Thạc Sĩ Ảnh hưởng của bệnh tụ huyết trùng lợn đến một số chỉ tiêu sinh lý, sinh hóa máu của đàn lợn thịt nuô

Luận văn thạc sĩ năm 2011
Đề tài: Ảnh hưởng của bệnh tụ huyết trùng lợn đến một số chỉ tiêu sinh lý, sinh hóa máu của đàn lợn thịt nuôi trên địa bàn huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang

MỤC LỤC
Lời cam ñoan i
Lời cảm ơn ii
Mục lục iii
Danh mục bảng vii
Danh mục hình và ñồ thị viii
Danh mục viết tắt ix
1. ðẶT VẤN ðỀ i
1.1 Tính cấp thiết của ñề tài1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu của ñề tài2
2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU3
2.1. Lịch sử nghiên cứu về bệnh tụ huyết trùng3
2.2. Truyền nhiễm học bệnh tụ huyết trùng4
2.3. ðặc ñiểm sinh học của P. multocida5
2.4. Triệu chứng và bệnh tích bệnh tụ huyết trùng14
2.5. Phòng và trị bệnh tụ huyết trùng17
2.5.1. Phòng bệnh bằng vệ sinh17
2.5.2. Phòng bệnh bằng vaccine18
2.5.3. ðiều trị bệnh tụ huyết trùng21
3. ðỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU 24
3.1. ðỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU24
3.2 ðỊA ðIỂM, THỜI GIAN NGHIÊN CỨU24
3.2.1. ðịa ñiểm nghiên cứu24
3.2.2. Thời gian nghiên cứu24
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
iv
3.3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU24
3.3. Nội dung nghiên cứu24
3.3.1 ðiều tra tình hình tiêm phòng 4 bệnh ñỏ của lợn tại ñịa
bàn huyện Yên Dũng tỉnh Bắc Giang24
3.3.2. Theo dõi tỷ lệ bệnh tụ huyết trùng trên ñàn lợnthịt tại
các cơ sở chăn nuôi trên ñịa bàn huyện Yên Dũng tỉnh
Bắc Giang 24
3.3.3. Quan sát một số triệu chứng và bệnh tích của bệnh tụ
huyết trùng lợn 25
3.3.4 Theo dõi các chỉ tiêu lâm sàng25
3.3.5. Nghiên cứu một số chỉ tiêu sinh lý máu25
3.3.6. Nghiên cứu một số chỉ tiêu sinh hoá máu25
3.3.7. Thử nghiệm một số phác ñồ ñiều trị bệnh bằng kháng
sinh 25
3.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU25
3.4.1. Chẩn ñoán xác ñịnh lợn mắc bệnh tụ huyết trùng26
3.4.2. Các chỉ tiêu sinh lý và triệu chứng lâm sàng ñược xác
ñịnh bằng các phương pháp khám lâm sàng thường quy26
3.4.3. Xét nghiệm các chỉ tiêu sinh lý, sinh hoá máu bằng các
phương pháp thường quy và máy tự ñộng26
3.4.4. Phương pháp xét nghiệm vi sinh vật và làm kháng sinh ñồ27
3.5. PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU27
4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN28
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
v
4.1. TÌNH HÌNH TIÊM PHÒNG VÀ TỶ LỆ MẮC BỆNH
TỤ HUYẾT TRÙNG TRÊN ðÀN LỢN THỊT NUÔI
TẠI CÁC CƠ SỞ CHĂN NUÔI TRÊN ðỊA BÀN
HUYỆN YÊN DŨNG TỈNH BẮC GIANG28
4.1.1. Kết quả tiêm phòng 4 bệnh ñỏ trên ñàn lợn thịt nuôi tại
các cơ sở chăn nuôi trên ñịa bàn huyện Yên Dũng tỉnh
Bắc Giang 28
