Luận Văn An ninh con người và sự bất an trong cuộc sống hôm nay

TÓM TẮT:Sau khi giới thiệu khái niệm an ninh con người trong xã hội hiện đại bài viết
đã phân tích một cách toàn diện và sâu sắc những cơ tiềm ẩn về chiến tranh, mâu thuẫn sắc
tộc tôn giáo mất an ninh lương thực, nguy cơ cạn kiệt tài nguyên và năng lượng v.v ở khu
vực Đông Nam Á. Đồng thời bài viết cũng phân tích các nguy cơ mất an ninh ô nhiễm môi
trường tự nhiên và xã hội ở Việt Nam và đề nghị cần phải hoạch định một chiến lược lâu dài
để phát triển bền vững.
1. AN NINH CON NGƯỜI – ĐÔI
NÉT VỀ KHÁI NIỆM
Chưa bao giờ, vấn đề an ninh con
người được đặt ra một cách khẩn thiết như
ngày nay. Nó trở thành mối quan tâm của
toàn nhân loại, là đề tài bàn thảo trong
nhiều hội nghị quốc gia và quốc tế, được
hoạch định trong chính sách của các nhà
nước vì cuộc sống của con người ngày
càng bị đe doạ bởi nhiều yếu tố bất
an:chiến tranh, nạn đói, dịch bệnh, ô nhiễm
môi trường, cạn kiệt tài nguyên Cho
nên đi tìm những yếu tố bất an chính là để
thấy rõ nguy cơ và biện pháp phòng tránh,
bảo vệ an ninh con người.
Năm 1994, Tiến sĩ Mahbub ul Haq nêu
lên khái niệm về an ninh con người
(Human Security) trong báo cáo của
UNDP về Phát triển con người. Theo thời
gian, khái niệm này dần được bổ sung và
phát triển. Vấn đề an ninh con người được
nhìn nhận từ hai góc độ: 1) sự an toàn của
con người trước những nguy cơ lâu dài
như đói khát, dịch bệnh, chiến tranh và sự
áp bức; 2) sự bảo vệ con người trước
những đe doạ bất thường và nguy hại trong
khuôn khổ gia đình, nơi làm việc hay cộng
đồng.
Nói rộng ra như cựu Tổng thư ký Liên
Hợp Quốc Kofi Annan thì an ninh con
người gắn liền với hoà bình và phát triển
của thế giới cũng như của quốc gia, khu
vực. Nó không chỉ là không có xung đột
bạo lực mà còn phải bảo đảm quyền con
người, sự quản lý tốt của nhà nước, cơ hội
tiếp cận với các điều kiện thuận lợi về giáo
dục, y tế và sự lựa chọn điều kiện phát huy
năng lực của mỗi cá nhân.
Tuy còn nhiều bàn luận song hầu như
người ta dễ gặp nhau trong quan niệm về
nội hàm của an ninh con người bao gồm 7
lĩnh vực là kinh tế, lương thực, sức khoẻ,
Science & Technology Development, Vol 12, No.01 - 2009
Trang 6 Bản quyền thuộc ĐHQG-HCM
môi trường, cá nhân, cộng đồng và chính
trị. Trong cuộc sống, những điều bất an đối
với con người bắt nguồn từ những nhân tố
tự nhiên (thiên tai) và nhân tố con người
(nhân tai). Hai nhân tố đó tác động lẫn
nhau trong mối quan hệ nhân - quả của
nhau.
Năm 2002 trong Tuyên bố chung
ASEAN – Trung Quốc tại Phnom Penh
xuất hiện một thuật ngữ mới: “an ninh phi
truyền thống”. Bản Tuyên bố nêu rõ các
nhà lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc bày
tỏ “sự quan ngại về những vấn đề an ninh
phi truyền thống ngày càng gia tăng như
buôn lậu, ma tuý, buôn bán phụ nữ và trẻ
em, cướp biển, khủng bố, buôn lậu vũ khí,
rửa tiền, tội phạm kinh tế quôc tế và tội
phạm công nghệ cao”. Đoạn văn trên tự nó
đã nói rõ nội hàm của khái niệm này. Và tự
nhiên, người ta nghĩ đến thuật ngữ có
nghĩa đối lập của nó là “an ninh truyền
thống”. Có thể hiểu khái niệm này bao
hàm những yếu tố an ninh (và yếu tố bất
an) vốn có từ lâu đời như thiên tai, nạn đói,
dịch bệnh, chiến tranh Tất nhiên sự phân
biệt này không rạch ròi vì ngay các loại an
ninh phi truyền thống cũng đã từng xuất
hiện từ xa xưa trong lịch sử như nạn buôn
người (nô lệ, phụ nữ, trẻ em), nạn cướp
biển, nạn buôn lậu v.v
Điều đáng quan tâm chính là trong thời
đại toàn cầu hoá thì các vấn đề an ninh
không thu hẹp trong phạm vi nhỏ của địa
phương hay từng nước mà nó nhanh chóng
trở thành vấn đề của thế giới, của toàn
nhân loại. Do vậy cuộc đấu tranh gìn giữ
an ninh con người, ngăn ngừa những yếu
tố bất an, chống các nguy cơ đe doạ phải
mang tính toàn cầu, đòi hỏi sự đồng tâm và
phối hợp của các quốc gia, các tổ chức khu
vực và tổ chức quốc tế.