỤNG VẬT TƯ CHO HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
55
118
TÓM TẮT NỘI DUNG . 60
CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP . 62
CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH VÀ GIÁ THÀNH
SẢN PHẨM DỊCH VỤ 63
GIỚI THIỆU 63
Mục đích, yêu cầu .63
Nội dung chính 63
NỘI DUNG 63
4.1. CHÍ PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH, GIÁ THÀNH SẢN PHẨM DỊCH VỤ VÀ YÊU CẦU
PHÂN TÍCH .63
4.2 PHÂN TÍCH CHUNG TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CHI PHÍ KINH DOANH VÀ GIÁ THÀNH SẢN
PHẨM DỊCH VỤ 64
4.3 PHÂN TÍCH CHỈ TIÊU CHI PHÍ TÍNH CHO 1000 ĐỒNG DOANH THU 66
4.4 PHÂN TÍCH BIẾN ĐỘNG GIÁ THÀNH THEO KHOẢN MỤC CHI PHÍ .66
TÓM TẮT NỘI DUNG . 69
CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP . 70
CHƯƠNG 5: PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH 72
GIỚI THIỆU 72
Mục đích, yêu cầu .72
Nội dung chính 72
NỘI DUNG 72
5.1. HIỆU QUẢ KINH DOANH VÀ NHIỆM VỤ PHÂN TÍCH 72
5.2. PHÂN TÍCH CHUNG HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH 73
5.3 PHÂN TÍCH CÁC CHỈ TIÊU PHẢN ÁNH HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH 75
5.4. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CHỈ TIÊU TỔNG MỨC LỢI NHUẬN 77
5.5 PHÂN TÍCH TỶ SUẤT LỢI NHUẬN: 82
TÓM TẮT NỘI DUNG . 86
CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP . 87
CHƯƠNG 6: QUYẾT ĐỊNH PHƯƠNG ÁN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TRÊN CƠ
SỞ THÔNG TIN PHÂN TÍCH . 88
GIỚI THIỆU 88
Mục đích, yêu cầu .88
Nội dung chính 88
NỘI DUNG 88
6.1 PHÂN TÍCH ĐIỂM HOÀ VỐN VỚI QUYẾT ĐỊNH PHƯƠNG ÁN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH88
Tổng doanh thu 89
Tổng định phí . 89
6.2 SỬ DỤNG THÔNG TIN PHÂN TÍCH CHI PHÍ ĐỂ QUYẾT ĐỊNH GIÁ BÁN SẢN PHẨM DỊCH
VỤ .92
6.3 SỬ DỤNG THÔNG TIN PHÂN TÍCH CHI PHÍ ĐỂ QUYẾT ĐỊNH TIẾP TỤC HAY ĐÌNH CHỈ
KINH DOANH. 93
119
6.4 SỬ DỤNG THÔNG TIN PHÂN TÍCH ĐỂ QUYẾT ĐỊNH TIẾP TỤC KINH DOANH HAY ĐÌNH
CHỈ MỘT BỘ PHẬN. 93
6.5 SỬ DỤNG THÔNG TIN PHÂN TÍCH ĐỂ QUYẾT ĐỊNH PHƯƠNG ÁN KINH DOANH TRONG
TRƯỜNG HỢP CÓ GIỚI HẠN YẾU TỐ ĐIỀU KIỆN KINH DOANH . 94
TÓM TẮT NỘI DUNG .95
CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP 96
HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI . 98
CHƯƠNG 1 98
CHƯƠNG 2 103
CHƯƠNG 3 105
CHƯƠNG 4 108
CHƯƠNG 5 110
CHƯƠNG 6 113
TÀI LIỆU THAM KHẢO . 116
MỤC LỤC 117


LỜI MỞ ĐẦU
Trong điều kiện hoạt động kinh doanh theo cơ chế thị trường, muốn tồn tại và phát triển, đòi
hỏi các doanh nghiệp phải hoạt động kinh doanh có lãi. Muốn vậy, yêu cầu doanh nghiệp phải
được thường xuyên tiến hành phân tích hoạt động kinh doanh, nhằm đánh giá đúng đắn mọi hoạt
động kinh doanh trong trạng thái thực của chúng. Trên cơ sở đó có những biện pháp hữu hiệu và
lựa chọn đưa ra quyết định tối ưu phương án hoạt động kinh doanh.
