Tiến Sĩ Áp dụng chiến lược trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) tại doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam: N

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NĂM 2015
MỤC LỤC
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN . 11
1.1. Quan niệm CSR và chiến lược CSR 11
1.1.1. Sự ra đời và phát triển triết lý CSR trong quản trị kinh doanh . 11
1.1.2. Khái niệm và bản chất CSR 13
1.1.3. Quan niệm về chiến lược CSR 15
1.2. Các lý thuyết về chiến lược CSR 20
1.2.1. Lý thuyết các bên hữu quan 20
1.2.2. Lý thuyết dựa trên nguồn lực doanh nghiệp . 25
1.2.3. Lý thuyết Porter và Kramer . 26
1.3. Cơ sở lý thuyết về chiến lược CSR của DNNVV 33
1.3.1. Các giai đoạn phát triển CSR của DNNVV 33
1.3.2. Vai trò của chiến lược CSR đối với DNNVV . 36
1.3.3. Nội dung chiến lược CSR của DNNVV . 38
1.4. Tổng quan nghiên cứu, mô hình và giả thuyết nghiên cứu 43
1.4.1. Tổng quan nghiên cứu . 43
1.4.2. Mô hình và giả thuyết nghiên cứu . 46
CHƯƠNG II: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 50
2.1. Thiết kế nghiên cứu . 50
2.1.1. Quy trình nghiên cứu . 50
2.1.2. Nghiên cứu định lượng 51
2.1.3. Nghiên cứu định tính . 57
2.2. Thống kê mô tả mẫu . 60
2.2.1. Cơ cấu doanh nghiệp khảo sát . 60
2.2.2. Đặc điểm của doanh nghiệp khảo sát 63
CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 66
3.1. Khái quát về CSR của DNNVV ngành may Việt Nam 66
3.2. Kiểm định thang đo . 68
3.2.1. Kiểm định độ tin cậy của thang đo 68
3.3.2. Kết quả phân tích EFA 74
3.3. Kiểm định giả thuyết . 77
3.3.1. Kiểm định tương quan giữa các biến 77
3.3.2. Kiểm định giả thuyết . 79
3.3.3. Kiểm tra các giả định cần thiết của mô hình hồi quy 83
3.4. Nghiên cứu tình huống 84
CHƯƠNG IV: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ . 91
4.1. Kết luận 91
4.2. Kiến nghị 94
4.2.1. Đối với cơ quan quản lý nhà nước 94
4.2.2. Đề xuất áp dụng chiến lược CSR tại DNNVV ngành may . 95
KẾT LUẬN . 101
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ 103
TÀI LIỆU THAM KHẢO . 104
PHỤ LỤC 111
MỞ ĐẦU
1. Bối cảnh nghiên cứu
Hơn 20 năm qua, ngành may Việt Nam đã có những sự phát triển vượt
bậc với tỷ lệ bình quân 15%/năm. Ngành may đã trở thành ngành kinh tế hàng
đầu cả nước với kim ngạch xuất khẩu 10-15% GDP hàng năm. Hiện nay Việt
Nam đã trở thành một trong năm nhà xuất khẩu may mặc lớn nhất Thế giới
với thị phần chiếm giữ khoảng 4-5% với thị trường xuất khẩu chủ yếu là Mỹ,
EU, Nhật (chiếm 75%).
Hiện nay tổng số doanh nghiệp trong ngành may Việt
Nam xấp xỉ 4654 doanh nghiệp. Theo ước tính, số DNNVV ngành may xấp xỉ
90% tổng số doanh nghiệp. Như vậy DNNVV chiếm vị trí quan trọng trong
ngành may bởi số lượng đông đảo các doanh nghiệp.
Đặc trưng ngành may là chuỗi giá trị toàn cầu được dẫn dắt bởi khách
hàng - các công ty mua hàng có thương hiệu riêng trên thị trường hoặc/và các
công ty thương mại. Các DNNVV Việt Nam ở vị trí khá thấp trong chuỗi giá
trị toàn cầu. Đa phần các công ty lệ thuộc vào phương thức gia công (CMT:
cut-make-trim: cắt – ráp – hoàn thiện). Đây cũng là phương thức hoạt động
đòi hỏi kiến thức thấp nhất và cũng mang lại giá trị gia tăng thấp nhất. Chính
vì ở vị trí khá thấp trong chuỗi giá trị toàn cầu mà quyền lực thương lượng
của các doanh nghiệp Việt Nam khá thấp. Áp lực từ khách hàng và nhà cung
ứng làm doanh nghiệp chỉ nhận được lợi nhuận biên thấp trên đơn vị sản xuất.
