Luận Văn Ảnh hưởng của hệ thống phòng thủ tên lửa quốc gia (NMD) tới quan hệ Mỹ-Trung quốc

MỤC LỤC

Lời cảm ơn 4

Danh mục từ viết tắt . 5

Lời mở đầu . 7

Chương I: Vấn đề vũ khí chiến lược trong quan hệ Mỹ-Trung

. 10

1. Khái quát về quan hệ Mỹ-Trung . 10

1.1. Quan hệ Mỹ-Trung trong thời kỳ chiến tranh lạnh 10

1.2. Quan hệ Mỹ-Trung từ sau chiến tranh lạnh đến nay

. 12

2. Vai trò của vũ khí hạt nhân chiến lược trong quan hệ

Mỹ-Trung 15

2.1. Nhân tố răn đe - kiềm chế lẫn nhau . 15

2.2. Nhân tố thúc đẩy hợp tác . 18

Chương II: Ảnh hưởng của hệ thống NMD tới một số vấn đề

trong quan hệ Mỹ-Trung 22

1. Trung Quốc - đối tượng chủ yếu của hệ thống NMD . 22

1.1. Khả năng đảm bảo an ninh và các lợi ích chiến lược

cho nước Mỹ của hệ thống NMD 22

1.2. Nhân tố Trung Quốc trong bố trí hệ thống NMD của

Mỹ 26

2. Nguy cơ phá vỡ thế cân bằng khả năng răn đe hạt nhân

. 28

2.1. Quan điểm của Trung Quốc về khả năng răn đe hạt

nhân đối với Mỹ . 28

2.2. Mối đe doạ của hệ thống NMD đối với khả năng răn

đe hạt nhân của Trung Quốc 32

3. NMD cản trở quá trình thống nhất Đài Loan 35

3.1. Khái quát về vấn đề Đài Loan trong quan hệ Mỹ-

Trung 35

3.2. Tác động của hệ thống phòng thủ tên lửa tới vấn đề

thống nhất Đài Loan . 38

4. NMD thúc đẩy một cuộc chạy đua vũ trang mới 40

Chương III: Chiều hướng quan hệ Mỹ-Trung trước sự xuất

hiện của hệ thống NMD . 46

1. Xu hướng tập hợp lực lượng của Mỹ và Trung Quốc xung

quanh vấn đề NMD . 46

2. Triển vọng quan hệ Mỹ-Trung trước sự xuất hiện của hệ

thống NMD . 51

Kết luận 54

Chú thích 57


LỜI MỞ ĐẦU

Những biến động của quan hệ Mỹ-Trung luôn là một đề tài hấp

dẫn đối với những người quan tâm, nghiên cứu quan hệ quốc tế. Mối

quan hệ này là một trong những quan hệ song phương quan trọng

nhất trên thế giới, có ảnh hưởng lớn đến an ninh, ổn định và phồn

vinh của khu vực châu A'-Thái Bình Dương cũng như xu hướng chính

trị và kinh tế thế giới trong tương lai. Trong khi xem xét quan hệ

Mỹ-Trung, một vấn đề luôn thu hút được sự quan tâm theo dõi của

thế giới là vũ khí chiến lược và khả năng răn đe hạt nhân. Đây là yếu

tố cấu thành quan trọng của sức mạnh và địa vị nước lớn của Mỹ và

Trung Quốc. Tầm quan trọng của vấn đề này thể hiện ở chỗ nó duy

trì sự ổn định chiến lược trong quan hệ hai nước: vừa răn đe, kiềm

chế vừa hợp tác với nhau. Tuy nhiên, sự xuất hiện của hệ thống

phòng thủ tên lửa quốc gia (NMD) có nhiều khả năng đe doạ nghiêm

trọng sự ổn định chiến lược trên.

Kế hoạch triển khai một hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ là

một yếu tố không mới. Trước đây, các chính quyền Mỹ đã từng có kế

hoạch triển khai các hệ thống phòng thủ tên lửa như hệ thống

Sentinel (1967), hệ thống Safeguard (1969) và đặc biệt là Sáng kiến

phòng thủ chiến lược (SDI) (1983), hệ thống phòng thủ toàn cầu

chống lại các cuộc tấn công hạn chế (GPALS) (1991). Những kế hoạch

trên cuối cùng đều không thực hiện được hoặc chết yểu. Tuy nhiên

hiện nay kế hoạch phòng thủ tên lửa lại đang được chính quyền Mỹ

“hâm nóng” lại, trở thành tiêu điểm trong quan hệ giữa các nước lớn,

trong đó có quan hệ Mỹ-Trung. Trên cơ sở Đạo luật phòng thủ tên

lửa quốc gia năm 1999, Tổng thống Mỹ G.W. Bush đã tỏ rõ quyết tâm

triển khai hệ thống NMD bằng việc rút khỏi Hiệp ước chống tên lửa

đạn đạo (ABM) và rầm rộ thực hiện chiến dịch tuyên truyên vận

động cho kế hoạch NMD.