Phân tích hoạt động kinh doanh là một môn học không thể thiếu trong chương trình đào tạo
ngành Quản trị kinh doanh. Để đáp ứng yêu cầu nghiên cứu, giảng dạy và học tập của giáo viên
và sinh viên, chúng tôi tổ chức biên soạn cuốn sách “Phân tích hoạt động kinh doanh” phù hợp
với nền kinh tế thị trường. Với kinh nghiệm giảng dạy được tích luỹ qua nhiều năm, cộng với sự
nỗ lực nghiên cứu từ các nguồn tài liệu khác nhau, cuốn sách có nhiều thay đổi và bổ sung để đáp
ứng yêu cầu do thực tiễn đặt ra. Sách “Phân tích hoạt động kinh doanh” là tài liệu chính thức sử
dụng giảng dạy và học tập cho sinh viên hệ đào tạo đại học từ xa ngành Quản trị kinh doanh; đồng
thời cũng là tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm đến lĩnh vực này. Nội dung cuốn sách gồm
7 chương đề cập đến toàn bộ những kiến thức về phân tích hoạt động kinh doanh của doanh
nghiệp. Trong đó có một chương khái quát những vấn đề mang tính lý luận về phân tích hoạt động
kinh doanh. Các chương còn lại trình bày cách thức phân tích hoạt động kinh doanh doanh
nghiệp.
Trong lần biên soạn này, tác giả có kế thừa một số nội dung cơ bản của cuốn sách “Phân tích
hoạt động kinh doanh doanh nghiệp Bưu chính Viễn thông” do nhà xuất bản GTVT xuất bản năm
1999 mà tác giả là chủ biên; sách “Phân tích hoạt động kinh doanh” do nhà xuất bản Thống kê
xuất bản năm 2004 của tác giả và có những sửa đổi, bổ sung quan trọng hướng tới yêu cầu bảo
đảm tính Việt Nam, cơ bản và hiện đại.
Tác giả chân thành cảm ơn các đồng nghiệp đã giúp đỡ trong quá trình biên soạn cuốn sách
này. Tác giả mong muốn nhận được góp ý của các đồng nghiệp, anh chị em sinh viên và bạn đọc
để tiếp tục hoàn thiện nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng cuốn sách.
Hà Nội tháng 5 năm 2007
Tác giả
2
3
CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÂN TÍCH
HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
GIỚI THIỆU
Mục đích, yêu cầu
- Mục đích: Trang bị cho người học một số cơ sở lý luận phân tích hoạt động kinh doanh
như khái niệm, loại hình phân tích, tổ chức phân tích, quy trình phân tích, chỉ
tiêu, nhân tố và các phương pháp phân tích hoạt động kinh doanh.
- Yêu cầu: Người học biết vận dụng những kiến thức được trang bị để tiến hành phân tích
hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Nội dung chính
- Khái niệm và loại hình phân tích hoạt động kinh doanh.
- Quy trình và tổ chức công tác phân tích hoạt động kinh doanh
- Chỉ tiêu phân tích hoạt động kinh doanh (khái niệm, hệ thống chỉ tiêu, chi tiết hoá chỉ tiêu
và mối liên hệ giữa các chỉ tiêu phân tích hoạt động kinh doanh
- Nhân tố trong phân tích hoạt động kinh doanh
- Các phương pháp phân tích hoạt động kinh doanh
NỘI DUNG
1.1. KHÁI NIỆM VÀ NỘI DUNG PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
1.1.1. Khái niệm phân tích hoạt động kinh doanh:
Trong xã hội tồn tại nhiều hoạt động như hoạt động chính trị, văn hoá, kinh tế, quân
sự .Hoạt động kinh tế là hoạt động chủ yếu, nó có vai trò quyết định sự tồn tại và phát triển của
các hoạt động khác. Tiêu thức để phân biệt các hoạt động là căn cứ vào công dụng sản phẩm dịch
vụ tạo ra và theo tính chất mục đích của hoạt động đó.
Hoạt động kinh tế là những hoạt động có ý thức nhằm tạo ra những sản phẩm dịch vụ đem
lại lợi ích kinh tế nhất định.
