Thạc Sĩ Ảnh hưởng của sự phát triển khu công nghiệp đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại thị xã Sô

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
iii
MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN . ii
MỤC LỤC . iii
DANH MỤC KÝ TỰ VIẾT TẮT vi
DANH MỤC CÁC BẢNG vii
DANH MỤC CÁC HÌNH . viii
MỞ ĐẦU 1
1. Tính cấp thiết của đề tài 1
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu . 3
4. Những đóng góp mới của đề tài 3
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIẾN VỀ NHỮNG ẢNH
HƯỞNG CỦA SỰ PHÁT TRIỂN KHU CÔNG NGHIỆP ĐẾN
CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP . 4
1.1. Cơ sở lý luận 4
1.1.1. Công nghiệp hóa và vai trò của công nghiệp hóa trong quá trình
phát triển kinh tế - xã hội 4
1.1.2. Sự hình thành khu công nghiệp và ảnh hưởng của khu công nghiệp
đến phát triến kinh tế - xã hội nông thôn 5
1.1.3. Cơ cấu kinh tế, cơ cấu kinh tế nông nghiệp 7
1.1.4. Tính tất yếu phải phát triển các khu công nghiệp ở vùng nông thôn
và xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp 12
1.1.5. Các nhân tố ảnh hưởng của phát triển khu công nghiệp đên chuyển
dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp 15
1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài . 18
1.2.1. Tình hình phát triển khu công nghiệp ở nước ta 18
1.2.2. Tình hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở nước ta . 19
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
iv
1.2.3. Kinh nghiệm của một số địa phương . 22
1.2.4. Bài học kinh nghiệm cho thị xã Sông Công . 26
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 28
2.1. Các câu hỏi nghiên cứu 28
2.2. Phương pháp nghiên cứu 28
2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin . 28
2.2.2. Phương pháp tổng hợp thông tin 30
2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin . 30
2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu . 31
2.3.1. Hệ thống chỉ tiêu phản ánh quá trình công nghiệp hóa . 31
2.3.2. Hệ thống chỉ tiêu phản ánh ảnh hưởng của khu công nghiệp đến
chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp 31
Chương 3: THỰC TRẠNG ẢNH HƯỞNG CỦA KHU CÔNG NGHIỆP
ĐẾN CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP Ở THỊ XÃ
SÔNG CÔNG, TỈNH THÁI NGUYÊN . 32
3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của thị xã Sông Công 32
3.1.1. Điều kiện tự nhiên 32
3.1.2. Tiềm năng du lịch, nhân văn 38
3.1.3. Điều kiện kinh tế - xã hội 38
3.2. Đánh giá ảnh hưởng của sự phát triển khu công nghiệp đến chuyển dịch
cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở thị xã Sông Công giai đoạn 2010 - 2014 . 66
3.2.1. Đánh giá chung địa bàn nghiên cứu 66
3.2.2. Những kết quả đạt được 68
3.2.3. Ảnh hưởng của sự phát triển các khu công nghiệp đến chuyển dịch
cơ cấu kinh tế nông nghiệp của thị xã Sông Công 70
Chương 4: NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU PHÁT TRIỂN CÁC KHU
CÔNG NGHIỆP GẮN VỚI CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ
NÔNG NGHIỆP Ở THỊ XÃ SÔNG CÔNG - TỈNH THÁI NGUYÊN 76
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
v
4.1. Định hướng về phát triển khu công nghiệp gắn với chuyển dịch cơ cấu
kinh tế nông nghiệp của thị xã Sông Công: 76
4.2. Chỉ đạo thực hiện của thị xã Sông Công năm 2010 - 2015 . 77
4.3. Những giải pháp chủ yếu để phát triển khu công nghiệp gắn với chuyển
dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở thị xã Sông Công, tỉnh Thái Nguyên . 78
4.3.1. Nhóm giải pháp về thực hiện quy hoạch, quản lý quy hoạch 78
4.3.2. Nhóm giải pháp về điều kiện kinh tế - xã hội gồm các nhân tố cơ
bản như thị trường, nguồn vốn, nguồn lao động, hệ thống chính sách, cơ sở
hạ tầng, tổ chức sản xuất 79
4.4. Kiến nghị 89
KẾT LUẬN 91
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO . 94