Việc triển khai hệ thống NMD sẽ đe doạ nghiêm trọng đến

những lợi ích quốc gia, trong đó có khả năng răn đe hạt nhân, của

Trung Quốc, nên Trung Quốc là một trong những nước phản đối kịch

liệt nhất ý đồ triển khai NMD của Mỹ. Vấn đề NMD có nguy cơ phủ

một bóng đen lên quan hệ Mỹ-Trung. Đi sâu tìm hiểu ảnh hưởng của

hệ thống NMD đối với lợi ích của Trung Quốc, Mỹ cũng như tổng thể

quan hệ Mỹ-Trung sẽ giúp có một cái nhìn đầy đủ hơn và đánh giá

chính xác hơn về quan hệ Mỹ-Trung cũng như vấn đề NMD. Xuất

phát từ những lý do trên, người viết đã chọn đề tài: “ảnh hưởng của

hệ thống phòng thủ tên lửa quốc gia (NMD) tới quan hệ Mỹ-Trung”.

Tuy nhiên, luận văn không có tham vọng nghiên cứu toàn diện tất cả

các mặt ảnh hưởng mà có những giới hạn nhất định. Luận văn tập

trung nhiên cứu một số vấn đề cơ bản là khả năng răn đe hạt nhân,

vấn đề thống nhất Đài Loan và tăng cường vũ trang. Yếu tố kỹ thuật

- quân sự sẽ không được đề cập nhiều mà phần lớn là những tác động

về mặt an ninh - chính trị và tâm lý trên cơ sở những đề xuất hiện

tại của chính quyền Mỹ về hệ thống NMD.

Cho đến nay, vấn đề NMD trong quan hệ Mỹ-Trung đang gây

nhiều tranh luận và thu hút sự chú ý của nhiều học giả trên thế giới

nên cũng đã có nhiều bài viết phân tích vấn đề này, chủ yếu là của

Trung Quốc và Mỹ. Tuy nhiên, phần lớn những bài viết đó còn lẻ tẻ,

chưa hệ thống hoặc chỉ đứng trên lập trường của Trung Quốc hay Mỹ

và phân tích theo quan điểm của chính một trong hai nước này. ở

nước ta cũng chưa xuất hiện nhiều bài viết hay bài nghiên cứu có

liên quan, các tài liệu tham khảo phần lớn chỉ mang tính tổng hợp

thông tin. Do đó bản luận văn có mong muốn tìm hiểu vấn đề này để

có thể đóng góp một tài liệu tham khảo có ích cho những ai quan

tâm.

Về mặt phương pháp luận nghiên cứu, các phân tích, đánh giá

đều dựa trên quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy

vật lịch sử. Đồng thời các phương pháp nghiên cứu chủ yếu được sử

dụng là phương pháp phân tích-tổng hợp, so sánh-đối chiếu kết hợp

với phương pháp lôgic-lịch sử để tập trung làm rõ yêu cầu của đề tài.

Với những mục đích và yêu cầu đã nêu, luận văn, ngoài phần

Mở đầu và phần Kết luận, được bố cục như sau:

* Chương I: Khái quát một số nét về quan hệ Mỹ -Trung trong

và sau chiến tranh lạnh, phân tích vai trò của vũ khí chiến lược - nền

tảng của hệ thống NMD - trong quan hệ Mỹ-Trung.

* Chương II: Trước hết tìm hiểu những khả năng NMD đảm

bảo lợi ích cho Mỹ, nhân tố Trung Quốc trong bố trí hệ thống NMD,

sau đó tập trung phân tích những ảnh hưởng của hệ thống này đối

với lợi ích của Trung Quốc và rút ra những nhận xét về ảnh hưởng

của nó đối với quan hệ Mỹ-Trung.

* Chương III: Từ kết quả phân tích những ảnh hưởng tới quan

hệ đi đến những đánh giá về tác động của hệ thống NMD đối với xu

hướng tập hợp lực lượng của Mỹ và Trung Quốc; phân tích chiều

hướng phát triển của mối quan hệ này trong thời gian tới.

Đây là một đề tài mới mẻ và khó đối với trình độ, kinh nghiệm

còn hạn chế của sinh viên đồng thời do điều kiện tài liệu có liên quan

cũng rất hạn chế nên mặc dù đã có nhiều cố gắng, luận văn chắc

chắn không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Rất mong nhận

được sự chỉ bảo của thầy cô và sự đóng góp ý kiến của các bạn.