Hoạt động kinh doanh là hoạt động kinh tế, khi việc tổ chức thực hiện hoạt động đó nhằm
mục đích tìm kiếm lợi nhuận.
Trong hoạt động kinh doanh, con người luôn hướng tới mục tiêu đạt được kết quả và hiệu
quả cao nhất. Muốn vậy, phải nhận thức đúng đắn, đầy đủ và toàn diện các hiện tượng, các quá
trình và yếu tố xảy ra trong hoạt động. Để làm được những vấn đề đó không thể không sử dụng
công cụ phân tích.
Phân tích hiểu theo nghĩa chung nhất là sự chia nhỏ sự vật, hiện tượng trong mối quan hệ
hữu cơ giữa các bộ phận cấu thành của sự vật hiện tượng đó. Trong lĩnh vực tự nhiên, việc chia
4
nhỏ này được tiến hành với những vật thể bằng các phương tiện cụ thể. Ví dụ: phân tích các chất
hoá học bằng những phản ứng hoá học, phân tích các loại vi sinh vật bằng kính hiển vi . Trái lại,
trong lĩnh vực kinh tế - xã hội, các hiện tượng cần phân tích chỉ tồn tại bằng những khái niệm trừu
tượng. Do đó, việc phân tích phải thực hiện bằng những phương pháp trừu tượng. Các Mác đã chỉ
ra rằng Khi phân tích các hình thái kinh tế - xã hội thì không thể sử dụng hoặc kính hiển vi, hoặc
những phản ứng hoá học. Lực lượng của trừu tượng phải thay thế bằng cái này hoặc cái kia
Phân tích hoạt động kinh doanh là việc phân chia các hiện tượng, các quá trình và các kết
quả hoạt động kinh doanh thành nhiều bộ phận cấu thành, trên cơ sở đó, dùng các phương pháp
liên hệ, so sánh, đối chiếu và tổng hợp lại nhằm rút ra tính quy luật và xu hướng phát triển của
các hiện tượng nghiên cứu. Phân tích hoạt động kinh doanh luôn gắn liền với mọi hoạt động kinh
doanh của của doanh nghiệp như những hoạt động tự giác và có ý thức cao của con người. Tuy
nhiên trong điều kiện kinh doanh với quy mô và trình độ khác nhau, công việc phân tích cũng tiến
hành khác nhau.
Phân tích hoạt động kinh doanh có đồng thời với các hoạt động kinh doanh của con người.
Nhưng lúc ban đầu nó chỉ là những phép cộng trừ đơn giản và được tiến hành ngay trong công tác
hạch toán. Khi hoạt động kinh doanh phát triển, yêu cầu quản lý kinh doanh ngày càng cao và
phức tạp thì phân tích hoạt động kinh doanh cũng ngày càng phát triển để đáp ứng yêu cầu đó. Từ
chỗ đơn giản chỉ là phân tích lỗ lãi của từng thương vụ, sau phát triển phân tích các yếu tố hoạt
động kinh doanh và lỗ lãi của từng đơn vị, bộ phận hoạt động kinh doanh, đến nay việc phân tích
hoạt động kinh doanh còn được thực hiện không chỉ phạm vi doanh nghiệp, mà đã mở rộng đến
vùng kinh tế, toàn bộ nền kinh tế
Như vậy phân tích hoạt động kinh doanh đã hình thành như một hoạt động độc lập với hệ
thống lý luận độc lập và trở thành một môn khoa học độc lập. Hoạt động kinh doanh luôn được
tiến hành thường xuyên liên tục rất phong phú và phức tạp. Muốn thấy được một cách đầy đủ sự
phát triển của các hiện tượng, quá trình kinh doanh, từ đó thấy được thực chất hoạt động kinh
doanh của doanh nghiệp, phải đi sâu nghiên cứu kết quả và mối quan hệ qua lại của các số liệu, tài
liệu bằng những phương pháp khoa học. Đó là những phương pháp nhận biết các hoạt động thực
tế, các hiện tượng, các quá trình trong mối liên hệ trực tiếp với nhận thức và sự tiếp nhận chủ
động của con người, trên cơ sở đó đánh giá tình hình hoạt động kinh doanh, tìm nguyên nhân, đề
ra những giải pháp và biện pháp khai thác có hiệu quả mọi năng lực hoạt động kinh doanh của
doanh nghiệp.