4.1.2. Tỷ lệ mắc bệnh tụ huyết trùng trên ñàn lợn thịt nuôi trên
ñịa bàn huyện Yên Dũng tỉnh Bắc Giang29
4.2. NHỮNG BIỂU HIỆN LÂM SÀNG VÀ MỘT SỐ CHỈ
TIÊU SINH LÝ Ở LỢN MẮC BỆNH TỤ HUYẾT
TRÙNG 32
4.2.1. Những biểu hiện lâm sàng ở lợn mắc bệnh tụ huyếttrùng32
4.2.2 Thân nhiệt, tần số hô hấp, tần số mạch của lợn mắc bệnh
tụ huyết trùng 34
4.3. MỘT SỐ CHỈ TIÊU SINH LÝ MÁU Ở LỢN MẮC
BỆNH TỤ HUYẾT TRÙNG38
4.3.1. Số lượng hồng cầu, hàm lượng huyết sắc tố và tỷ khối
huyết cầu ở lợn mắc bệnh tụ huyết trùng39
4.3.2. Tốc ñộ huyết trầm và sức kháng hồng cầu ở lợn mắc
bệnh tụ huyết trùng42
4.3.3. Lượng huyết sắc tố trung bình, nồng ñộ huyết sắc tố
trung bình và thể tích trung bình của hồng cầu ở lợn mắc
bệnh tụ huyết trùng44
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
vi
4.3.4. Số lượng bạch cầu và công thức bạch cầu47
4.4. MỘT SỐ CHỈ TIÊU SINH HÓA MÁU Ở LỢN MẮC
BỆNH TỤ HUYẾT TRÙNG51
4.4.1. Protein tổng số và tiểu phần Protein51
4.4.2. ðộ dự trữ kiềm trong máu và hoạt ñộ men sGOT, sGPT
trong huyết thanh lợn mắc bệnh tụ huyết trùng53
4.5. TỔN THƯƠNG BỆNH LÝ Ở PHỔI LỢN MẮC BỆNH
TỤ HUYẾT TRÙNG57
4.5.1. Tổn thương ñại thể57
4.5.2. Tổn thương vi thể 58
4.6. BIỆM PHÁP PHÒNG, TRỊ BỆNH TỤ HUYẾT TRÙNG59
4.6.1. Phân lập vi khuẩn ở phổi và làm kháng sinh ñồ59
4.6.2. Kết quả kiểm tra tính mẫn cảm với kháng sinh của
Pasteurella multocida và các chủng vi khuẩn sau khi
phân lập ñược 60
4.6.3. Phòng trị bệnh tụ huyết trùng lợn tại ñịa bàn huyện Yên
Dũng tỉnh Bắc Giang62
5. KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ66
5.1. KẾT LUẬN 66
5.2. TỒN TẠI VÀ ðỀ NGHỊ68
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
vii
DANH MỤC BẢNG
Bảng 4.1. Kết quả tiêm phòng vaccine phòng 4 bệnh ñỏ cho ñàn lợn nuôi
tại ñịa bàn huyện Yên Dũng tỉnh Bắc Giang28
Bảng 4.2. Tỷ lệ mắc bệnh tụ huyết trùng trên ñàn lợn thịt nuôi trên ñịa
bàn huyện Yên Dũng tỉnh Bắc Giang30
Bảng 4.3. Những biểu hiện lâm sàng của lợn mắc bệnhTHT33
Bảng 4.4: Thân nhiệt, tần số hô hấp, tần số mạch của lợn mắc bệnh THT 35
Bảng 4.5: Số lượng hồng cầu, hàm lượng huyết sắc tốvà tỷ khối huyết
cầu ở lợn khỏe và lợn mắc bệnh tụ huyết trùng40
Bảng 4.6. Tốc ñộ huyết trầm của máu lợn mắc bệnh tụhuyết trùng42
Bảng 4.7. Sức kháng hồng cầu của lợn khỏe so với lợn mắc bệnh tụ
huyết trùng 43
Bảng 4.8: Lượng huyết sắc tố trung bình, nồng ñộ huyết sắc tố trung bình
và thể tích trung bình của hồng cầu ở lợn mắc bệnh tụ huyết
trùng 46
Bảng 4.9: Số lượng bạch cầu và công thức bạch cầu của lợn mắc bệnh tụ
huyết trùng 48
Bảng 4.10: Hàm lượng Protein và tỷ lệ các tiểu phầnProtein huyết thanh
ở lợn mắc bệnh tụ huyết trùng52
Bảng 4.11: ðộ dự trữ kiềm trong máu và hoạt ñộ men sGOT, sGPT trong
huyết thanh lợn mắc bệnh tụ huyết trùng54