Trong khi đó, áp lực thực hiện CSR ngày càng gia tăng đối với các doanh
nghiệp Việt Nam.
Có thể nói trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập, CSR đang trở thành
một trong những điều kiện trong buôn bán thương mại. Đối với các doanh
nghiệp, đó là các luật chơi mới, bắt buộc doanh nghiệp phải tham gia và nếu
chấp nhận cuộc chơi có khả năng đi xa hơn. Đặc biệt trong ngành may, để tìm chỗ đứng trong chuỗi cung ứng toàn cầu đòi hỏi doanh nghiệp phải nỗ lực đầu
tư, nỗ lực cải tiến, nỗ lực chứng minh các tiêu chuẩn lao động và môi trường.
Hay nói cách khác CSR chính là “giấy thông hành” đi vào thị trường thế giới
của doanh nghiệp ngành may. Cộng đồng nghiên cứu đã phát hiện rằng các
doanh nghiệp không kể quy mô, ngành nghề đều phải áp dụng mức độ nào đó
của CSR trong bối cảnh cạnh tranh hiện thời. Hay nói cách khác, động lực
cho DNVVN thực hiện CSR khá rõ ràng và ngày càng trở nên mạnh mẽ.Vì
thế, việc xây dựng và triển khai chiến lược CSR đóng vai trò quan trọng với
các DNNVV ngành may Việt Nam.
2. Lý do lựa chọn đề tài
2.1. Nhu cầu thực tiễn
Lý do lựa chọn đề tài trước hết xuất phát từ nhu cầu thực tiễn. Có thể
nói CSR là một yếu tố quyết định hành vi của người tiêu dùng trên thị trường
dệt may và quần áo. Người tiêu dùng ngày nay – giáo dục tốt hơn và hiểu biết
hơn – muốn các doanh nghiệp phải thông tin cho họ về rất nhiều khía cạnh
khác nhau của hoạt động kinh doanh và thể hiện mong muốn này thường
xuyên hơn nhiều so với những gì họ làm trong quá khứ. Người tiêu dùng hỏi
những câu hỏi như “Đó có phải là một công ty tốt và trung thực không?”;
“Công ty đó hành động có đạo lý và đạo đức không?”; “Công ty đó có tôn
trọng nhân quyền và môi trường tự nhiên không?” Những câu hỏi trên sẽ
được hỏi thường xuyên hơn.
Do đó, nhu cầu thực hiện chiến lược CSR trước hết xuất phát từ sức ép
của môi trường bên ngoài ngày càng nhiều và cũng chính từ sự thay đổi nhận
thức và hành động của doanh nghiệp (O’Brien, 2001). Trong môi trường có
nhiều biến động, áp lực và rủi ro lớn, khi hoạch định chiến lược, doanh
nghiệp không chỉ thuần tuý quan tâm đến lợi nhuận. Ngày càng có nhiều sức ép đòi hỏi doanh nghiệp thực hiện CSR nhằm cân bằng các họat động kinh
doanh vì lợi nhuận với các mối quan tâm với các bên hữu quan bên trong và
bên ngoài doanh nghiệp.
Thực tiễn Việt Nam cho thấy khi gia nhập WTO, Việt Nam phải thực
hiện 6 hiệp định chính, trong đó có Hiệp định Hàng rào kỹ thuật thương mại
mà CSR là nội dung quan trọng. Đặt trong bối cảnh ngành may, CSR là “giấy
thông hành” để doanh nghiệp có vị thế cao hơn trong chuỗi cung ứng của
ngành. Đồng thời đó cũng là công cụ tạo lợi thế cạnh tranh bền vững trong
ngành may. Bởi lẽ CSR là yếu tố quyết định hành vi của người tiêu dùng và là
yếu tố duy trì lao động chất lượng cao. Đây đang là khó khăn lớn đối với các
doanh nghiệp may Việt Nam hiện nay. Hơn nữa, sự hiện diện ngày càng
nhiều của hàng hóa và doanh nghiệp quốc tế tại các thị trường đòi hỏi
DNNVV Việt Nam phải áp dụng chiến lược CSR. không phải chỉ lựa chọn
chiến lược “tồn tại” mà phải nghĩ đến việc xây dựng “lợi thế cạnh tranh bền
vững”, trong đó CSR là một yếu tố cấu thành quan trọng.