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
vi
DANH MỤC KÝ TỰ VIẾT TẮT
CCN : Cụm công nghiệp
CĐ : Cố định
CN : Công nghiệp
CNH : Công nghiệp hoá
DT : Diện tích
DV : Dịch vụ
GPMB : Giải phóng mặt bằng
GTSX : Giá trị sản xuất
HĐH : Hiện đại hoá
KCN : Khu công nghiệp
KCX : Khu chế xuất
KHCN : Khoa học công nghệ
KHKT : Khoa học kỹ thuật
KKT : Khu kinh tế
KTNN : Kinh tế nông nghiệp
LN : Lâm nghiệp
MN : Mầm non
NN : Nông nghiệp
TH : Tiểu học
THCS : Trung học cơ sở
THPT : Trung học phổ thông
TM : Thương mại
TNBQ : Thu nhập bình quân
TS : Thuỷ sản
TTCN : Tiểu thủ công nghiệp
UBND : Uỷ ban nhân dân
XDCB : Xây dựng cơ bản
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
vii
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Biến động đất đai thị xã Sông Công TK 2010 - 2014 36
Bảng 3.2: Tình hình dân số lao động thị xã Sông Công qua các năm 2010- 2014 40
Bảng 3.3: Một số chỉ tiêu về giáo dục giai đoạn 2010 - 2014 42
Bảng 3.4: Một số chỉ tiêu về y tế giai đoạn 2010 - 2014 43
Bảng 3.5: Tỷ lệ hộ nghèo và hộ cận nghèo năm 2014 của thị xã Sông Công 46
Bảng 3.6: Một số chỉ tiêu hiện trạng về thủy lợi của thị xã 49
Bảng 3.7: Tốc độ tăng GTSX của thị xã Sông Công giai đoạn 2010 - 2014 53
Bảng 3.8: Cơ cấu GTSX của thị xã Sông Công giai đoạn 2010 - 2014 55
Bảng 3.9: Kết quả sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản giai đoạn 2010 -
2014 của thị xã Sông Công 57
Bảng 3.10: Kết quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông lâm nghiệp và thủy sản
của thị xã Sông Công giai đoạn 2010 - 2014 . 60
Bảng 3.11: Tổng hợp kết quả điều tra mẫu tại các hộ . 65

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
viii
DANH MỤC CÁC HÌNH

Biểu đồ 3.1. Tốc độ tăng GTSX của thị xã Sông Công giai đoạn 2010 - 2014 54
Biểu đồ 3.2. Cơ cấu GTSX của thị xã Sông Công giai đoạn 2010 - 2014 55
Biểu đồ 3.3. Kết quả sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản giai đoạn 2010 -
2014 của thị xã Sông Công . 58
Biểu đồ 3.4. Kết quả giá trị sản xuất nội ngành nông nghiệp giai đoạn 2010 -
2014 của thị xã Sông Công . 58
Biểu đồ 3.5. Kết quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông lâm nghiệp và thủy sản
của thị xã Sông Công giai đoạn 2010 - 2014 60
Biểu đồ 3.6. Kết quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế nội ngành nông nghiệp của
thị xã Sông Công giai đoạn 2010 - 2014 . 61