Bảng 4.12: Một số tổn thương bệnh lý vi thể ở phổi lợn mắc bệnh tụ
huyết trùng 58
Bảng 4.13: Kết quả phân lập Pasteurella multocidavà các vi khuẩn bội
nhiễm khác 59
Bảng 4.14. Kết quả kiểm tra tính mẫn cảm với kháng sinh ñối với các
chủng vi khuẩn phân lập ñược61
Bảng 4.15: Kết quả ñiều trị thử nghiệm bệnh tụ huyết trùng trên ñàn lợn
thịt nuôi trên ñịa bàn huyện Yên Dũng tỉnh Bắc Giang65
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
viii
DANH MỤC ðỒ THỊ
Biểu ñồ 1: Kết quả tiêm phòng vaccine phòng 4 bệnh ñỏ cho ñàn lợn nuôi
tại ñịa bàn huyện Yên Dũng tỉnh Bắc Giang29
Biểu ñồ 2: Tỷ lệ mắc bệnh tụ huyết trùng trên ñàn lợn thịt nuôi trên ñịa bàn
huyện Yên Dũng tỉnh Bắc Giang31
Biểu ñồ 3: Thân nhiệt, tần số hô hấp, tần số mạch của lợn mắc bệnh THT 35
Biểu ñồ 4: Số lượng bạch cầu và công thức bạch cầu của lợn mắc bệnh tụ
huyết trùng 48
Biểu ñồ 5: Hàm lượng Protein và tỷ lệ các tiểu phầnProtein huyết thanh ở
lợn mắc bệnh tụ huyết trùng52
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
ix
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT
Ký hiệu viết
tắt Viết ñầy ñủ
1 ALÂXMN Áp lực âp xoang màng ngực
2 A/G Tỷ lệ Albumin/Globulin
3 BC Bạch cầu
4 BACK Bạch cầu ái kiềm
5 BCAT Bạch cầu ái toan
6 BCTT Bạch cầu trung tính
7 ðNL ðơn nhân lớn
8 Hb Hemoglobin
9 [Hb]TBHC Nồng ñộ huyết sắc tố trung bình của hồngcầu
10 PTH Phó th ương hàn
11 LHSTTBCHC Lượng huyết sắc tố trung bình của hồngcầu
12 LBC Lâm ba cầu
13 sGOT Glutamat Oxalat Transaminase
14 sGPT Glutamat Pyruvat Transaminase
15 THT Tụ huyết trùng
16 V
BQ
Thể tích trung bình của hồng cầu
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
1
1. ðẶT VẤN ðỀ
1.1 Tính cấp thiết của ñề tài
Trong những năm gần ñây, ngành chăn nuôi nói chungvà chăn nuôi
lợn nói riêng ngày càng phát triển mạnh ñã ñáp ứng phần lớn nhu cầu về thực
phẩm của người dân và giữ một vị trí quan trọng trong nền kinh tế quốc dân.
Nhằm ñáp ứng với sự phát triển ñó, Nhà Nước, Bộ Nông Nghiệp và Phát
Triển Nông Thôn ñã cho nhập các giống gia súc, gia cầm có năng suất và chất
lượng cao từ các nước có nền chăn nuôi phát triển nhằm mục ñích nâng cao
sản lượng và chất lượng sản phẩm.
Trong các loại vật nuôi thì nuôi lợn mang lại hiệuquả kinh tế cao và
nguồn cung cấp thịt chủ yếu cho xã hội. Vì vậy trong những năm gần ñây,
ngành chăn nuôi nước ta nói chung và chăn nuôi lợn nói riêng ñã ñạt nhiều
thành tựu mới, xu thế chuyên môn hóa sản xuất, chănnuôi trong trang trại tập
trung ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, trong chăn nuôi muốn thu ñược lợi
nhuận cao thì ngoài các vấn ñề về con giống, công tác dinh dưỡng thì công tác
thú y là vấn ñề cấp bách, quyết ñịnh ñến thành côngtrong chăn nuôi.
Việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào thựctiễn sản xuất ñã
giúp chúng ta xử lý và khống chế bệnh dịch. Mặt khác khi mức sống của
người dân tăng lên thì nhu cầu về sử dụng thực phẩmsạch ñang là vấn ñề mà
xã hội quan tâm, do ñó mà ngành chăn nuôi nói chungvà nhất là chăn nuôi
lợn nói riêng làm sao phải tạo ra nhiều số lượng nhưng phải có chất lượng sản
phẩm tốt, việc ñó ñòi hỏi phải có những biện pháp hợp lý ñể ñáp ứng nhu cầu
xã hội.
Trong những bệnh truyền nhiễm thường xảy ra ở lợn thì tụ huyết trùng
là bệnh gây thiệt hại kinh tế khá lớn cho ngành chăn nuôi lợn, ñặc biệt là
ngành chăn nuôi lợn thịt. Bệnh này thường xảy ra cấp tính và quá cấp tính
chết nhanh gây nhiều khó khăn cho việc chẩn ñoán vàphòng trị bệnh. ðồng
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
2
thời, khi lợn mắc bệnh còn làm giảm khả năng tăng trọng cũng như ảnh
hưởng ñến hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi lợn.
Hiện nay ở nước ta ñã có nhiều công trình nghiên cứu về bệnh tụ huyết
trùng lợn, tuy nhiên những nghiên cứu này mới chỉ tập trung vào các ñặc
ñiểm dịch tễ, truyền nhiễm và phác ñồ ñiều trị bệnh, còn việc làm rõ các ñặc
ñiểm bệnh lý của lợn mắc bệnh tụ huyết trùng còn rất ít tác giả ñề cập ñến.
Xuất phát từ thực tiễn sản xuất, nhằm mục ñích tìmhiểu kỹ hơn một số
ñặc ñiểm bệnh lý của bệnh này. ðược sự phân công của Viện sau ñại học,
khoa Thú Y, Bộ môn Nội - Chẩn - Dược - ðộc chất, dưới sự hướng dẫn của
TS. Chu ðức Thắng chúng tôi tiến hành nghiên cứu ñềtài: “Ảnh hưởng của
bệnh tụ huyết trùng lợn ñến một số chỉ tiêu sinh lý, sinh hóa máu của ñàn
lợn thịt nuôi trên ñịa bàn huyện Yên Dũng - tỉnh Bắc Giang”.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu của ñề tài
- Xác ñịnh rõ những biến ñổi bệnh lý của bệnh.
- ðánh giá hiệu quả của những phác ñồ ñiều trị thửnghiệm, từ ñó có cơ
sở ñưa ra biện pháp khống chế bệnh có hiệu quả.
- Ứng dụng những kết quả ñã nghiên cứu ñược vào thực tiễn sản xuất
nhằm hạn chế tác hại của bệnh, tạo sản phẩm an toànvề bệnh, nâng cao hiệu quả
trong nuôi lợn, làm cơ sở cho những nghiên cứu tiếptheo ñối với bệnh này.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
3
2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. Lịch sử nghiên cứu về bệnh tụ huyết trùng
Bệnh tụ huyết trùng lợn (Pasteurellosis suum) là một bệnh truyền
nhiễm cấp tính xảy ra ở lợn, thường phát sinh rải rác, có khi thành dịch ñiạ
phương. Bệnh do vi khuẩn Pasteurella suisepticagây ra, ñặc ñiểm của bệnh
là viêm phổi, viêm màng phổi, màng tim và bại huyết.
Rosenbush và Merchant (1939) ñã ñề nghị ñặt tên chovi khuẩn này
là Pasteurella multocida (P. multocida) ñể chỉ khả năng gây bệnh cho nhiều
loài vật của chúng, tên vi khuẩn này ñã ñược công nhận chính thức trên thế
giới và ñược sử dụng cho ñến ngày nay. Bệnh do P. multocida gây ra thường
ở hai thể chủ yếu là nhiễm trùng máu, xuất huyết Haemorrhagic Septicaemia
(HS) và viêm phổi ở bò (Bovine Pneumonia). Thể viêm phổi ở bò thấy tại các
nước châu Âu và Bắc Mỹ (Frank, 1989). Bệnh tụ huyếttrùng lợn gặp ở khắp các
châu lục, xảy ra lẻ tẻ, ít khi thành dịch (Lê Minh Trí và cs, 1999). Thể nhiễm
trùng máu, xuất huyết thấy ở trâu, bò các nước châuÁ và châu Phi.
