Tài liệu Bài giảng 1930 - 1945

bài giảng 1930 - 1945



Khái quát tình hình chính trị, văn hoá xã hội


và văn học ở Việt Nam trong những năm 30-45






I. Khái quát tình hình chính trị - xã hội ở Đông Dương trong những năm
1932 – 1945.


1. Những sự biến cố quan trọng trong đời sống chính trị thế giới trong
những năm 32-45.


Những biến cố chính trị quan trọng trong giai đoạn 32-45 :


- cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929-19 .


- hoạ Phát xít và những năm tháng bồng bột trước chiến tranh. Phong trào mặt
trận bình dân ở Pháp đối diện với nguy cơ phát xít. Những sự kiện đáng ghi nhớ : 1.
Cuối những năm 20, đầu những năm 30, do những hậu quả của khủng hoảng kinh tế,
phong trào cực hữu ở châu Âu dâng cao, ở Pháp, các Đảng cực hữu cũng xuất hiện,
lớn mạnh và gây ra hàng loạt các cuộc bạo động đe doạ sự tồn tại của nền cộng hoà
(đặc biệt là vào năm 34). Chủ nghĩa phát xít hình thành lần đầu tiên vào năm 22 ở
Italia. Ở Đức đảng phát xít ra đời năm và nắm quyền vào năm 36. Chủ nghĩa quân
phiệt Nhật hình thành năm 32 và năm 37, người Nhật bắt đầu xâm lược Bắc Trung
Quốc. Năm 36, phe trục Phát xít hình thành. Chủ nghĩa phát xít cũng xuất hiện tại
nhiều nước Châu Âu. 2. Đáp lại sự trỗi dậy của các phong trào cực hữu là sự đoàn kết
của các tổ chức cánh tả với sự liên kết của Đảng cộng sản và Đảng xã hội ở Pháp.
Năm 36, phong trào cánh tả toàn thắng trong cuộc tuyển cử và bầu ra một chính phủ
mới mang màu sắc cánh tả do Léon Blum đứng đầu. Trên phạm vi toàn châu Âu, một
làn sóng cánh tả chống phát xít cũng lan tràn. Điển hình là sự thắng thế của các phong
trào cánh tả ở Tây ban nha dẫn đến sự hình thành của mặt trận bình dân và sau đó là
cuộc nội chiến ở Tây ban nha với sự tham gia của các đơn vị tình nguyện quốc tế. Ở
Trung Quốc, cũng có cuộc hợp tác Quốc Cộng cùng thực hiện công cuộc kháng Nhật.
3. Trước hiểm hoạ phát xít, phong trào cộng sản cũng có những thay đổi trong đường
lối thể hiện trong các đại hội của quốc tế cộng sản. Sự phân liệt trong đường lối giữa
stalinisme và troskisme. Về nghệ thuật, giai đoạn từ kết thúc đệ nhất thế chiến đến mở
đầu đệ nhị thế chiến cũng là giai đoạn phát triển tuyệt vời phong phú của nghệ thuật
Âu Châu. Đây là thời kỳ hình thành của các khuynh hướng hiện đại chủ nghĩa từ dã
thú, biểu hiện (ở Đức với trào lưu Cây cầu và Những kỵ sĩ xanh) đến lập thể và trừu
tượng, trong văn chương với các thể nghiệm đổi mới tiểu thuyết, dada, siêu thực. Có
thể nói đến giai đoạn này, nghệ thuật truyền thống châu Âu đã đi hết giới hạn cách tân
trong những thể nghiệm cách tân của nó. Điểm đáng lưu ý là người nghệ sĩ châu âu
trong giai đoạn này có khuynh hướng quốc tế chủ nghĩa.


- Nước Pháp trước và trong cuộc Đệ nhị thế chiến. Cuộc đại chiến thế giới bùng
nổ, chính phủ Vichy và thống chế Pétain. Những sự kiện đáng lưu ý : 1. Các giai đoạn
của đại chiến thế giới thứ nhất. 2. Sự phân rẽ của nước Pháp. Nước Pháp kháng chiến
của De Gaulle và nước Pháp đầu hàng của Pétain. Ảnh hưởng trực tiếp đến vận mệnh
của Đông Dương là những chính sách của chính quyền Vichy. Bị đánh bại trong cuộc
chiến tranh với nước Đức, nước Pháp phải ký hàng ước với Đức, mất một nửa đất
nước. Chính phủ Vichy đề xướng cách mạng quốc gia với khấu hiệu cần lao, gia
đình, tổ quốc.


- Vai trò của phong trào cộng sản với ngọn cờ đầu Liên Xô ngày càng được
khẳng định trong đời sống chính trị thế giới.


2. Sự cai trị của Pháp ở Đông Dương trong những năm 32-45


- Cuộc khủng bố trắng của thực dân Pháp tiến hành cuối những năm 20, đầu
những năm 30. Những sự kiện bi thảm là sự thất bại của khởi nghĩa Yên Bái và phong
trào Xôviết Nghệ tĩnh.


- chính sách cai trị có tính mị dân của người Pháp thực hiện ở Đông Dương đầu
những năm 30 – phong trào vui vẻ trẻ trung và những cải cách xã hội có tính cách cải
lương. Những sự kiện đáng lưu ý : 1. Phong trào cởi mở giả tạo cốt để những thành
phần quốc gia tin tưởng vào vai trò cai trị của người Pháp. 2. Người Pháp khuyến
khích các loại hội chợ, các phong trào vui chơi, thể thao, các đổi mới xã hội có tính
cải lương. Hội Ánh sáng, thành lập năm 34 của TLVĐ.


- Cuộc trở về của hoàng đế Bảo Đại và những thay đổi trong triều đình của vị
vua trẻ.


- trong những năm 30 trước đệ nhị thế chiến, cả người Pháp và Bảo Đại đều hô
hào những cuộc canh cải về phong tục, xây dựng một nước Việt Nam mới. Pháp hứa
hẹn thực hiện hiệp ước 1884, coi Bắc và Trung kỳ là những xứ tự trị dưới quyền cai
trị của người Pháp (bị bãi bỏ bởi hiệp ước 1887). Giá trị nổi bật của giai đoạn này :
Canh tân.