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Thực tiễn kinh tế thế giới cho thấy các nước có nền kinh tế phát triển đều trải
qua quá trình công nghiệp hóa đô thị hóa đất nước. Công nghiệp hóa là quá trình
xây dựng và phát triển hệ thống cơ sở vật chất của ngành công nghiệp và các ngành
sản xuất khác, đồng thời đó cũng là quá trình xây dựng và phát triển hệ thống kết
cấu hạ tầng đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế, phục vụ yêu cầu phát triển và nâng
cao đời sống về mọi mặt của dân cư. Công nghiệp hóa dẫn đến chuyển dịch cơ cấu
kinh tế công nghiệp - nông nghiệp - thương mại dịch vụ, chuyển dịch dân số và lao
động từ đó hình thành khu đô thị mới.
Quá trình công nghiệp hóa ở mỗi quốc gia là sự hình thành hệ thống cơ sở
vật chất của các ngành kinh tế quốc dân mà trước hết là ngành công nghiệp. Kết quả
chính của quá trình này còn bao gồm hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã
hội trên phạm vi cả nước đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế và nâng cao đời sống
của nhân dân. Kết quả trên của quá trình công nghiệp hóa tất yếu gắn liền sự hình
thành các cơ sở, các khu công nghiệp, các khu thương mại dịch vụ và các khu dân
cư mới. Do vậy có thể khẳng định rằng công nghiệp hóa là một quá trình tất yếu và
phổ biến của mỗi quốc gia trong quá trình phát triển.
Nước ta đang trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất
nước theo đường lối phát triển kinh tế của Đảng ta đến năm 2020 nước ta trở thành
nước công nghiệp, do vậy việc hình thành các khu công nghiệp mới và mở rộng khu
công nghiệp hiện có là xu hướng tất yếu.
Tỉnh Thái nguyên cũng không nằm ngoài quy luật đó, trong những năm gần
đây tình hình phát triển kinh tế xã hội của tỉnh đã và đang có bước chuyển biến tích
cực, thu nhập của người dân được nâng cao, đời sống vật chất và tinh thần ngày
càng cao quá trình công nghiệp hóa diễn ra mạnh mẽ. Thị xã Sông Công là thị xã
công nghiệp trẻ với 30 năm xây dựng và trưởng thành có khu công nghiệp Sông
Công và các Cụm công nghiệp đã hình thành và thu hút nhiều dự án đầu tư sản xuất
do đó quá trình công nghiệp hóa ở thị xã Sông Công cũng đang diễn ra mạnh mẽ.
Sự hình thành các Khu, Cụm công nghiệp mới trong thời gian qua là xu
hướng tất yếu để hòa nhập với sự phát triển của đất nước. Tuy nhiên, tiến trình công
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
2
nghiệp hóa còn chậm, quy mô sản xuất còn nhỏ, tiểu thủ công nghiệp phát triển
chưa tương xứng; chất lượng nguồn nhân lực còn thấp so với yêu cầu; kết cấu hạ
tầng kinh tế xã hội khu vực nông thôn còn chưa đồng bộ; môi trường nông thôn
chưa được quan tâm đúng mức; đời sống của một bộ phận nông dân còn nhiều khó
khăn; mặt bằng dân trí không đồng đều, tập quán sản xuất lạc hậu còn tồn tại trong
một bộ phận nông dân, quá trình công nghiệp hóa đã ảnh hưởng đến sản xuất và
thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nói chung và cơ cấu kinh tế nông
nghiệp nói riêng của thị xã Sông Công.
Từ thực tế trên tôi chọn và nghiên cứu đề tài: “Ảnh hưởng của sự phát
triển khu công nghiệp đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại thị xã
Sông Công, tỉnh Thái Nguyên”
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
2.1. Mục tiêu chung
Đánh giá ảnh hưởng của sự phát triển khu công nghiệp đến chuyển dịch cơ
cấu kinh tế nông nghiệp ở thị xã Sông Công, đề xuất một số giải pháp nhằm phát
triển của các khu công nghiệp gắn với chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp,
nâng cao đời sống người nông dân tại địa phương.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận và thực tiễn cơ bản về khu công
nghiệp, cơ cấu kinh tế, cơ cấu kinh tế nông nghiệp và ảnh hưởng của khu công
nghiệp đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng công nghiệp hóa -
hiện đại hóa.
- Phân tích và đánh giá thực trạng ảnh hưởng của sự phát triển khu công
nghiệp đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng công nghiệp hóa -
hiện đại hóa ở thị xã Sông Công.
- Đánh giá được những ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của các khu công
nghiệp (quá trình công nghiệp hoá) tới chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp.
- Tìm ra một số giải pháp cơ bản để phát triển của các khu công nghiệp gắn
với chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại thị xã Sông Công trong giai đoạn
2015 - 2020.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu sự ảnh hưởng của phát triển khu công nghiệp đến chuyển dịch cơ
cấu kinh tế nông nghiệp ở thị xã Sông Công.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về nội dung: Ảnh hưởng của sự phát triển khu công nghiệp đến
chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp thị xã Sông Công.
- Phạm vi về không gian : Đề tài được nghiên cứu ta ̣i đi ̣a bàn thị xã Sông
Công, tỉnh Thái Nguyên.
- Phạm vi về thời gian: Thu thập thông tin nghiên cứu trong khoảng thời gian
5 năm từ năm 2010 đến năm 2014.
4. Những đóng góp mới của đề tài
Để có cái nhìn tổng quan về ảnh hưởng của sự phát triển các KCN đến
chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại thị xã Sông Công, cần có nghiên cứu cụ
thể dựa trên đặc điểm điều kiện phát triển kinh tế xã hội cảu thị xã của thị xã.
- Thông qua tìm hiểu phát triển khu công nghiệp tác động đến các yếu tốt sản
xuất nông nghiệp từ đó đánh giá ảnh hưởng của sự phát triển khu công nghiệp đến
chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại thị xã Sông Công
- Đề xuất những giải pháp nhằm phát huy những nhân tố tích cực và hạn chế
nhân tố tiêu cực của phát triển các khu công nghiệp đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế
nông nghiệp tại thị xã Sông Công trong giai đoạn tới.
5. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn được kết cấu thành 4 chương chính,
bao gồm:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về những ảnh hưởng của sự phát triển
khu công nghiệp đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Thực trạng ảnh hưởng của khu công nghiệp đến chuyển dịch cơ
cấu kinh tế nông nghiệp ở thị xã Sông Công, tỉnh Thái Nguyên
Chương 4: Những giải pháp chủ yếu phát triển khu công nghiệp gắn với