Từ năm 1887 ñến nay, bệnh tụ huyết trùng ñã ñược phát hiện ở
nhiều nước trên thế giới, bệnh gây thiệt hại nghiêmtrọng về kinh tế cho
nhiều nước, nhất là ở các nước nhiệt ñới nóng ẩm thuộc châu Á, bệnh
xảy ra tại các nước ðông Dương, Ấn ðộ, Indonesia, Malaysia. Ở Nhật
Bản, bệnh ñược phát hiện vào năm 1923, song không thấy gây thành dịch
và không thể hiện dịch tễ. Bệnh cũng ñược phát hiệnở bò rừng Vườn
thú quốc gia Mỹ vào các năm 1912, 1922, 1967 và chỉthấy có một báo
cáo cho biết bệnh có ở bò sữa vào năm 1969 (Cater, 1982). Năm 1984,
Tổ chức dịch tễ thế giới OIE (Office International Epizooties) chính thức
công bố bệnh tụ huyết trùng trâu, bò trên thế giới (FAO, 1991), OIE cũng
phân loại bệnh (HS) vào bảng B trong danh mục các bệnh truyền nhiễm
nguy hiểm ở gia súc. Theo (De Alwis, 1992a) bệnh cũng ñã sảy ra ở châu
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
4
Phi và gây thiệt hại nghiêm trọng cho ñàn gia súc.
Kể từ khi phát hiện ñến nay, vi khuẩn P. multocida vẫn là nguyên
nhân gây bệnh tụ huyết trùng cho nhiều loài gia súcvà gia cầm. Tuy có tính
thích nghi gây bệnh trên các loài vật khác nhau, nhưng P. multocida ñều có
ñặc tính cơ bản giống nhau.
2.2. Truyền nhiễm học bệnh tụ huyết trùng
Trong tự nhiên, các giống lợn ñều cảm nhiễm bệnh, ñặc biệt lợn từ 3
tháng tuổi ñến 6 tháng tuổi mắc nhiều nhất, bệnh cóthể lây sang trâu, bò, gia
cầm và ngược lại. Trong phòng thí nghiệm thường dùng lợn ñể tiêm truyền.
Trong cơ thể bệnh, máu, dịch bài tiết, các phủ tạngñều có vi khuẩn.
Phổi là nơi tập trung nhiều vi khuẩn nhất. Nhiều lợn khoẻ mang trùng ở
ñường hô hấp trên. Trong tự nhiên, vi khuẩn có nhiều trong ñất ẩm. ðất có
nhiều nitrat và thiếu ánh sáng vi khuẩn có thể tồn tại rất lâu.
Bệnh có thể lây trực tiếp trong ñàn giữa con ốm và con khoẻ bằng
ñường thở tự nhiên, nhưng ñường lây gián tiếp là chủ yếu, thông qua các nhân
tố trung gian bị nhiễm mầm bệnh như thức ăn, nước uống, dụng cụ chăn nuôi.
Truyền bệnh gián tiếp khi vi khuẩn vào ñường tiêu hóa qua thức ăn, nước
uống bị nhiễm khuẩn hoặc qua các vết xước ở da, niêm mạc. Phương
thức truyền bệnh ngang và truyền bệnh dọc ñều có thể xảy ra nhưng chưa
ñược chứng minh rõ ràng về cơ chế gây bệnh, nhiều tác giả cho rằng bệnh
ñường hô hấp ở lợn là kết quả tác ñộng của nhiều yếu tố gây nên, chứ không
phải duy nhất do cảm nhiễm vi khuẩn. Vì vậy, bệnh tụ huyết trùng lợn
không phải chỉ là kết quả của cảm nhiễm xảy ra ñột ngột, mà phải có một
quá trình vi khuẩn có sẵn cư trú ở ñường hô hấp sảnsinh một lượng lớn,
gây tổn thương phổi. Kết quả này chỉ xảy ra khi sứcñề kháng của vật chủ
yếu ñi. Mặc dù cơ chế sinh bệnh tụ huyết trùng lợn chưa ñược nghiên cứu
ñầy ñủ, nhưng những dẫn chứng hiện có ñã chỉ ra rằng vi khuẩn P.
