Tài liệu 99 tình huống tư vấn pháp luật về thừa kế nhà và quyền sử dụng đất

Chế định quyền thừa kế là một trong những chế định pháp luật chiếm vị trí quan trọng của luật dân sự Việt Nam, bao gồm các quy phạm pháp luật quy định về trình tự, thủ tục chuyển dịch tài sản của người chết sang cho người thừa kế. Theo quy định của Bộ luật dân sự Việt Nam (năm 1995 và năm 2005) thì di sản thừa kế bao gồm tài sản riêng của người chết, phần tài sản của người chết trong khối tài sản chung với người khác. Quyền sử dụng đất cũng được coi là di sản thừa kế đặc biệt và được để lại thừa kế theo quy định của Bộ luật dân sự và pháp luật về đất đai. Sở dĩ việc thừa kế di sản là quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất phải tuân theo pháp luật đất đai vì theo quy định của Hiến pháp năm 1992 đất đai thuộc sở hữu toàn dân do nhà nước thống nhất quản lý. Theo các quy định pháp luật ban hành trước năm 1992 (Luật hôn nhân và gia đình năm 1959, Luật hôn nhân và gia đình năm 1986, Luật đất đai năm 1987 .) thì đất đai thuộc quyền sở hữu toàn dân, do đó quyền sử dụng đất được giao không phải là quyền sở hữu về tài sản của công dân nên không thể trở thành di sản khi công dân chết.

Theo quy định của pháp luật thì một trong những căn cứ xác lập quyền sử dụng đất của cá nhân là thông qua việc nhận chuyển quyền sử dụng đất thông qua thừa kế. Thừa kế quyền sử dụng đất là việc chuyển quyền sử dụng đất của người chết sang người còn sống (người thừa kế) theo di chúc hoặc theo pháp luật.