multocida gây bệnh tụ huyết trùng lợn bằng các yếu tố có sẵn.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
5
Theo Nguyễn Vĩnh Phước (1978) vi khuẩn P. multocida phân lập
từ bệnh phẩm lợn bị tụ huyết trùng thường có giáp m ô mỏng thể hiện
dung quang rõ. Nhưng khi cấy chuyển nhiều lần trên môi trường nhân tạo
giáp mô biến mất, dung quang không rõ thì ñộc lực cũng giảm. Vì
vậy, nhiều tác giả cho rằng giáp mô là yếu tố gây bệnh thông qua việc giúp
cho vi khuẩn tránh ñược hiện tượng thực bào và các yếu tố phòng vệ
không ñặc hiệu của vật chủ. Mặt khác, hiện tượng bám dính, cơ chế gây
bệnh của vi khuẩn này cũng ñã ñược một số tác giả nghiên cứu như Trigo
(1989) ñã xác ñịnh ñược yếu tố bám dính của P. multocida type D và A
phân lập từ lợn bị bệnh tụ huyết trùng và chứng minh chúng bám dính trên
tế bào nuôi cấy, nhưng gây bệnh trong tự nhiên thì P. multocida type A chỉ
bám dính trên tế bào biểu mô không có nhung mao. Vìvậy, mỗi type ñều
có vị trí bám trên các tổ chức có tế bào biểu mô khác nhau dẫn ñến ñường
xâm nhập, thể bệnh gây ra cũng khác nhau.
Theo Bergey (1974) vi khuẩn P. multocida thuộc bộ Eubacteriales, họ
Pavrobacteriacea, tộc Pasteurellaceae, giống Pasteurella, loài multocida.Vi khuẩn P.
multocida thuộc chi Pasteurella, trong P. multocida có nhiều loài và chủng vi
khuẩn khác nhau. Trước kia trong chi Pasteurella còn có P. haemolytica
nhưng loài này ñược xếp vào chi Mannheimia với tên gọi Mannheimia
haemolytica. Trong chi Pasteurella thì các vi khuẩn thuộc P.multocida gây
nhiều bệnh nguy hiểm cho gia súc, gia cầm và làm thiệt hại kinh tế chung
cho ngành chăn nuôi.
2.3. ðặc ñiểm sinh học của P. multocida
Theo Smith (1959) vi khuẩn P. multocida có sự thay ñổi phụ thuộc
vào nguồn gốc của chúng, vi khuẩn phân lập từ bò cókích thước ñồng nhất
từ 0,5µ ñến 1,2µ, trong khi ñó vi khuẩn phân lập từlợn có dạng tròn hơn,
kích thước 0,8µ ñến 1,0µ.
Vi khuẩn P. multocida có dạng cầu trực khuẩn nhỏ, ngắn, hình trứng,

TÀI LIỆU THAM KHẢO
TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT
1. Vũ Triệu An (1976), Sinh lý bệnh, NXB Y học và TDTT Hà Nội.
2. Trần cừ, Cù Xuân Dần (1976), Sinh lý gia súc, NXB Nông Nghiệp, Hà Nội.
3. Nguyễn ðăng Khải, ðặng ðình Sự, Nguyễn ðăng Tho (1999):“Xác
ñịnh nguyên nhân của những ổ dịch trâu, bò chết cấptính trong thời
gian gần ñây”, KHKT Thú y, 6 (4), Hà Nội, tr 83 - 85.
4. Dương Thế Long (1995):“Nghiên cứu một số ñặc ñiểm dịch tễ và
vi khuẩn học của bệnh tụ huyết trùng trâu, bò ở SơnLa ñể xác ñịnh
biện pháp phòng trị thích hợp”, Luận án Phó tiến sỹ Khoa học Nông
nghiệp, Viện khoa học Nông nghiệp Việt Nam, Hà Nội.
5. Hồ Văn Nam, Nguyễn Thị ðào Nguyên, Phạm Ngọc Thạch (1997), Giáo trình
bệnh nội khoa gia súc, NXB Nông Nghiệp, Hà Nội.
6. Hồ Văn Nam, Nguyễn Thị ðào Nguyên, Phạm Ngọc Thạch (1997),
Giáo trình chẩn ñoán lâm sàng thú y, NXB Nông nghiệp Hà Nội.
7. Lê Văn Năm, Trần Văn Bình, Nguyễn Thị Hương (1999):“Hướng dẫn
phòng và trị bệnh lợn cao sản” , Cẩm nang bác sỹ thú y, NXB Nông
nghiệp Hà Nội.
8. Nguyễn Ngã (1996):“ðặc tính sinh học và sự tương quan ñồng kháng
nguyên của vi khuẩn Pasteurella multocida gây bệnh tụ huyết
trùng trâu, bò ở miền Trung với chủng Iran chế tạo văcxin”, Luận án Phó
tiến sỹ khoa học Nông nghiệp, Viện thú y Quốc gia, Hà Nội.
9. Nguyễn Ngã, Phan Thanh Phượng, Nguyễn Thị Duyên và Nguyễn Thiên
Thu (1999):“Nghiên cứu chế tạo văcxin ña giá phòng 4 bệnh ñỏ ởlợn
khu vực miền Trung”, KHKT Thú y, 6 (2), Hà Nội, tr 41 - 46.
10. Hoàng ðạo Phấn (1986):“Về ñặc tính của Pasteurella multocida và
type huyết thanh của chúng” Tạp chí KHKT Thú y, 3 (1), tr 1 - 7.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
75
11. Hoàng ðạo Phấn (1996):“Nghiên cứu tác ñộng của thực khuẩn thể
ñặc hiệu với Pasteurella multocida phân lập từ gia súc, gia
cầm”KHKT Thú y, 3 (1), Hà Nội, tr 37 - 40.
12. Nguyễn Vĩnh Phước (1978a)Giáo trình bệnh truyền nhiễm gia súc,
NXB Nông thôn, Hà Nội. tr 223 - 231.
13. Nguyễn Vĩnh Phước (1978b):“Bệnh tụ huyết trùng lợn”,Giáo trình
bệnh truyền nhiễm gia súc. NXB Nông thôn, tr 303 - 309.
14. Nguyễn Vĩnh Phước, Lê Thanh Tòng, Lê Anh Phụng, Nguyễn Văn
Vĩnh, Mai Hồng Phước (1986a):“Phân lập ñịnh type huyết thanh học vi
khuẩn tụ huyết trùng trâu, bò ở các tỉnh phía Nam” Kết quả hoạt ñộng
khoa học kỹ thuật thú y 1975 - 1985, NXB Nông nghiệp, Hà Nội, tr 126
-128.
15. Phan Thanh Phượng (1994): Ba bệnh ñỏ của lợn, NXB Nông
nghiệp, Hà Nội, tr 59 - 91.
16. Phan Thanh Phượng, Nguyễn Minh, Hamer R.Wust N (1996):“Tìm
hiểu ảnh hưởng của bệnh tiên mao trùng ñến quá trình ñáp ứng
miễn dịch của trâu khi tiêm văcxin tụ huyết trùng”, KHKT Thú y, 3 (4),
Hà Nội.
17. Phan Thanh Phượng (2000):“Bệnh tụ huyết trùng gia súc, gia cầm và
biện pháp phòng chống” KHKT Thú y, 7 (2), tr 87 - 96.
18. Nguyễn Xuân Tịnh, Tiết Hồng Ngân, Nguyễn Bá Mùi, LêMộng Loan
(1996), Sinh lý học gia súc,NXB Nông nghiệp Hà Nội.
19. Chu ðức Thắng, Phạm Ngọc Thạch (2008), Giáo trình Chẩn ñoán bệnh
gia súc. NXB Nông nghiệp
20. Nguyễn Như Thanh, Bùi Quang Anh, Trương Quang (2001)ịch tễ
học thú y, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
21. Nguyễn Như Thanh (2001):Cơ sở của phương pháp nghiên cứu dịch
tễ học thú y, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
22. Lê Minh Trí, Hồ ðình Trúc và Bùi Quý Huy (1999):“Kết quả ñiều
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
76
tra dịch tễ bệnh gia súc, gia cầm ở 5 tỉnh phía Bắc”, Khoa học kỹ thuật
thú y, 4(3), Hà Nội.
23. Nguyễn Quang Tuyên (2008): Vi sinh vật thú y, Giáo trình ðại học,
NXB Nông nghiệp, Hà Nội. tr 34 - 35.
24. Tạ Thị Vịnh (1991), Giáo trình sinh lý bệnh thú y, Trường ðại học
Nông nghiệp I Hà Nội.
25. Nguyễn Quang Mai (2004), Sinh lý học ñộng vật và người, NXB Khoa
học và Kỹ thuật, Hà Nội.
TÀI LIỆU NƯỚC NGOÀI
26. Abeynayke P., Wijewardana T. G and Thalagoda SA
(1992): “Antimicrobial susceptibility of Pasteurella multocida isolated”,
Pasteurellosis in production animal. An international workshop
(ACIAR) Bali Indonesia, 10 - 13 August, pp: 193 - 196.
27. ALLan EM., Wiseman A., Gibbs H.A and Selman I.E (1985):
“Pasteurella species isolated from the bovine respiratory tract and
their antimicrobial sensitivity patterns”, Veterynary Record, 117, pp: 629
- 631.
28. Bain R.V.S., De Alwis M.C.L., Carter G.R. and Gupta B.K
(1982): “Haemorrhagic septicaemia”, Animal production and Health,
No 33, FAO, Rome.
29. Bandopadhyay P.K.,Tonganokar S.S. and Singh D.K (1991):
“Characterisation and antibiotic sensitivity of Pasteurella multocida
isolateda isolated from cases of Haemorrhagic
Septicaemia”,
30. Bergey (1974): Manual of determinative bacteriogy 8
th
Buchanan R.E.
and Gibbsons N.E. Co-editors, Saltimore, the William and Wiking
Company.
31. Bolin F.D.M. and Eveleth D.F (1951): The use of biological products
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
77
in experimental fowl cholera. Pro.88
th
.
Annu.Meet.Am.Vet.Med.Assoc., pp:
a. 110 - 112.
32. Carter. G.R (1952): Typ specific capsulars antigens of Pasteurella
multocida, Canadian Journal of Medical Science, 30, pp.48 - 53.
33. Carter. G.R (1955): Studies on Pasteurella multocida I, a
haemaggltination test for indetification of serological type, American
Journal of Vet. Reseach, 16, pp. 481 - 484.
34. Carter. G.R (1959): Studies on Pasteurella multocida IV,
serological types from species other cattle and swine, American
Jounal of Vet. Reseach, 21, pp.173 - 175.
35. Carter. G.R. (1967): Pasteurellosis and Pasteurella multocida and
Pasteurella haemolytica, In advance in veterinany Science, 11, pp. 321 -
329.
36. Carter. G.R. (1982): Whatever happened to haemorrhagic septicaemia
Jounal of American Association of Veterinary Asscation, 180, pp.1176 -
1777.
37. Carter. G.R. (1984): Pasteurella, Yersinia and Francisella page: 111
-121, in Diagnostic procedures in Veterinery Bacteriology and
Mycology 4
th
ed (Carter G.R.ed) Charles. C Thomas Publisher.
Springfield.
38. Carter. G.R. and De Alwis M.C.L (1989): Haemorrhagic septicaemia.
In ADLAM C. and RUTTER J.M (eds) Pasteurella and
pasteurellosis. Academic Press. London, pp. 131 - 160.
39. Chandrasekeran S., Yeap P.C., and Rohan S. (1992):
Production of a combined P. haemolytica and P.multocida oil
adjuvant vaccine, Proceeding of National IRPA
Semina, Kualalumpur, Malayxia, pp. 481 - 482.